Met begrotingsdeal heeft de coalitie opnieuw een dreigende breuk afgewend

De regeringscoalitie kan voorlopig door, na een moeizame en langdurige marathonsessie waarin de partijen onderhandelden over de begroting. Woensdagochtend kort na 11 uur meldde PVV-leider Geert Wilders op X dat er een akkoord over de Voorjaarsnota lag, na meer dan 24 uur van gesprekken en een lange nacht doorhalen op het ministerie van Financiën.

De coalitiepartijen deelden direct enthousiast met de buitenwereld waar zij extra geld voor hadden geregeld. Onduidelijk is nog waarop wordt bezuinigd en dus de pijn van de begrotingsdeal zit.

Iedereen is tot het naadje gegaan en vocht voor zijn eigen belangen

Toen de onderhandelaars, inclusief premier Dick Schoof, woensdagochtend vroeg nog altijd op het ministerie van Financiën zaten, werd even gevreesd dat er opnieuw sprake was van crisis binnen de coalitie. De tijdsdruk was in elk geval groot, want deze donderdag moet de Voorjaarsnota worden besproken in de ministerraad, die een dag eerder is in verband met Pasen. In de gesprekken werd stevig onderhandeld en werden veel verduidelijkende vragen gesteld, zei minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) woensdag na het sluiten van de deal. „Iedereen is tot het naadje gegaan en vocht voor zijn eigen belangen”, aldus Heinen.

De VVD is het meest trots op de extra investeringen in defensie. De partijen hebben afgesproken dat er vanaf volgend jaar structureel 1,1 miljard euro extra komt voor de krijgsmacht, waarschijnlijk de grootste investering uit deze Voorjaarsnota. Voor defensie is het een stapje vooruit, maar het lijkt nog ver verwijderd van de miljardeninvesteringen die de komende jaren nodig zijn.

Met een budget van 22 miljard euro voldoet Nederland op dit moment net aan de NAVO-norm om 2 procent van het bbp aan de krijgsmacht uit te geven. Verwijzend naar de NAVO-top van juni eisen de Verenigde Staten dat alle NAVO-partners 5 procent zouden gaan uitgeven; VVD-leider Dilan Yesilgöz suggereerde zelf eerder 3,5 procent. Ook met 1,1 miljard euro erbij wordt dat percentage bij lange na niet gehaald.

Boodschappenbonus

De PVV, en ook NSC, zijn vooral trots op de maatregelen voor de portemonnee van burgers. PVV-leider Wilders twitterde dat de huurstijging voor sociale huurwoningen dit jaar en volgend jaar niet doorgaat, en noemt de verhoging van de huurtoeslag een „boodschappenbonus” voor mensen met lage inkomens.

Het is Wilders zelf die deze huurmaatregel koppelt aan dure boodschappen, want de PVV heeft de afgelopen periode steeds gezegd dat de coalitie iets moest doen tegen de hoge prijzen in de supermarkten. Ook belangrijk voor de portemonnee is de verlaging van de energiebelasting, een maatregel waar alle vier de coalitiepartijen zich enthousiast over toonden.

NSC-fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven sprak van „een nachtelijke strijd voor bestaanszekerheid”. Zij is naast de lagere huren blij met de verhoging van het minimumjeugdloon en het extra geld voor de mensen die slachtoffer zijn van de problemen met de WIA-uitkeringen.

BBB is vooral trots op het geld voor regionale investeringen in openbaar vervoer en infrastructuur, zoals de 1,9 miljard voor de aanleg van de Nedersaksenlijn, een spoorverbinding in het noorden van het land. Ook zouden boeren dit en volgend jaar 600 miljoen euro extra krijgen, en wordt de financiële dekking voor de stikstofaanpak uitgesteld tot in de zomer, nu een ministeriële commissie hiermee bezig is.

Btw-verhoging

Verder heeft de coalitie de omstreden btw-verhoging op media, cultuur en sport (1,2 miljard euro) teruggedraaid. Met die tegemoetkoming kunnen alle coalitiepartijen scoren, ook bij een aantal oppositiepartijen die de begroting anders niet wilden steunen. Voor de begroting van minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV) is ook een oplossing gevonden. Zij moet veel meer geld uitgeven aan opvangplekken dan eerder begroot en krijgt daarvoor bijna 900 miljoen euro.

Maar, zoals kenmerkend is voor deze coalitie, alle partijleiders claimden vlak na de bereikte deal vooral de eigen successen. Onbenoemd bleef woensdagochtend welke pijnlijke financiële keuzes de partijen óók hebben moeten maken. Omdat de Voorjaarsnota donderdag nog in de ministerraad wordt besproken, worden de begrotingsstukken daarna pas openbaar. PVV-leider Wilders liet doorschemeren dat de overheid en de ministeries extra moeten bezuinigen, maar gaf geen details.

Dat de partijen met nachtelijke onderhandelingen tot het uiterste gingen, laat zien dat niemand nu al baat denkt te hebben bij nieuwe verkiezingen

Minister Heinen wilde niet op de bezuinigingen vooruitlopen maar benadrukte wel dat het kabinet de in het hoofdlijnenakkoord afgesproken begrotingsregels handhaaft. De afgelopen dagen was er tussen de vier partijen stevige discussie of de overheidsfinanciën aanleiding gaven om meer te investeren, maar volgens Heinen kan dat niet, en gebeurt het dus ook niet. „Ik ben blij dat alles netjes wordt betaald en dat we geen schulden of rekeningen achterlaten voor de volgende generaties.”

Tot het uiterste

Afgaande op de lijstjes met maatregelen die de partijen deelden, zijn over veel grote kwesties geen beslissingen genomen, of zijn die nog geheim. Zo hebben de gemeenten fors meer geld gevraagd, onder meer voor de jeugdzorg, maar moet nog blijken of zij hun zin krijgen.

Dat de partijen met nachtelijke onderhandelingen tot het uiterste gingen voor een deal laat zien dat niemand in de coalitie nu al baat denkt te hebben bij nieuwe verkiezingen. Bij de coalitietop overheerste woensdag opluchting, VVD-fractieleider Dilan Yesilgöz was „moe, maar tevreden” met een „degelijk pakket”.

PVV-leider Wilders zei dat het onderhandelingsresultaat „naar meer smaakt”. Minister van Financiën Heinen was ook blij, maar hoopt dat nieuwe nachtelijke onderhandelingen in de aanloop naar Prinsjesdag niet weer nodig zijn. Hoewel hij het zo opnieuw zou doen als het nodig is, zei hij.

Het laat misschien wel de nieuwe modus operandi van deze coalitie zien: er ondanks een sfeer van wantrouwen en conflict toch elke keer op het nippertje weer uitkomen.

Delen





Mail de redactie