Met drones bevecht Oekraïne een veel talrijkere vijand

Missie geslaagd, zegt Rostyslav Olentsjyn, over een van zijn drones die de Oekraïense krijgsmacht inzette aan het front. Al liep het uiteindelijk slecht af met dit exemplaar. Bij een nachtelijke missie schakelde de drone twee Russische militaire voertuigen uit en doodde tien Russische soldaten, kreeg Olentsjyn als fabrikant van de drone achteraf op een briefing te horen. Maar bij de eerstvolgende missie ging het mis.

Oekraïense militairen schoten de drone, de Saker Scout, uit de lucht. Ze dachten dat het een vijandige drone was. Kan gebeuren, meent Olentsjyn (47). Hij geeft een rondleiding door zijn dronebedrijf Twist Robotics in de West-Oekraïense stad Lviv. Liever bekijkt mede-oprichter Olentsjyn het van de positieve kant. Want als je de kosten van de drone, 23.000 dollar, afzet tegenover het resultaat, waaronder het vernietigen van kostbare militaire voertuigen, kun je het alleen maar een succesvolle missie noemen, waarvoor geen Oekraïense soldaat zijn leven voor hoefde te riskeren.

Leger van drones

De drone-oorlog woedde al boven het front in Oekraïne, maar barstte afgelopen maand echt los boven Rusland. In één nachtelijke aanval werden in augustus zes Russische regio’s getroffen. Hierbij raakten bij de stad Pskov, zevenhonderd kilometer van Oekraïne, vier militaire transportvliegtuigen beschadigd. Eerder dit jaar vielen drones Moskou en andere Russische steden aan. Ook Russische oliedepots liggen onder vuur en zeedrones vallen Russische schepen aan. Kyiv verzwijgt of het achter de aanvallen zit. Maar president Volodymyr Zelensky kondigde in juli aan dat „de oorlog terugkomt naar Rusland”.

Lees ook Ook in het Russische luchtruim gaat Oekraïne steeds meer de strijd aan met Moskou

Een ingenieur van Twist Robotics, die anoniem wil blijven, laat iets meer los. „Waarschijnlijk zijn er drones gemaakt binnen de Oekraïense ecosystemen”, zegt hij over de aanvallen op de Russische hoofdstad.

Oekraïne zet in op de eigen productie van het zogeheten Leger van drones, een project waarbij onder meer ministeries en de Oekraïense krijgsmacht zijn betrokken. Ongeveer tweehonderd dronebedrijven door het hele land werken hieraan mee, schrijft Mychajlo Fedorov, de Oekraïense minister van Digitale Transformatie en vicepremier voor innovatie, onderwijs, wetenschap en technologische ontwikkeling, aan NRC. Twist Robotics is daar een van. Olentsjyn omschrijft de Oekraïense dronegemeenschap als „een grote familie van fabrikanten, ontwikkelaars, militaire operators en vrijwilligers die informatie uitwisselen en elkaar helpen bij het bouwen van drones”.

Het hoofddoel van het ‘droneleger’, meent Fedorov, is om voldoende drones te produceren om levens te redden. „Zodat de technologie vecht, en niet de mensen. De enige manier om de bezetter, die vele malen talrijker is, te verslaan, is door het gebruik van technologie.”

Online onderdelen

De drones van Twist Robotics halen Moskou niet. Het bedrijf, verstopt op de begane grond van een flatgebouw, ziet er van binnen uit als een werkplaats. Schroevendraaiers, tiewraps, draadjes en tangen liggen op werktafels naast laptops, flessen water, motortjes en vleugels. In een hoek maakt een 3D-printer onderdelen voor bommen. Maar niet de explosieven, haast een medewerker zich te zeggen. Onderdelen die het bedrijf niet zelf kan maken, bestelt het online uit landen als China en de Verenigde Staten.

Een Saker Scout staat al op een tafel en is klaar voor een laatste testvlucht, voordat hij zal worden verscheept naar het front. Het is een verkenningsdrone die zestig minuten kan vliegen met een snelheid van twintig kilometer per uur, coördinaten van vijandige posities kan doorgeven en explosieven van drie kilo boven de vijand kan afwerpen. De drone wordt ingezet langs het hele front.

Twee andere exemplaren worden een busje ingeladen en gaan op weg naar het front. Daar spaart de drone levens, omdat het gevaarlijk verkenningswerk overneemt van soldaten of doelen bestookt waarvoor geen soldaat hoeft te worden ingezet. Ook boven de beruchte Russische mijnenvelden komt de drone van pas, en de Saker Scout bespaart munitie: met de door de drone verkregen coördinaten kan een Oekraïense tank gerichter schieten. „Met drones kun je land beheersen en luchtoverwicht creëren”, legt Olentsjyn uit. „Na de aanval met die tien dode soldaten, trokken de Russen zich vijf kilometer terug zonder dat het ons mensenlevens kostte.”

Sinds 2014

Drones zijn in trek in Oekraïne, merkt Olentsjyn . Drie jaar geleden maakte het bedrijf de overstap van commerciële landbouwdrones naar militaire drones. Oekraïne was immers sinds 2014 in oorlog met Rusland in het oosten van het land. Toen bleek er weinig interesse. Sinds de massale Russische invasie vorig jaar staat Twist Robotics volop in de belangstelling. Het is makkelijker om experts en geld aan te trekken. Aan het begin van de oorlog werkten er vier mensen in het bedrijf, nu zijn dat er 25 en hebben ze veertig drones aan de krijgsmacht geleverd. De ambitie is, zegt Olentsjyn , om in de komende twee, drie maanden 65 drones te produceren.

De technologie moet vechten en niet de mensen. Dat is de enige manier om de bezetter, die vele malen talrijker is, te verslaan

Mychajlo Fedorov Minister van Digitale Transformatie

Twist Robotics krijgt hierbij net als andere dronebedrijven steun van de overheid. Procedures zijn vereenvoudigd. Er gelden vrijstellingen. Invoerrechten voor dronebedrijven zijn afgeschaft. Het papierwerk is verminderd, beaamt Olentsjyn. Zijn bedrijf betaalt minder belasting, de autoriteiten bieden testmogelijkheden aan en de toegang tot de krijgsmacht is eenvoudiger.

„De maatregelen stimuleren de massaproductie van drones”, schrijft minister Fedorov. „De productie van drones is vertienvoudigd en in sommige gevallen verhonderdvoudigd. Sommige fabrikanten leveren op grote schaal aan het leger. Hoe meer drones we hebben, des te beter.”

Lees ook Met zeedrones dringt Oekraïne de Russische marine op de Zwarte Zee steeds meer terug

Oekraïne produceert verschillende drones: van kamikaze- tot zeedrones. Dat laatste is een unieke ontwikkeling, benadrukt Fedorov. Het land blinkt de hele oorlog uit in creativiteit en eenvoudige en goedkope oplossingen. Deze maand bombardeerde de krijgsmacht met een Australische kartonnen drone een Russisch vliegveld bij de stad Koersk. „Een drone kan haast worden gebouwd van afval en nog steeds van waarde zijn”, vertelt de anonieme ingenieur. „Een drone kan zelfs goedkoper zijn dan een kogel.” Eind augustus sprak Zelensky over een nieuw langeafstandswapen met een bereik van zevenhonderd kilometer. Mogelijk doelde hij op een drone.

Gevaar

Bij Twist Robotics zit Kateryna (25) achter een simulator, waar ze met behulp van satellietbeelden en data het front bij Zaporizja heeft nagebootst. Ze traint Oekraïense piloten voor gebruik van de Saker Scout en laat zien hoe ze hiermee een tank aanvalt.

Twist Robotics moet alles wat ze hebben in de oorlog stoppen, zegt ze. Dus maximale inspanning en maximale creativiteit. „Vergeleken met Rusland hebben zij meer mensen, geld en wapens. Maar dit is niet alleen een oorlog van aantallen, maar ook van creativiteit”, zegt ze. „Als wij iets maken dat de Russen niet hebben, hebben we een voordeel. We moeten dus out-of-the-box denken met de middelen die we hebben.”

Rusland ziet het gevaar van de ontwikkeling van Oekraïense drones. Behalve Olentsjyn wil niemand met voor- en achternaam in de krant. Te veel aandacht kan de interesse wekken van de Russen. De schrik zit er in nadat de Russen vorige maand het stadstheater in de Noord-Oekraïense stad Tsjernihiv bombardeerden, waar op dat moment een droneconferentie plaatsvond. Bij de aanval vielen zeker zeven doden. „Het ziet ernaar uit dat ze de Oekraïense dronegemeenschap willen raken”, zegt Olentsjyn van Twist Robotics. „Maar het maakt me niet uit. We gaan door met het bouwen van drones.”