Mengsels van chemische stoffen zijn extra schadelijk

Posted on by admin

„De studie laat duidelijk zien dat er zogeheten stapelingseffecten zijn van chemische stoffen die mensen binnen krijgen”, zegt Roel Vermeulen, hoogleraar milieu-epidemiologie aan de Universiteit Utrecht, en niet betrokken bij het onderzoek. Individueel kunnen chemische stoffen zonder gevaar lijken, maar gecombineerd geven ze toch schade. Bij risico-analyses wordt naar dit gecombineerde effect nu niet voldoende gekeken, zegt Vermeulen, die een Europees project coördineert waarbij in meer dan 10.000 (menselijke) monsters honderden chemische stoffen worden geanalyseerd, om meer inzicht te krijgen in hun bijdrage aan gezondheidseffecten.

Tienduizenden chemicaliën

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie sterven jaarlijks 9 miljoen mensen vroegtijdig als gevolg van milieu-vervuiling, waarvan 6 miljoen door luchtverontreiniging. De rest is voor een belangrijk deel te wijten aan blootstelling aan allerlei chemische stoffen. In een twee jaar geleden gepubliceerde update schrijven onderzoekers dat ze een toename zien in „toxische chemische vervuiling”, onder andere door lood. Ze noemen het „een onbedoelde consequentie van industrialisatie en urbanisatie”.

„Sinds de Tweede Wereldoorlog is het op de markt gekomen aantal nieuwe stoffen exponentieel toegenomen”, zegt Vermeulen. In Europa zijn tienduizenden chemicaliën in gebruik, maar de controle loopt ver achter. Van slechts een klein deel is bekend hoe schadelijk ze zijn voor mens en natuur.

Bij de 1.199 chemische stoffen waarop de Duitse onderzoekers screenden, zaten industriële chemicaliën, stoffen die in voeding en huishoudproducten worden verwerkt, en bestrijdingsmiddelen. „De laatste vijf jaar zijn dit soort screeningstechnieken sterk verbeterd”, zegt Vermeulen. Bij de meeste vrouwen troffen de onderzoekers tussen de 38 en 79 stoffen aan. Het vaakst kwamen ze chemicaliën uit de industrie, uit consumentengoederen en verzorgingsproducten tegen. „Maar dat zegt niet meteen iets over schadelijkheid”, zegt Vermeulen. In totaal troffen de onderzoekers 294 verschillende stoffen aan. Daaronder bevonden zich bekende stoffen als caffeïne en pijnstiller ibuprofen. „Maar ook al lang verboden stoffen zoals DDT”, zegt Beate Escher, eerste auteur van de studie, en hoofd van de afdeling Celtoxicologie aan het Helmholtz centrum voor milieu-onderzoek in Leipzig. „Wat we vinden is eigenlijk de hele geschiedenis van chemische productie van de afgelopen honderd jaar”, aldus Escher, die vertelt dat in de publicatie tien jaar werk zit.

Bestrijdingsmiddelen

Vervolgens keken de onderzoekers in hoeverre mengsels van deze stoffen de groei van hersencellen konden remmen of blokkeren. Dat berekenden ze met computermodellen, maar ze maakten zelf ook 63 mengsels (met tussen de 4 en 28 stoffen). „De mengsels laten een cumulatief effect zien, terwijl de concentratie van de individuele stoffen lager is dan het niveau waarop effecten worden verwacht”, zegt Escher. Ze noemt dit het something-from-nothing principe.

Ook Martina Vijver, hoogleraar ecotoxicologie aan de Universiteit Leiden, noemt het een belangrijk onderzoek. Met collega’s houdt zij de Bestrijdingsmiddelenatlas bij, die weergeeft welke middelen in welke concentraties waar zijn aangetroffen in de Nederlandse oppervlaktewateren. In de laatste update, die deze week is verschenen, is voor het eerst ook het effect van mengsels van bestrijdingsmiddelen meegenomen. „Wij zien op heel wat plaatsen dat mengsels extra risico geven, ook al blijven de afzonderlijke stoffen binnen de normen.”

Een volgende stap, zegt Vermeulen, is het effect van mengsels bestuderen op de gezondheid van mensen. Daar zegt dit onderzoek niks over. De schade aan gekweekte zenuwcellen die de onderzoekers zagen, is niet zomaar te vertalen naar het dagelijkse leven.

Afgelopen mei adviseerde de Gezondheidsraad om de aanwezigheid en concentratie van chemische stoffen waaraan de Nederlandse bevolking is blootgesteld, structureel te gaan volgen. Naar voorbeeld van onder meer Duitsland en Vlaanderen. „Dan zou er ook naar het effect van mengsels gekeken kunnen worden”, zegt Vermeulen.

Related Posts

Amsterdammer (38) opgepakt voor bedreigen Douwe Bob

De politie heeft een 38-jarige Amsterdammer opgepakt op verdenking van het bedreigen van zanger Douwe Bob. Dat melden persbureau ANP en het AD woensdag.

Volgens het AD gaat het om Bob T., de voorman van de Amsterdam Defence Force (ADF). Dat is volgens de krant een conservatieve graffitigroep met wortels in de Ajax-supportersscene. Het Parool meldde eerder dat ADF-aanhangers wisten waar de zanger woont.

ADF strijdt naar eigen zeggen tegen de ‘uitverkoop’ van de Amsterdamse cultuur. Daarover vertelt T. onder meer in een item van de Amsterdamse stadszender AT5, dat gaat over de ADF-actie ‘Alle yuppen de Pijp uit’ – een woordspeling naar het stadsdeel De Pijp.

Afgelopen zondag maakte Douwe Bob bekend, terwijl hij al op het podium stond, dat hij toch niet ging optreden tijdens Jom Ha Voetbal, een jaarlijkse familiedag voor Joodse (groot)ouders en (klein)kinderen in Amsterdam. De zanger was niet gediend van „een zionistische poster en pamfletten” op het terrein.

Het besluit van Douwe Bob leidde online tot veel kritiek en haat. VVD-leider Dilan Yesilgöz trok op X een vergelijking met de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog en sprak van „Jodenhaat”. Omdat de zanger ook bedreigd werd, besloot hij om naar het buitenland te vluchten. GroenLinks-PvdA-Kamerlid Jesse Klaver nam het Yesilgöz kwalijk dat de zanger naar het buitenland moest vertrekken. „Yesilgöz neem je verantwoordelijkheid, de-escaleer en bied je excuses aan”, schreef hij dinsdag op X.

Lees ook

Popartiesten als Bob Vylan en Douwe Bob voelen zich genoodzaakt zich uit te spreken om Gaza-oorlog

Bobby Vylan crowdsurft tijdens zijn optreden op het festival Glastonbury festival afgelopen zaterdag.


Neil Young (79) speelt Groningen plat en bewijst: hij is nog lang niet op de toppen van zijn kunnen

„Ik heb dit al honderd jaar niet gespeeld”, zegt de respectabele rockmastodont van 79 jaar als hij dinsdagavond het podium van het Groningse Stadspark op komt stiefelen, een akoestische gitaar omhangt en ‘Ambulance Blues’ inzet. „Eens kijken wat er gebeurt…”

Een gigant uit de rockgeschiedenis die zelf ook nog niet weet hoe hij tienduizenden fans gaat vermaken: dat kan alleen maar Neil Young zijn. Zijn droge introductie is een perfecte samenvatting van zijn carrière waarin nonchalance en onvoorspelbaarheid altijd hand in hand gaan.

„Eens kijken wat er gebeurt…” dat vragen zijn trouwe volgelingen zich ook al zo’n zestig jaar af. Want wie zullen ze nu weer voor zich krijgen: de zoete countryzanger, psychedelische rocker, de heupwiegende rockabilly-Elvis-look-a-like, boze protopunker, experimentele elektronicapionier of tegendraadse grunge-held?

Dinsdagavond kregen ze: een weergaloos spektakel van een achttienjarige gitaarheld verstopt in het lijf van een oude man. Twee uur lang bewees Young nog lang niet op de toppen van zijn kunnen te zijn.

Geriatrische poenschepper

Het contrast met de geriatrische poenschepper Van Morrison, die in het voorprogramma stond, kon bijna niet groter. Morrison, drie maanden jonger, zag er met zijn rieten zonnehoed, felroze tropenhemd, kakkineus neksjaaltje en blauwe spiegelbril uit alsof hij net van zijn zeiljacht was gestapt na een tochtje Saint-Tropez-Lauwersmeer. Hij dwaalde ongeïnspireerd over het podium en liet zijn achtergrondzangers het vuile werk opknappen.

Neil Young ziet eruit alsof hij net van zijn trekker is gestapt, of eerder nog: zijn huifkar. Van onder zijn bolle pet wappert lang, grijs pluishaar. Op zijn verrimpelde kaken staan twee grofborstelige bakkebaarden fier overeind. Met een verbeten blik walst hij in twee uur Groningen plat: woest, waarachtig en… op oorlogspad.

Ook al zegt hij het niet direct: het doelwit van de zogeheten ‘Love Earth Tour’ zou zomaar eens het oranje MAGA-spook kunnen zijn. Onder zijn als hoefijzer gesmede microfoonstandaard hangt een ronddraaiende megafoon waarin hij tijdens ‘Be the Rain’ met zijn schelste kraaienstem slogans schreeuwt die de planeet moeten redden („Hey Big Oil, what do you say?”). Diezelfde megafoon staat op T-shirts bij de merchandise met daarop de kreet: „TAKE AMERICA BACK”. Die strijdlust doet verwoestende toegiften ‘Throw Your Hatred Down’ en ‘Rockin’ in the Free World’ akelig actueel klinken.

Stronteigenwijze activist

Ook dat is Neil Young: de stronteigenwijze activist. Vandaar dat hij ook niet te beroerd is om na publiekslievelingen als ‘Cinnamon Girl’, ‘Hey Hey, My My (Into the Black)’ en ‘The Needle and the Damage Done’ doodleuk het tamelijk obscure ‘Sun Green’ in te zetten. In die ruim tien minuten durende drie-akkoordenshuffle met meer coupletten dan het Wilhelmus bezingt hij de avonturen van een imaginaire wereldverbeteraar en laat hij wederom opruiende slogans door zijn megafoon schallen: „There’s corruption on the highest floor! Hey Mr. Clean! You’re dirty now too!”

Maar écht pislink is Young als hij in zijn gitaar gaat hangen: dan klinkt hij pas echt alsof hij iemand op zijn smoel wil slaan. Tollend op zijn benen staat hij schouder aan schouder in een klein kringetje met gitarist Micah (zoon van Willie) Nelson en bassist Corey McCormick, onder toeziend oog van tachtigplusser en orgellegende Spooner Oldham en drummer Anthony LoGerfo.

Hengstend aan de tremolo laat Young zijn iconische Les Paul ‘Old Black’ loeien als een huilende olifant of knetteren als een instortende gletsjer. Wie hem gretig en bezeten aan de snaren ziet plukken tijdens ‘Like a Hurricane’ weet: van deze strijder is er maar één. Deze fanaat leeft in een compleet eigen universum waarin geen gitaarlessen, toonaarden, maatsoorten of andere belachelijke wetten bestaan. Wie daarvan een glimp mag opvangen kan alleen maar dankbaar dagenlang nagloeien.


Hoe Tadej Pogacar en zijn ploeg zich ontwikkelden tot beste van de wereld

Er is maar één grote favoriet voor de gele trui in de Tour de France: Tadej Pogacar. Behalve aan zijn talent dankt de Sloveen zijn huidige topniveau aan de ontwikkeling van UAE Team Emirates-XRG, dat is uitgegroeid tot beste wielerploeg van de wereld. Vijf aspecten waarin Pogacar en zijn ploeg zich verbeterd hebben – plus één zwakke plek.

Training

Nadat Pogacar in 2022 en 2023 de Tour verloor van Jonas Vingegaard, werden hem en zijn ploeg, waar Pogacar al sinds 2019 onder contract staat, duidelijk dat er iets moest veranderen. Pogacars talent alleen was niet genoeg om het wetenschappelijk gedreven collectief van Visma-Lease a Bike te verslaan. Dus begon het team, onder leiding van ploegbaas Mauro Gianetti aan een professionaleringsslag. Mét succes, want vorig jaar won Pogacar opnieuw de Tour de France, voor de derde keer in zijn carrière.

De belangrijkste verandering: een nieuwe trainer voor Pogacar. Onder leiding van de Spanjaard Javier Sola deed de Sloveen meer krachttraining, ging hij vaker op hoogtestage en nam ook de intensiteit van de trainingen toe door meer intervals te doen. Daardoor is zijn ‘vermoeidheidsweerstand’, zoals Pogacar dat zelf noemt, toegenomen, zei hij begin dit jaar tegen CyclingWeekly. „Als ik moe ben, verlies ik weinig explosiviteit. Dat is een enorme upgrade voor mij.”

Zijn voorbereiding is dit jaar totaal anders dan in 2024, zei Pogacar voorafgaand aan de Criterium du Dauphiné (die hij won), omdat hij vorig jaar de Giro d’Italia reed. „Toen had ik richting de Tour al benen voor een grote ronde, nu kwam ik uit het klassiekersseizoen.” Waar de aandacht vorig seizoen al vroeg in het voorjaar lag op het ontwikkelen van een pezig klimmersframe met veel inhoud, leek dit jaar meer op 2023: toen deed een gespierde en explosieve Pogacar ook tot en met Luik-Bastenaken-Luik mee aan eendagsklassiekers. „Alleen brak ik toen mijn hand, daar heb ik nu geen last van”, zei Pogacar.

Hitte

De twee keer in zijn carrière dat Pogacar écht moest lossen in een Touretappe – op de Col de Granon in 2022 en de Col de la Loze in 2023 – hebben een belangrijke overeenkomst: die dagen was het bloedheet. Fietsen in de hitte is een zwakte van hem. En ook UAE besteedde er weinig aandacht aan: Aart Vierhouten, in 2022 nog ploegleider, vertelde een paar jaar geleden aan NRC hoe het team de koeling van het lijf van de renners lang niet serieus nam. Pas in 2023 begonnen de renners ijsvesten te dragen.

Pogacar verloor de gele trui in de Tour van 2022 op een bloedhete dag in Alpen. Foto Christian Hartman

Sindsdien is er veel aandacht besteed aan hittetraining. Eind vorig jaar vertelde Jeroen Swart, ‘prestatiemanager’ bij UAE, hoe Pogacar en zijn ploeggenoten regelmatig trainen in 35 graden met een luchtvochtigheid van 90 procent. Daarnaast rijdt de Sloveen regelmatig rond in een ‘hittepak’, een combinatie van (winter)kleding die voorkomt dat hij hitte kan afvoeren, en traint hij op de rollerbank in de sauna. Die hittetrainingen zorgen er niet alleen voor dat de renners beter gewend raken aan deze omstandigheden, maar het lichaam gaat er ook meer hemoglobine en bloedplasma door aanmaken. Hemoglobine zorgt voor een betere zuurstofopname en daardoor betere prestaties, terwijl meer bloedplasma positieve effecten heeft op de bloedsomloop – wat de lichaamstemperatuur reguleert.

Voeding

Nog een overeenkomst tussen de twee etappes in de Tour waarin Pogacar moest passen: zijn voedingspatroon klopte die dagen niet. In 2022 miste hij op de Col de Granon een bidon met drank vol koolhydraten; niet lang erna kreeg hij hongerklop. En een jaar later op de lange, steile klim van de Col de la Loze had Pogacar te veel gegeten, zei hij na afloop van de rit waarin hij minuten verloor.

Het heeft Pogacar jaren gekost zich over te geven aan een gedetailleerd dieet, gaf hij vorig jaar tijdens de Tour toe. Sinds een jaar of zes heeft UAE een voedingsdeskundige in dienst. Volgens deze Gorka Prieto-Bellver is de Sloveense kopman nu een van de makkelijkste renners om mee te werken. „Als je hem vertelt wat hij moet eten, dan eet hij het ook”, zei hij vorig jaar tegen Cyclingnews.

Een van de pijlers onder het dieet voor Pogacar en zijn ploeggenoten is de hoge koolhydraatinname tijdens wedstrijden, waardoor ze langer op hun top kunnen blijven presteren en beter herstellen. Tegenwoordig nemen renners in de zwaarste etappes tot 120 gram koolhydraten (zo’n vier punten slagroomtaart) per uur.

Die forse inname kan leiden tot maag- en darmklachten. Renners kunnen het toch innemen dankzij gewenning en de ontwikkeling van koolhydraatrijke sportdranken en gels met de juiste balans van ingrediënten als fructose en sucrose, die verschillende opnamesystemen in de darmen benutten. „Vijf jaar geleden poepte ik na een zware etappe in mijn broek vanwege alle koolhydraten”, zei Pogacar eind vorig jaar in een podcast. „Maar nu heb ik geen maagproblemen meer.”

Materiaal

De afgelopen jaren heeft Pogacar veel geëxperimenteerd met zijn houding op de fiets. In 2021 switchte hij tijdens het seizoen meermaals van houding op de tijdritfiets. Ook dit jaar lijkt hij de optimale vorm nog niet gevonden te hebben: in de tijdrit in de Dauphiné stelde Pogacar teleur en verloor hij veel tijd op concurrenten Jonas Vingegaard en Remco Evenepoel.

Pogacar, hier in actie tijdens een tijdrit in de Tour van 2024, heeft lang gezocht naar een betere houding tijdens tijdritten. Foto EPA / Kim Ludbrook

In zijn zoektocht kwam de Sloveen samen met UAE twee jaar geleden uit bij de ‘cranks’ van zijn fiets, de carbonstaven waaraan de pedalen bevestigd zitten. Sindsdien rijdt Pogacar rond met kortere cranks. Het gaat om kleine verschillen, van 172,5 millimeter naar 165, maar Pogacar kan zo in een hogere cadans en soepelere tred fietsen.

Maar het grootste voordeel is de aerodynamische houding die dankzij de kortere cranks mogelijk wordt. Pogacar kan dieper met zijn bovenlichaam over zijn stuur buigen omdat zijn knieën minder omhoog komen en zijn heupen minder gebogen zijn.

Cognitief vermogen

Door zijn soms laconieke en speelse houding kreeg Pogacar in het begin van zijn carrière het stempel van een avontuurlijke jonge hond. Inmiddels is door zijn successen van de afgelopen jaren, zoals zes etappezeges en de leiderstrui in zowel de Giro als de Tour van vorig jaar, wel duidelijk geworden dat die karakterisering misplaatst is: Pogacar is genadeloos en mentaal ijzersterk.

Hij krijgt hulp van de Belgische wetenschapper Stijn Quanten, die als zelfbenoemd ‘braincoach’ meerdere topsporters en -teams (waaronder voetbalclub PSV) mentaal begeleidt.

Zelfs binnen de uitzonderlijke groep sporters die Quanten begeleidt, valt Pogacar op vanwege zijn stressbestendigheid, concentratie, beslisvermogen en mentale weerbaarheid. „Hij brak in mijn database record na record”, zei Quanten vorig jaar tegen de Belgische krant Het Nieuwsblad. Hij vertelde hoe de Sloveen geen dag aan breintraining – oefeningen waarbij onder meer reactiesnelheid, besluitvaardigheid en ‘focus’ wordt getest – overslaat. „Hoe grappig, jolig en instinctief hij ook overkomt, er zit altijd een plan achter. Pogacar weet exact wat hij doet.”

Zwakte: Teamgeest

Wie naar de renners op de loonlijst van UAE Team Emirates-XRG kijkt, kan niet anders concluderen dat het de sterkste verzameling coureurs is in het peloton. Zeker na de twee Tour-nederlagen in 2022 en 2023 is er veel aandacht uitgegaan naar renners die Pogacar kunnen bijstaan in de bergen, onder wie Adam Yates, João Almeida, Pavel Sivakov en Juan Ayuso.

Maar UAE was de afgelopen jaren niet altijd de sterkste ploeg. Persoonlijke belangen prevaleerden regelmatig boven het teambelang. Zoals vorig jaar in de Tour, toen Ayuso kopwerk weigerde te verrichten voor Pogacar.

Dit jaar was het tijdens de Giro nog slechter gesteld met de teamgeest. UAE had Ayuso als kopman aangemerkt, maar toen diens ploeggenoot Isaac del Toro de roze trui bemachtigde, leek te ploeg niet meer te weten voor wie ze moesten rijden. Terwijl Del Toro in de vijftiende etappe in een kopgroep reed, zetten teamgenoten de achtervolging in. Uiteindelijk verloren Del Toro en UAE in de voorlaatste etappe de roze trui aan Simon Yates van Visma-Lease a Bike.

Tijdens de Tour zal er van zulke onduidelijkheid geen sprake zijn; Pogacar is de kopman. Bovendien is Ayuso, die vaak de rol van stoorzender lijkt te spelen, niet geselecteerd.