N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Oorlogstactiek Met complexe raketaanvallen over lange afstand ondergraaft Oekraïne methodisch de Russische verdediging van de Krim.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data103754456-81c726.jpg)
Op de Krim, diep achter het front in de landoorlog, heeft Oekraïne nu voluit het initiatief genomen, met een reeks spectaculaire aanvallen op Russische commandocentra en andere installaties.
Het hoofdkwartier van de Russische Zwarte Zee-vloot, in Sevastopol, werd vrijdag getroffen door zeker twee Oekraïense kruisraketten, waarbij een grote brand ontstond en het hoofdgebouw deels instortte. Op sociale media wordt gespeculeerd dat hierbij de bevelhebber van de vloot, admiraal Viktor Sokolov, om het leven zou zijn gekomen. Het bericht is niet bevestigd. Zo goed als zeker raakte er wel een aantal hoge officieren gewond. Zaterdagochtend werden er in Sevastopol opnieuw ontploffingen gehoord.
Eerder die week werd al een reserve-hoofdkwartier van de marine, meer landinwaarts, door kruisraketten deels verwoest. En op 13 september verloor Rusland een onderzeeboot en een landingsschip toen het droogdok in Sevastopol waarin ze voor reparatie lagen eveneens door Oekraïense raketten werd getroffen.
De aanvallen, deel van een reeks complexe operaties op de Krim, die half augustus begon, hebben een wijder doel dan alleen het verlammen van de Russische Zwarte Zee-vloot. Oekraïne ondergraaft zo stelselmatig de Russische verdediging van het schiereiland als geheel en daarmee de logistieke aanvoerlijnen naar de Russische zijde van het front, die mede door de Zwarte Zee-vloot worden onderhouden.
Frontdoorbraak
Oekraïne viel de afgelopen week eveneens twee Russische militaire vliegvelden aan, Saki en Belbek, beide aan de westkust van de Krim. Daar zijn onder meer Russische vliegtuigen gestationeerd voor grondaanvallen en voor de luchtverdediging. Het is nog onbekend welke schade daarbij is aangericht.
Zo dienen de luchtaanvallen op de Krim ‘via de achterdeur’ het Oekraïense tegenoffensief dat tot doel heeft het door Rusland in 2014 bezette schiereiland te bevrijden.
Oekraïne ondergraaft stelselmatig de Russische verdediging van de Krim en daarmee de logistieke aanvoerlijnen naar het front
Juist vrijdag werd daar grote vooruitgang geboekt, toen Oekraïne bij Verbove, in de regio Zaporizja, met pantservoertuigen door de laatste van de drielaagse Russische verdedigingslinies wist te breken. Volgens het Institute for the Study of War (ISW), de Amerikaanse denktank die de oorlogshandelingen nauwgezet boekstaaft, is het onduidelijk hoe „definitief” die doorbraak is, maar is het wel „een belangrijk teken van vooruitgang” voor de Oekraïners.
Het ‘degraderen’ van de Russische luchtverdediging is een kerndoel van de Oekraïense aanvallen op de Krim. De afgelopen weken zouden daar onder meer twee van de vier Russische S-400-batterijen zijn vernietigd. De S-400 is het modernste Russische luchtverdedigingssysteem en zeer kostbaar. Zonder de S-400, die geacht werd luchtdoelen op grote afstand te kunnen vernietigen, ontstaan er gaten in de dekking.
Stealth-raketten
Bovendien heeft Oekraïne onlangs een aantal radarinstallaties uitgeschakeld, die speciaal waren gericht tegen zowel laagvliegende doelen als doelen met zogeheten stealth-eigenschappen, waaronder de door de Britten geleverde Storm Shadow-kruisraket en de – nagenoeg identieke – Franse Scalp, die moeilijker voor radar zijn te detecteren.
:format(jpeg):fill(f8f8f8,true)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/data105640452-b0fec6.png|https://images.nrc.nl/itTRYpT6ctFlZNq9muXbdTftE_U=/1920x/filters:no_upscale():format(jpeg):fill(f8f8f8,true)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/data105640452-b0fec6.png|https://images.nrc.nl/ZarZ3haG2omf9A9Mrs-RNLFwtT0=/5760x/filters:no_upscale():format(jpeg):fill(f8f8f8,true)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/data105640452-b0fec6.png)
„Los van de luchtdoelbatterijen verliest Rusland cruciale radarsystemen”, zei Can Kasapoglu, defensie-expert bij The Hudson Institute, een Amerikaanse veiligheidsdenktank, woensdag tegen The Kyiv Independent. „Dat zijn kostbare systemen die moeilijk zijn te vervangen. Oekraïne haalt met deze doelwitten de krenten uit de pap.”
Oekraïense kruisraketten worden afgevuurd vanuit de lucht door aangepaste Soechoj Su-24 Fencer-jachtbommenwerpers, die er elk twee kunnen vervoeren. Het is essentieel voor Oekraïne dat de Su-24’s buiten bereik van de luchtafweer blijven.
Kat-en-muisspel
De recente aanvallen laten zien hoe Oekraïne een kat-en-muisspel met de Russische luchtverdediging speelt. Aanvallen worden opgebouwd in verschillende golven, waarbij timing en misleiding van groot belang zijn. Een Oekraïense inlichtingenbron vertelde, eveneens in The Kyiv Independent, dat een aanval kan beginnen met ‘gewone’ raketten of drones, die de Russen dwingen hun doelzoekradars aan te zetten. Die radars worden vervolgens aangevallen met raketten van het type HARM (High-speed Anti-Radiation Missile), die zich richt op de bron van het radarsignaal. Als de radars zijn uitgeschakeld, stuurt Oekraïne Storm Shadows door het ontstane gat in de luchtverdediging.
Aangenomen wordt dat Oekraïne bij zijn aanvallen op de Krim en over de Russische grens ook gebruikt maakt van een langeafstandsraket van eigen makelij: een aangepaste variant van de Neptune, waarmee het vorig jaar de kruiser Moskva, vlaggenschip van de Zwarte Zee-vloot, tot zinken bracht.
Atacms-levering
De Neptune is mede ontwikkeld omdat westerse bondgenoten restricties hebben bedongen bij de inzet van hun wapens tegen doelen in Rusland. De VS weigerden tot nu toe de levering van langeafstandsraketten van het type Atacms, uit vrees voor (nucleaire) escalatie van het conflict. Volgens Amerikaanse media zou president Biden intussen echter hebben besloten Oekraïne „de komende weken een klein aantal” Atacms te leveren. Volgens tv-zender NBC en The Wall Street Journal zou Biden dat tegen Zelensky hebben gezegd tijdens diens bezoek aan het Witte Huis, afgelopen week.
De Atacms hebben een bereik van driehonderd kilometer, bijna het dubbele van de Storm Shadow, en worden afgeschoten vanuit een mobiele, Himars-achtige lanceerinstallatie in plaats van door een kwetsbaar vliegtuig. Dat stelt Oekraïne in staat om van relatief veilige afstand strategische doelwitten aan te vallen. Om welke versie van de Atacms het zou gaan, is onbekend. Gespeculeerd wordt dat de springlading uit clustermunitie bestaat.
Er is ook speculatie dat Bidens toezegging tevens tot doel heeft Duitsland over de streep te trekken om zijn Taurus-raketten aan Kyiv te leveren. Dat gebeurde eerder met Duitse Leopard-tanks, nadat Amerika had beloofd een klein aantal van zijn Abrams-tanks aan Oekraïne te leveren.
