Met de âPorthos-uitspraakâ verliest actiegroep MOB de slag, maar de grotere strijd heeft ze wellicht al gewonnen

Posted on August 16, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Klimaatbeleid Woensdag bepaalde de Raad van State dat het omstreden project om CO₂ af te vangen in de Noordzee mag doorgaan. Dat is een opsteker voor het kabinet en een flinke tegenvaller voor actiegroep MOB. Maar een eerdere uitspraak in deze zaak is wellicht belangrijker.

Chris Hensen

16 augustus 2023 om 16:59

Leestijd 3 minuten

De plek in de Noordzee waar de leidingen voor het Porthos-project de zee in zouden gaan. Foto Jeffrey Groeneweg/ANP

De Raad van State heeft groen licht gegeven voor een van de meest omstreden onderdelen van het klimaatbeleid. Het kabinet wil dat in de Rotterdamse haven een hagelnieuwe installatie verrijst die op grote schaal CO₂ gaat afvangen dat uitgestoten wordt door onder andere de raffinaderijen van Shell en ExxonMobil. Dat broeikasgas moet vervolgens in een oud gasveld in de Noordzee worden gepompt, zodat het ‘onschadelijk’ wordt gemaakt voor het klimaat. In een langverwacht oordeel in een juridische procedure rond dat project oordeelde de hoogste bestuursrechter woensdag dat het project, Porthos geheten, definitief „door kan gaan”.

Milieugroepen uitten bij de aankondiging van het project bijna twee jaar geleden felle kritiek. Mobilisation for the Environment (MOB), van chemicus Johan Vollenbroek, stapte naar de rechter om het project tegen te houden. Ze betwijfelen allereerst of de techniek, carbon capture and storage (CCS) geheten, überhaupt wel werkt – die is niet eerder in de wereld op deze schaal toegepast, zeggen zij.

Maar ze vinden bovenal dat het compleet de verkeerde weg is om klimaatverandering tegen te gaan. Daarvoor moeten de hoofdveroorzakers daarvan, de oliebedrijven, juist gedwongen worden om minder CO₂ te produceren. Je zou ze geen prikkel moeten geven nog langer door te gaan met hun vervuilende activiteiten. Juist bij de bedrijven waar verduurzaming het hardst nodig is en het nu toch al tergend langzaam gaat, gebeurt zo niet wat werkelijk noodzakelijk is, concludeert MOB.

De Raad van State veegde woensdag alle bezwaren van tafel die MOB daar had ingebracht tegen het project. Volgens de milieugroep komt bij de bouw van de infrastructuur, bestaande uit een compressorstation, pijpleidingen en een omgebouwd gasplatform op de Noordzee, te veel stikstof vrij die nabijgelegen Natura 2000-gebieden in gevaar brengt, waaronder enkele duinen.

Een berekening die de staat zelf eerder heeft laten uitvoeren door ingenieursbureau Arcadis en waaruit blijkt dat er geen of verwaarloosbare risico’s zijn op dit gebied, is volgens MOB ondeugdelijk. De milieugroep spreekt van een „witwasrapport”. Arcadis kwam uit op een uitstoot van in totaal 160 ton stikstof bij de bouw. Volgens de bedrijven die straks de infrastructuur beheren van Porthos, Gasunie, Energiebeheer Nederland en het Havenbedrijf Rotterdam, is dat „vergelijkbaar met de hoeveelheid die één dieselauto uitstoot bij het rijden van 200.000 km”.

De Raad van State kwam woensdag tot een andere conclusie dan MOB. Die oordeelde dat de stikstofgevolgen met „de vereiste diepgravendheid” en „op basis van de juiste uitgangspunten” waren onderzocht. De conclusie die het ingenieursbureau zelf in zijn onderzoek trok, dat „uitgesloten” was dat de natuurgebieden „significante” schade zouden ondervinden, bleef daarmee overeind, aldus de rechter. Ook al was er tijdelijk sprake van een „beperkte” toename van de stikstofuitstoot.

Enorme opsteker

Voor het demissionaire en toekomstige kabinet is het oordeel een enorme opsteker. Zonder Porthos had de regering haar eigen klimaatdoelen (55 procent minder CO₂ uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990) nooit gehaald, en had ze op zoek gemoeten naar een andere manier om toch tot de gewenste reductie te komen. Dat had dan bovendien een stevige maatregel moeten zijn. De ambitie die de Porthos-bouwers hebben, is om in vijftien jaar 37 miljoen ton CO₂ af te vangen. Dat komt overeen met 10 procent van de totale uitstoot van de Rotterdamse industrie. Eerder kwam het PBL al tot de conclusie dat het kabinet niet op koers lag om de doelen te halen. Zonder Porthos waren de problemen nog moeilijker te overzien geweest.

CO₂-opslag geldt voor het kabinet bovendien als ultiem middel om de klimaatdoelen te halen. De kritiek van onder andere milieubewegingen is dat het kabinet teruggrijpt naar dit soort omstreden stappen omdat het jarenlang heeft verzuimd beleid te maken om grote vervuilers te dwingen tot minder uitstoot. Toen de tijd eenmaal begon te dringen, waren er niet veel andere opties meer.

Milieubeweging Natuur & Milieu wees in een reactie op de uitspraak woensdag ook op dit heikele punt. De organisatie zei „enige opluchting” te voelen omdat „zonder dit project het uitermate lastig wordt om de klimaatdoelen nog te halen, met alle desastreuze gevolgen van dien”.

Voor MOB is het oordeel een stevige tegenvaller. Tegelijk heeft de actiegroep deze slag misschien verloren, maar de grotere strijd wellicht wel gewonnen. Bij een eerdere tussenuitspraak in de Porthos-zaak boekte MOB een glansrijke en belangrijke overwinning. De Raad van State oordeelde toen dat een ‘geitenpaadje’ dat het kabinet had bedacht om bouwprojecten toch doorgang te kunnen laten vinden ondanks het stikstofarrest van 2019 (eveneens van de Raad van State) in strijd was met Europese natuurwetgeving.

Een ‘vrijstelling’ die het kabinet voor de bouwfase van projecten had bedacht en die het toepaste op Porthos, mocht niet. Daardoor moet nu elk nieuw bouwproject individueel worden beoordeeld op stikstofuitstoot, ook voor de bouwfase (en niet alleen als het project in gebruik wordt genomen). Die uitspraak staat nog steeds en wordt gezien als belangrijk voor de natuurbescherming. In het finale oordeel woensdag benadrukt de Raad van State dat elk toekomstig bouwproject in zijn eigen specifieke context zal moeten worden beoordeeld. Het oordeel van nu betekent niet dat er nu een ‘generieke drempelwaarde’ voor stikstofuitstoot bij de bouw is waaronder elk project door kan gaan. MOB vreesde daarvoor.

Ook voor Arcadis is het oordeel prettig. Het zou uiterst pijnlijk zijn geweest als was gebleken dat de overheid een onderzoek kan ‘bestellen’ bij een vooraanstaand ingenieursbureau zoals Arcadis. Porthos, het havenbedrijf Rotterdam en bedrijvenverenigingen toonden zich woensdag allemaal verheugd. VNO-NCW en MKB Nederland schreven: „De uitspraak van de Raad van State houdt onze klimaatdoelen levend en hiermee is een belangrijke horde genomen voor het realiseren van onze klimaatdoelstellingen in 2030.” Volgens de belangenclub staan bedrijven „in de startblokken” om hun bijdrage te leveren aan de klimaatstrijd. Porthos meldt dat de bouw begint in 2024 en het project in 2026 klaar moet zijn.

NIEUWS

Plastic is overal. Toch blijven oliereuzen maar produceren

admin
November 27, 2024
0

Deze week is in Zuid-Korea een VN-top over de groeiende plasticberg. Verslaggever Liza van Lonkhuyzen bezocht een nieuwe plasticfabriek van Shell in de Amerikaanse staat Pennsylvania, en zag daar de impact van de productie op milieu en gezondheid. Moet er een plasticplafond komen?

Gast:: Liza van Lonkhuyzen
Presentatie:: Egbert Kalse
Redactie:: Iddo Havinga & Tessa Colen
Montage:: Jeroen Jaspers
Foto:: Quinn Glabicki

Hoe Feyenoord in 14 minuten en 44 seconden een miraculeuze comeback maakte bij Manchester City

admin
November 27, 2024
0

Manchester City-coach Pep Guardiola zit met zijn armen over elkaar in de dug-out. Blik op het veld, tegelijkertijd druk in gesprek met assistent Juanma Lillo. Hij oogt ontspannen, met eindelijk weer zicht op een zege na vijf nederlagen op rij. City leidt in het eigen Etihad Stadium met 3-0 tegen Feyenoord in de Champions League. De 74ste minuut loopt, als de spanning ver te zoeken is. City hoeft niet meer, waar Feyenoord de indruk maakt de schade te willen beperken.

Guardiola heeft drie van zijn belangrijke spelers zes minuten eerder gewisseld – Phil Foden, Nathan Aké en Ilkay Gündogan. Ongetwijfeld om ze rust te geven met het oog op de clash tegen Liverpool FC, komende zondag op Anfield. En waarschijnlijk om het risico op het wegvallen van spelers te verminderen, dit seizoen heeft City te maken met veel blessures.

City was jarenlang de norm, met bijna perfect uitgevoerd voetbal, onder regie van Kevin De Bruyne en Bernardo Silva in combinatie met spits Erling Haaland. Vier keer op rij landskampioen, winnaar van de Champions League in 2023. Maar dit seizoen is anders. De ploeg is in fases kwetsbaar. In de Premier League heeft City al acht punten achterstand op Liverpool, gecoacht door Arne Slot. Zaterdag werd thuis nog met 4-0 verloren van Tottenham Hotspur.

Gebutst vertrouwen

De ontmoeting met Feyenoord lijkt voor City de ideale wedstrijd om het gebutste vertrouwen terug te winnen. Volgens dat scenario voltrekt City-Feyenoord zich lang, dinsdagavond in het oostelijk deel van Manchester. City combineert soepel, drukt Feyenoord ver naar achteren, doelman Timon Wellenreuther redt een paar keer knap.

Feyenoord krijgt gaandeweg wel meer controle. Het heeft langer balbezit, creëert een kansje via aanvaller Igor Paixão. Maar City blijft gevaarlijk en kort voor rust valt de goal die niet kan uitblijven: Quinten Timber raakt Haaland onhandig en de Noor benut zelf de strafschop (1-0). Na de pauze loopt City uit door een schot van Gündogan en opnieuw Haaland, via een fraaie, razendsnelle aanval. 3-0 na 53 minuten.

Manchester City-spits **Erling Haaland** (in het midden) viert zijn 3-0 met Phil Foden en Matheus Nunes.

De wedstrijd zit dan op slot. Ogenschijnlijk, want de wissels die rond de zeventigste minuut plaatsvinden zullen van groot belang zijn. En niet alleen die bij City.

Bij Feyenoord komt de talentvolle centrumverdediger Thomas Beelen voor linksback Gijs Smal, die het lastig heeft. Hancko, een van de pijlers van de ploeg, verhuist van de as naar de linkerflank. Rechtsback Bart Nieuwkoop wordt vervangen door Jordan Lotomba, die terug is na een blessure. Ook beoogde basisspits Santiago Giménez maakt zijn rentree na een hamstringkwetsuur, hij valt in voor Julián Carranza.

Deze omzettingen van coach Brian Priske zorgen ervoor dat Feyenoord – met de power van linksback Hancko en rechtsback Lotomba – meer dynamiek heeft op de flanken. En in de spits zorgt Giménez voor meer diepgang dan de vrij statische Julián Carranza.

Giménez is nog maar net in het veld, als hij meteen een bal in de diepte vraagt. Dat Feyenoord met drie goals achter staat, is niet aan Giménez af te lezen. Hij maakt een gretige indruk.

Woede en irritatie

De Mexicaan sprint in de 74ste minuut weg, als Hancko vanaf links achterin een lange bal naar voren geeft. City neemt simpel over, lijkt te controleren. Verdediger Josko Gvardiol krijgt de bal in de as. Hij wordt, en dat is cruciaal, meteen onder druk gezet door Giménez. Daardoor speelt Gvardiol een moeilijke, hoge bal terug op doelman Ederson.

Hadj Moussa, een 22-jarige talentvolle Algerijns-Franse rechtsbuiten, ziet dat het fout gaat bij City. Hij sprint meteen achter de bal aan, neemt die perfect aan, direct mee in de loop, omspeelt de uitkomende keeper Ederson en mikt vanuit een lastige, krappe hoek zonder te kijken binnen: 3-1, klokslag 74 minuten.

Feyenoord-aanvaller **Hadj Moussa** is op weg naar de 3-1.

Woede, irritatie, zorgen – het is allemaal zichtbaar bij Guardiola. Secondenlang kijkt hij naar de grond, terwijl hij zijn handen boven op zijn hoofd houdt.

Feyenoord speelt met meer durf en overtuiging, jaagt op City. Onderlinge duels worden gewonnen, waar City aarzelt, broos als het vertrouwen is. Feyenoord bouwt geduldig op, probeert met korte passes de tegenstander te lokken, zo ruimtes te creëren en de creatieve pingelaar Moussa in stelling te brengen.

In de 81ste minuut komt hij aan de bal, rechts voorin, loopt zich dan vast. Ook dat is Moussa. Maar Feyenoord blijft hoge pressie uitoefenen. Weer geeft Gvardiol een moeilijke pass, Timber en zijn kompaan Hwang In-beom duiken erop, nemen over.

Het spel wordt verplaatst naar links, naar Paixão. Die slingert de bal naar de tweede paal, waar Lotomba opduikt. Die trekt de bal terug en gaat wonderlijk via de paal en het linkerbeen van Ederson richting de borst van de inlopende Giménez: 3-2 na 81 minuten en 12 seconden.

Guardiola klapt een paar keer, lijkt zijn defensie wakker te willen schudden. Spanning – of is het angst? – is te zien in zijn ogen.

Invaller **Santiago Gimenez** nadat hij de 3-2 heeft gemaakt.

Loeren op uitbraak

Feyenoord voetbalt zonder vrees. Lotomba ontdoet zich enkele keren soepel van Haaland, een beer van een aanvaller. Er is nog even tijd voor Feyenoord, in een wedstrijd die allang als verloren beschouwd werd.

Na 88 minuten en 30 seconden begint het met de onderschepping van Hwang, als twee City-spelers elkaar in de weg lopen bij de middenlijn. Feyenoord-spelers loeren meteen op een uitbraak – waar liggen de ruimtes?

Er lijkt dan nog weinig aan de hand voor City, zoals eigenlijk de hele avond. Hwang kopt naar invaller Ramiz Zerrouki, die passt naar Moussa, die nog op eigen helft staat, zeker tien meter voor de middenlijn.

Voorin is Paixão dan aan het zwerven. De Braziliaanse linksbuiten duikt opeens diep in de rechterzone op. Daar ligt ruimte omdat Moussa zijn directe tegenstander – linksback Gvardiol – heeft weggelokt. Moussa ziet de loopactie van Paixão, geeft een splijtende bal tussen Gvardiol en Jack Grealish door.

De defensieve organisatie bij City is ontluisterend, zoveel ruimte krijgt Paixão. Noodgedwongen komt Ederson ver uit zijn doel om de aanvaller af te stoppen, meters buiten zijn strafschopgebied. Maar Paixão is hem net voor, springt iets hoger, kopt de bal vooruit, neemt hem mee, is de keeper kwijt, maar staat in een moeilijke hoek schuin rechts voor de goal.

Paixão heeft even tijd, kijkt, en doet wat je bijna niet ziet aankomen. Hij geeft een puike voorzet op de onvermoeibare, opstomende linksback Hancko. Die kopt in een leeg doel, langs de laatste overgebleven verdediger Rico Lewis. 88 minuten en 44 seconden en het staat 3-3.

Feyenoord-verdediger **Hancko** kopt kort voor tijd de 3-3 binnen.

In zijn enthousiasme valt Hancko even als hij naar het uitvak rent met 4.000 Feyenoord-fans. Het vak ernaast houden City-fans handen voor hun mond of ogen. De ontgoocheling compleet. Guardiola plukt even aan zijn neus, drinkt wat water.

Verbijstering is te zien bij Haaland – bij wie niet eigenlijk. Maar het zit zo dicht bij elkaar. Twee minuten later schiet Grealish via het been van Zerrouki nog op de paal – net niet de 4-3 dus.

Invaller De Bruyne staat druk te wijzen, met 94 minuten en 30 seconden op de klok. Dáár moet je lopen, zegt hij tegen een ploeggenoot, in een poging een opening te vinden in de Feyenoord-defensie. Maar verdediger Gernot Trauner poeiert de bal richting de tribune voor Haaland eraan kan komen.

Guardiola dirigeert zijn spelers in de laatste seconden met wilde armgebaren naar voren. En geeft dan, als na 96 minuten is afgefloten, vierde official Marcel Birsan met een zuinig lachje, waarin ongeloof verscholen zit, als eerste een hand.

Wat vindt NRC | Slachtoffers van verkrachting hoeven zich niet te schamen

admin
November 27, 2024
0

Het slachtoffer van verkrachting kreeg de afgelopen maanden niet alleen een gezicht, maar zei ook luid en duidelijk dat ze wilde dat „de schaamte van kamp wisselt”. Niet zij, Gisèle Pelicot, hoeft zich immers te verbergen. Degenen die zich moeten schamen, zijn volgens haar degenen die ervan worden verdacht dat ze haar, terwijl ze gedrogeerd en dus buiten bewustzijn was, verkrachtten. Onder wie haar ex-man Dominique, die schuld bekent en tegen wie eerder deze week twintig jaar celstraf is geëist.

Met haar optreden, in de volle openbaarheid, en vooral haar weigering het slachtofferschap op zich te nemen, heeft Pelicot het denken over seksueel geweld, over verkrachting binnen een relatie, en over consent – wederzijdse instemming bij seks – een enorme dienst bewezen. Ongeacht wat de Franse rechter zal oordelen, en niet alleen in Frankrijk, waar duizenden vrouwen de afgelopen maanden de straat op gingen om Pelicot te steunen.

Het zou daarom jammer zijn als na deze geruchtmakende rechtszaak alleen overblijft dat deze zo geruchtmakend is vanwege het grote aantal verdachten, het door Pelicots ex-man gefilmde bewijs van de vijftig mannen die op zijn uitnodiging zijn vrouw verkrachtten, en de wereldwijde aandacht.

Luister naar