Mensenrechtencollege: GroenLinks heeft Statenlid Fernald niet gediscrimineerd

De dienstregeling van het Amsterdamse gemeentevervoerbedrijf (GVB) kent geen buslijn tussen de Dam en het Westergasterrein. En ook de Haagse HTM kent geen busroute waarbij je midden op de A12 kunt instappen om naar het stadion van ADO Den Haag gebracht te worden. Op verzoek van de politie maken de vervoersbedrijven echter regelmatig een uitzondering.

Honderden pro-Palestijnse demonstranten negeerden woensdagavond het demonstratieverbod uit de Amsterdamse noodverordening die werd ingesteld vanwege de geweldsincidenten rondom de voetbalwedstrijd Ajax – Maccabi Tel Aviv, een week eerder. Nadat zij op de Dam hadden gedemonstreerd en weigerden te vertrekken werden 265 van hen gearresteerd. In bussen van het GVB werden de arrestanten vervolgens bij het Westergasterrein – vier kilometer verderop – weer op vrije voeten gesteld.

Hoewel op het overtreden van een noodverordening een maximumstraf van drie maanden cel of 5.150 euro boete staat, hoeven de gearresteerde demonstranten niks te vrezen. Zij zijn naar huis gestuurd en zullen voor hun overtreding niet bestraft worden.

„Dat heeft te maken met het geringe rendement van het strafrechtelijk aanpakken van deze personen en de hoeveelheid tijd die daarin gaat zitten”, licht een woordvoerder van het Openbaar Ministerie uit de hoofdstad toe. „Het gaat ons er om dat de strafbare gedraging wordt beëindigd.”

De woordvoerder wijst erop dat soortgelijke besluiten in Amsterdam vaker zijn genomen. Bijvoorbeeld bij demonstranten van Extinction Rebellion (XR) die begin dit jaar bij een verboden demonstratie van de ring bij Amsterdam Zuid werden geplukt en vervolgens naar Amsterdam Noord werden gereden.

Demonstratieverbod

De kiem van deze benadering van het OM ligt bij de massale demonstraties van XR de afgelopen jaren bij de A12 in Den Haag. Die mondden uit in grote aantallen arrestanten vanwege overtreding van het demonstratieverbod op grond van de Wet Openbare Manifestaties. Bij de bezetting van de A12 in november 2022 en januari 2023 werden respectievelijk zo’n 150 en 760 klimaatdemonstranten gearresteerd. Het OM liet toen maanden in de lucht hangen of en hoe deze demonstranten strafrechtelijk zouden worden aangepakt.

Nadat in mei 2023 zo’n 1.600 actievoerders werden aangehouden, kwam het OM met een uitgebreide verklaring dat deze en eerdere demonstranten niet zouden worden vervolgd omdat sprake was van een „gering strafbaar feit”.

Vanuit politiehoek klonk over het uitblijven van vervolging de afgelopen jaren geregeld kritiek. De honderden ME’ers die bij demonstraties komen opdraven en de arrestaties doen, zijn in de dagelijkse praktijk wijkagent of rechercheur. Tegen die achtergrond achten veel agenten het onverkwikkelijk dat demonstranten demonstratieverboden net zo lang negeren tot zij worden opgepakt – en daarna niet vervolgd worden.

Het OM ziet in deze gevallen echter weinig juridische mogelijkheden tot vervolging. „De rechter komt dan namelijk meestal tot ontslag van alle rechtsvervolging of een schuldigverklaring zonder oplegging van een straf”, stelt het OM in een online uitleg over het eigen demonstratiebeleid.

Schuldig zonder straf

Daarbij verwijst het OM naar twee uitspraken. Toen een XR-demonstrant een strafbeschikking van 200 euro aanvocht die het OM oplegde wegens het negeren van het bevel om een demonstratie op te breken, vernietigde de rechtbank Rotterdam einde 2021 die beschikking. De demonstrant werd schuldig verklaard zonder oplegging van straf. Daarbij woog de kantonrechter mee dat sprake was van een vreedzaam protest en dat de verdachte door zijn aanhouding en voorarrest op het politiebureau al voldoende was aangepakt.

In de andere uitspraak, over de bezetting van een gebouw van een pensioenfonds door XR, vond de rechter in hoger beroep straf overbodig „gezien de vreedzame wijze” van het protest, het ontbreken van schade en de beperkte overlast. Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden achtte zelfs schuldigverklaring zonder oplegging van straf (zoals door de Rotterdamse rechter) „disproportioneel”. Het urenlang vasthouden van een verdachte heeft volgens de raadsheren een afschrikkend effect op de demonstratievrijheid – een belangrijk mensenrecht.

Na deze uitspraak van het gerechtshof van februari 2023 lijkt het OM van koers veranderd en worden vreedzame demonstranten die een demonstratieverbod negeren niet vervolgd. Dat geldt niet voor de demonstranten die meer op hun kerfstok hebben. Woensdag werden ook vier personen opgepakt wegens belediging en drie wegens respectievelijk openlijke geweldpleging, vernieling en baldadigheid. De Amsterdamse politie liet donderdagmiddag weten dat vier van hen nog vastzitten.

Delen

Mail de redactie

Waarnemend Rijksvertegenwoordiger Jan Helmond heeft woensdag aangekondigd het beheer van afvalverwerker Selibon over te zullen nemen van het bestuurscollege op Bonaire. Helmond zei dat de situatie rond de vuilstort „zo complex is, dat snel en doortastend ingrijpen nu absoluut noodzakelijk is”. De Rijksvertegenwoordiger vormt de schakel tussen Rijksoverheid en de Caribische gemeenten Saba, Sint Eustatius en Bonaire.

Al jaren veroorzaakt de vuilstort Lagun grote overlast op Bonaire, te wijten aan wanbeheer van het afvalbedrijf en onvoldoende toezicht door het bestuurscollege. Vorige week dinsdag brak voor de derde keer dit jaar brand uit op de stort. Vanwege de rookoverlast moesten tientallen omwonenden worden geëvacueerd.

In een videoboodschap gaf waarnemend Rijksvertegenwoordiger Helmond woensdagavond aan dat Bonaire vorige week is „ontsnapt aan een ramp”. Hij prees het optreden van de lokale brandweer, die op de vuilstort „ternauwernood voorkwam dat olietanks in brand vlogen of zijn ontploft.”

Volgens Helmond hebben opeenvolgende bestuurscolleges verzuimd het afvalprobleem bij Lagun op te lossen. Ook is sprake van „taakverwaarlozing” door het zittende bestuur. De situatie is nu „zo complex geworden dat ze de kennis en kunde bij het Openbaar Lichaam zeker overstijgt”, waardoor snel ingrijpen is vereist. Helmond wijst ook op het risico van nieuwe branden.

Ingrijpen

Het is niet voor het eerst dat Den Haag intervenieert in Caribisch Nederland. In februari 2018 werd het bestuur op Sint Eustatius overgenomen vanwege „grove taakverwaarlozing”.

Op Bonaire wordt veel beperkter ingegrepen. De Rijksvertegenwoordiger neemt alleen de vergunningverlening, handhaving en het toezicht van Selibon over. Toch erkent Helmond dat het op die vlakken buitenspel zetten van het bestuurscollege van Bonaire een zware stap is. „Het is het uiterste middel dat ik volgens de wet kan inzetten. En dat roept misschien ook wel stevige emoties op. Maar het is nu nodig.”

Het bestuurscollege heeft woensdagavond in een brief aan Helmond laten weten „verbaasd” te zijn over diens voornemen tot ingrijpen. Het meent dat juist stappen werden ondernomen om het afvalprobleem aan te pakken en geeft aan dat Helmonds ingrijpen „het beleidskader ondermijnt”. Het college stelt voor om eerst verscherpt toezicht in te stellen.

Deze week gaat Helmond in gesprek met het bestuurscollege. Daarna neemt hij een definitief besluit.

Weglekken

Eind oktober noemde de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) – toezichthouder van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat – in een rapport de situatie bij Selibon „zorgwekkend, complex en urgent”. Op de stort staan zeecontainers met biomedisch afval en asbesthoudend materiaal dat kan weglekken. Ook hebben onderzoekers van Wageningen University in de kustwateren bij Lagun hoge concentraties gemeten van zware metalen, zoals koper, zink en kobalt.

Een ILT-woordvoerder gaf enkele weken geleden aan dat de vuilstort grootschalige opruiming behoeft. Die „schoonmaak kan wel twee tot drie jaar in beslag nemen”, stelt voorzitter Jan Verbeek van bewonersorganisatie Pro Lagun, die al jaren pleit voor beter beheer van de vuilstort.

Verbeek is blij dat nu eindelijk concrete stappen worden ondernomen om het afvalprobleem aan te pakken: „Vandaag begint de Milieu Ongevallen Dienst (MOD) van het RIVM met metingen van de grond en de vegetatie bij Lagun.” Dit onderzoek moet de directe gevaren voor omwonenden en het Selibon-personeel dat werkt op de stort in kaart brengen.

We beseffen dat dit langer kan duren, we willen vooral horen hoe het tijdpad eruit gaat zien

In een gesprek met Rijksvertegenwoordiger Helmond gaf Verbeek vorige week aan dat omwonenden vooral hopen op een betere communicatie. „We vroegen het eilandbestuur onlangs om de stort in twaalf maanden te saneren. We beseffen dat dit langer kan duren, we willen vooral horen hoe het tijdpad eruit gaat zien.”

Pro Lagun pleit ook voor een onderzoek naar de volksgezondheid van omwonenden van Lagun. Daarover deed Helmond geen uitspraken. Wel beloofde hij dat de ingreep „niet langer zal duren dan strikt noodzakelijk. Dus totdat zicht is op een duurzame oplossing” en het bestuurscollege de afvalverwerking weer zelfstandig kan uitvoeren. Ook hij verwacht dat dit tijd gaat kosten. „Deze complexe en gevaarlijke situatie is ontstaan over een periode van jaren. Ze is dus ook niet morgen opgelost.”

Delen

Mail de redactie

Gaswinning onder de Waddenzee bij het Friese dorp Ternaard kan niet plaatsvinden op een veilige wijze. Dat schrijft het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) in een advies aan minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans (VVD) dat woensdag naar buiten is gebracht.

Het SodM is bezorgd over de verwachte bodemdaling door gas- en zoutwinning in combinatie met de stijging van de zeespiegel. Door de aanvoer van zand en slib kan de Waddenzee zich tot op zekere hoogte zelf herstellen. In elk scenario dat de toezichthouder heeft onderzocht, zou dat zogeheten ‘meegroeivermogen’ in gevaar komen.

De plannen van de Nederlandsche Aardolie Maatschappij (NAM) om te boren onder het wad, beroeren Friesland al jaren. Gevreesd wordt voor ‘Groningse toestanden’. Provincie en gemeenten zijn tegen, en ook de Unesco gaf al een waarschuwing. Het Staatstoezicht op de Mijnen bracht al eerder een negatief advies uit. Ook na aanpassingen van de NAM blijft de toezichthouder zich tegen de plannen kanten.

Of minister Hermans meegaat in het advies van het SodM is voor het einde van dit jaar bekend. De Raad van State stelde de minister de deadline om voor 1 januari 2025 duidelijkheid te verschaffen over de vergunning voor de NAM.

De Waddenzee staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco. Het gaat het om het grootste getijdengebied ter wereld dat dagelijks op een unieke manier droogvalt en volstroomt.

Delen

Mail de redactie