Migratiebeleid nieuwe kabinet strookt met Europese koers

Posted on May 22, 2024 by admin

Dat heeft het Nederlandse kabinet-in-oprichting in elk geval alvast mee: zijn ‘strengste toelatingsregime voor asiel en het omvangrijkste pakket voor grip op migratie ooit’ strookt met de koers die Europese landen al aan het inslaan waren. Het Europese migratiebeleid was de afgelopen tijd al strenger geworden, met het nieuwe Asiel- en Migratiepact dat vorige week na jaren van beraadslagingen officieel afgehamerd werd. Maar dit nieuwe pact is nog niet in werking of de volgende stappen worden alweer gezet.

Vijftien migratieministers van EU-lidstaten, onder wie demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie, VVD), stuurden op 15 mei een brief aan de Europese Commissie om weer nieuwe strenge maatregelen te bepleiten. Het gaat overwegend om landen in Zuid- en Oost-Europa en Scandinavië; de meeste andere West-Europese landen doen niet mee.

Een van de wensen van de club van vijftien is dat Brussel partnerschappen met derde landen verkent. Die niet-EU-landen krijgen dan geld, in ruil waarvoor zij asielzoekers uit Europa opvangen. Het grote voorbeeld voor deze Europese ministers is de radicaal-rechtse Italiaanse premier Giorgia Meloni, die eind vorig jaar zo’n akkoord met Albanië sloot. Zo bestaat de kans dat Meloni’s overeenkomst het tot Europees beleid schopt.

Aan het oog onttrokken

Migratie-experts zijn sceptisch over de Albanië-deal: zo zouden er te weinig opvangplekken zijn en zouden veel asielzoekers uiteindelijk alsnog naar Italië komen. „Het enige doel is dat de migrantenboten straks worden onttrokken aan het oog van de publieke opinie”, zei de Italiaanse migratie-expert Matteo Villa begin mei tegen NRC.

Misschien juist wel daarom vinden andere landen, en ook voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie, zulke overeenkomsten interessant. Beelden van bootjes vol migranten die op Europa afkomen zijn in hun ogen medeverantwoordelijk voor de opkomst van radicaal-rechts, dat bij de Europese verkiezingen in juni naar verwachting zetels wint. Hoe het beleid oogt, los van de inhoud, wordt daarom niet onbelangrijk gevonden.

Over het akkoord met Rwanda oordelen migratie-experts sceptisch: Het zou racistisch en tegen het internationaal recht zijn

Dit is een les die ook in Griekenland geleerd is. Nadat asielzoekers in het afgelopen decennium de straten van Athene bevolkten, worden ze tegenwoordig uitsluitend nog op de eilanden opgevangen – als ze niet al illegaal ‘teruggeduwd’ worden naar Turkije. Onlangs heeft de Griekse regering de namen van vluchtelingenkampen op Lesbos veranderd van ‘Ontvangst-identificatiecentrum’ in ‘Gesloten controletoegangscentrum’. Ook zijn de kampen van hekken met prikkeldraad voorzien.

Rwanda

Op bezoek bij haar Tsjechische ambtgenoot Petr Fiala prees Meloni onlangs de overeenkomsten met Afrikaanse landen die Europa de afgelopen tijd heeft gesloten. Zo werkt de EU samen met de Libische kustwacht en betaalt ze geld aan Tunesië, Mauritanië en Egypte om migranten vooral dáár te houden. En het Verenigd Koninkrijk zet alles op alles om binnenkort migranten naar Rwanda te sturen. Overigens maakt de Rwanda-optie geen deel uit van de brief van de vijftien migratieministers.

Ook over het akkoord met Rwanda oordelen migratie-experts sceptisch. Het zou racistisch en tegen het internationaal recht zijn, en het Afrikaanse land zou mogelijk vluchtelingen terugsturen naar het land dat ze juist verlieten uit angst voor vervolging.

Maar vorige week kreeg de Britse premier Rishi Sunak bijval van een prominente expert. Voorzitter Gerald Knaus van het European Stability Initiative, beter bekend als de ‘architect’ van de Turkije-deal uit 2016, bracht op X verslag uit van zijn bezoek aan Rwanda, waar hij onder anderen sprak met asielzoekers die al in het land zijn.

„Na tientallen bijeenkomsten weet ik het zekerder dan ooit: er ligt een win-win-win-beleid klaar om te worden aangegrepen”, aldus Knaus. De Oostenrijker prijs de inspanningen van Rwanda om asielzoekers op te vangen die eerder in een benarde situatie in Libië gezeten hadden. Rwanda, aldus Knaus, vangt zo’n 130.000 vluchtelingen op uit Afrikaanse buurlanden, voornamelijk uit Congo en Burundi. „Velen zijn al meer dan tien jaar in het land. Velen zijn geboren in Rwanda. Het onderwijs is al geïntegreerd, ze hebben het recht op werk en vluchtelingen worden stap voor stap opgenomen in de dekking van het nationale gezondheidszorgsysteem.”

Iedereen die van het VK naar Rwanda wordt gebracht, heeft volgens Knaus het recht om te blijven – „met of zonder asielaanvraag!” De kans dat ze naar hun land van herkomst teruggestuurd worden, is „nihil”. Te beweren dat je er niet op kunt vertrouwen dat een Afrikaanse natie vluchtelingen op een humane manier behandelt, zegt hij, is beledigend. Conclusie: de Rwanda-deal maakt „een einde aan de status quo die jaarlijks duizenden jonge Afrikaanse migranten op zee of onderweg doodt”.

Niet naar school

Fijne woorden voor Sunak. Maar volgens veel andere migratie-experts heeft Knaus met zijn oplossingen vooral oog voor de Europese noden, en minder voor de migranten in kwestie. Zo heeft de door hem bedachte Turkije-akkoord voor een groot deel gedaan wat het beloofde – asielzoekers dáár houden – maar tegelijkertijd leven veel Syrische vluchtelingen in Turkije onder moeilijke omstandigheden en gaan veel van hun kinderen niet naar school. Om nog maar te zwijgen over het politieke drukmiddel dat Turkije dankzij de regeling heeft gekregen.

Knaus’ oordeel dat de Rwanda-deal een einde maakt aan de dode migranten in de Sahara en op de Middellandse Zee is aanvechtbaar. De meeste migratiewetenschappers zijn het erover eens dat migratie iets onvermijdelijks is; wat bepaalt of mensen sterven tijdens hun reis, is vooral hoe moeilijk het hun gemaakt wordt om Europa te bereiken. Veel deskundigen en mensenrechtenorganisaties bepleiten daarom legale routes naar Europa voor wie asiel wenst aan te vragen.

Maar dat academische gezichtspunt heeft weinig invloed op het beleid. In politiek Europa bepaalt Meloni tegenwoordig de migratiekoers.

NIEUWS

Poetins stille strijd om de macht over een cruciale oliepijplijn

admin
November 25, 2024
0

In de steppe van Kazachstan en Rusland ligt een 1500 kilometer lange oliepijplijn waar dagelijks tientallen miljoenen liters olie doorheen stromen. De Russische president Vladimir Poetin is verwikkeld in een stille strijd met westerse aandeelhouders om de macht over deze strategische pijplijn. Verslaggever Carola Houtekamer onderzocht met Karlijn Kuijpers het optreden van de Russen en legt uit dat olie de levensader is van Poetins oorlog in Oekraïne.

Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].

Gast:: Carola Houtekamer
Presentatie:: Egbert Kalse
Redactie:: Ignace Schoot
Montage:: Michiel van Poelgeest
Coördinatie:: Henk Ruigrok van der Werven
Afbeelding:: XF&M

Column | Weg met de bedilzucht in het hoger onderwijs

admin
November 25, 2024
0

Kijk door je oogharen en je ziet een klein land kleiner worden. De succesvolle sectoren uit het verleden worden in snel tempo verwijderd of uitgekleed: maakindustrie, doorvoer en handel, de landbouw – alles moet minder. Gooi die koeien, hoogovens en distributiecentra eruit en het zal goed komen. Misschien. Maar er bestaat geen welvaart, noch beschermde natuur, zonder economie.

Wat wordt dan het nieuwe Nederlandse verdienmodel? Hightech-industrie en -diensten, zo orakelen velen. Opnieuw: misschien. Het is zeker dat er geen toekomst is zonder goedgeschoolde, creatieve mensen. Goed om dit bij de behandeling van de begroting (lees: bezuinigingen) op Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in de Kamer in het achterhoofd te houden. De bewindslieden zwaaien namelijk al met de kaasschaven want ‘helaas, keuzes zijn nodig’. Tegen de bezuinigingen protesteren staf en studenten. Uiteraard. Maar ook bij hen, net als bij politici, ontbreekt een langetermijnvisie. Roepen dat er geld bij moet is even kortzichtig als zeggen dat het minder kan.

Ondertussen barst het Nederlandse hoger onderwijs wel uit zijn voegen. Delen zijn verworden tot een beroepsopleiding met vage vaardigheden. Groepswerkstukken of het afschaffen van cijfers (behalve zelfbeoordelingen) werken alleen in een strikt leerkader. Studenten met weinig focus en minder vaardigheden om zelfstandig te leren, de goede niet te na gesproken, zijn kwetsbaar in hun keuzes, wisselen vaak en geven op. Persoonlijke groei wordt verward met leren (vandaar dat actievoeren vaak een aantrekkelijk onderdeel vormt van het studentenleven). Het gebrek aan verdieping is het gevolg van overbelaste en onderbetaalde docenten en steeds algemenere vakken. Niet toevallig is de deeltijdhoogleraar in opmars.

Het onderliggende probleem is tweevoudig. Universiteiten worden gefinancierd op basis van het aantal studenten, en niet het belang van vakgebieden. Anders gezegd, de vraag vanuit de studenten drijft het systeem, niet die van de maatschappij. Dat leidt tot te veel studenten in sommige studies en te weinig studenten in de talen, exacte en ingenieursrichtingen. Daarnaast is de administratieve druk geëxplodeerd, zowel binnen de universiteiten als vanuit het ministerie. Verwacht niet van universiteitsbestuurders en raden van toezicht dat zij iets kunnen doen om de situatie te veranderen. Ze zitten collectief gevangen in een verdeel- en heersbewind waarin de overheid als kruidenier de centjes verdeelt, regeltjes maakt en controleert.

Een heel onderwijsstelsel veranderen kan natuurlijk niet in één keer. Maar er moet dringend ruimte komen voor minder bedilzucht en nieuwe benaderingen. Binnen universiteiten, die je niet allemaal over één kam kunt scheren, en daarbuiten. Selectie aan de poort, verregaande differentiatie en concentratie voor voldoende kritische massa. Het huidige stelsel oplappen moet begeleid worden door experimenten met volledig nieuwe instellingen met een beperkt aantal opleidingen en hoge private financiering (inclusief beurzen voor geselecteerde studenten).

Lees het bovenstaande niet als een pleidooi voor meer bèta’s. Deze regering heeft minder internationale ambities, maar Nederland zal altijd een open economie blijven met grote culturele invloeden van buitenaf. Het zal al zijn diplomatieke en soft power in moeten zetten om zijn economie en veiligheid te waarborgen binnen een mogelijk zwakkere EU. In een multipolaire wereld, meer gedomineerd door China en het mondiale zuiden dan door de VS, zijn academische reflectie en dus geesteswetenschappen en kunsten noodzakelijk om bruggen te bouwen.

Toekomstig hoger onderwijs vraagt om een plan dat beschermt tegen kwaliteitsverlies en irrelevantie, de weg wijzend naar een dynamisch leersysteem voor een economie die grote veranderingen zal kennen en waarin kunstmatige intelligentie en sociale media domineren. Daarvoor is niet alleen een visie op een toekomstig verdienmodel leidend, maar een visie op een evenwichtige open samenleving.

Louise O. Fresco is wetenschapper, bestuurder en schrijver (louiseofresco.com).

Kan de chef een zelfsturend team corrigeren?

admin
November 25, 2024
0

Dilemma

Wat doe je als afdelingsmanager wanneer je ziet dat een zelfsturend team gestelde doelen niet haalt, intern overhoop ligt of maar niet tot besluiten kan komen? Moet je alsnog de leiding nemen? Of blijf je vertrouwen op de kennis en ervaring in het team?

Niet ingrijpen

Zeker niet ingrijpen, zegt organisatieadviseur Heleen Kuiper van CoreChange. „Als je dat wel doet, laat je namelijk merken dat jullie weliswaar hebben afgesproken dat het team zelf beslissingen mag nemen, maar alleen wanneer die niet tegen jouw wil ingaan. Zo creëer je een onveilige werksfeer.”

Het team helpen

Volgens organisatieadviseur Astrid Vermeer van het Instituut voor Samenwerkingsvraagstukken is het de taak van een manager – ook bij zelfsturing – het team zo te faciliteren dat het zijn werk goed kan doen. Als je ziet dat iets misloopt, moet je dus iets doen. „Of het nu gaat om tegenvallende resultaten, teamleden die niet gelukkig zijn, of conflicten.”

Dat doe je bij een zelfsturend team echter niet door te vertellen wat er moet gebeuren, zegt Vermeer. „Dat doe je door het team te vragen wat nodig is om weer goed te kunnen functioneren binnen de organisatiekaders.”

Daarbij is het bovendien de vraag of het team zelf de benodigde stappen kan zetten, of dat eerst iets anders nodig is. „Denk aan hulpmiddelen of extra budget. Ingrijpen bij zelfsturing betekent dat je ingrijpt zonder formele macht te gebruiken.”

Daarnaast kun je als manager ook benoemen wat je zorg is en wat je nodig hebt om die te verminderen, zegt Kuiper. „Wanneer jij voorheen bijvoorbeeld verantwoordelijk was voor de financiën en die taak nu binnen het team ligt, kan je daar niet langer beslissingen over nemen. Je kan wel zeggen dat je denkt dat het budget overschreden dreigt te worden. Vervolgens kan je aangeven wat je nodig hebt: je wilt bijvoorbeeld weten of het team deze zorg deelt. En zo ja, hoe het de dreigende budgetoverschrijding denkt op te lossen. Je kan ook een eigen idee pitchen, bijvoorbeeld voorstellen goedkoper in te kopen. Je laat het dan aan het team over wat er uiteindelijk mee gebeurt. Overigens kan elk teamlid deze interventies doen. Die zijn niet voorbehouden aan de voormalige manager.”

Volgens Kuiper besluiten organisaties regelmatig middenkader te ontslaan en medewerkers meer autonomie te geven, zonder goed na te denken over wie voortaan welke verantwoordelijkheid krijgt en hoe besluiten moeten worden genomen. „De directie denkt dat het dan vanzelf wel goed komt. Maar dat is dus niet zo.”

Als een organisatie te plompverloren is overgeschakeld op zelfsturing, kan op allerlei vlakken onduidelijkheid bestaan. „Dat geldt zeker wanneer bevoegdheden niet goed zijn verdeeld of geen goede afspraken zijn gemaakt over hoe het team besluiten kan nemen of conflicten oplossen.”

Ook gebeurt het volgens Kuiper vaak dat taken die voorheen bij een manager lagen, plompverloren binnen het team zijn belegd. „Denk aan HR-taken, budgetverantwoordelijkheid of logistieke taken.”

Vermeer: „Je kan niet zomaar allerlei taken over de schutting van het team gooien. Je moet eerst samen overeenstemming bereiken over de vraag of de taak helpt in de uitvoering van het dagelijkse werk.”

Vermeer schreef samen met Ben Wenting Vormen van Zelfsturing. In dat boek betogen ze dat je elementen als organisatiecultuur, werksoort en de mensen die binnen je organisatie werken mee moet nemen om te bepalen hoe meer ‘eigenaarschap’ het best te organiseren is.

Vermeer: „Als je samen tot meer zelfsturing wil komen, is het van belang dat je het met alle betrokkenen eens wordt over de stappen daarnaartoe. Dat is voor de manager nodig om vertrouwen te kunnen hebben in de medewerkers, en voor de medewerkers om te weten wat van hen wordt verwacht.”

Daarom moet je als manager bij de overgang naar een zelfsturende organisatie met het team „goede afspraken maken over de kaders waarbinnen het team beslissingen kan nemen en welke organisatorische taken het op zich neemt. Zo verklein je de kans dat je het team later moet corrigeren.”

Daarnaast is het wijsheid met individuele teamleden te bespreken in hoeverre zij zelfsturend willen zijn, zegt Vermeer. „Als manager wil je op sommige punten wellicht je bevoegdheid overdragen en op andere niet, of nog niet meteen. Ook dat is een manier om te voorkomen dat je later zou moeten ingrijpen.”

Dus

Wanneer een zelfsturend team slecht functioneert, neem dan als afdelingsmanager niet het roer over. Vraag wel wat het team nodig heeft om beter te functioneren en of jij daarbij kunt helpen.

Maak daarnaast bij de overgang naar een zelfsturende organisatie goede afspraken met alle betrokkenen, over de kaders waarbinnen het team beslissingen kan nemen en welke organisatorische taken het op zich neemt.