Het was de Italiaanse premier Giorgia Meloni zelf die dinsdagavond via sociale media aankondigde dat er na een aangifte van een bekende advocaat een strafonderzoek naar haar en drie leden van de Italiaanse regering is geopend. Meloni reageerde woedend op wat zij als een frontale politieke aanval beschouwt. Ook de rest van de rechtse meerderheid ziet hierin de hand van „linkse magistraten” en „rode toga’s”.
Dat justitie een onderzoekt opent, betekent nog allerminst dat de premier vervolgd gaat worden, noch dat zij of haar ministers ontslag moeten nemen. De kans dat dit onderzoek in een rechtszaak uitmondt, is vrijwel nihil. Daartoe zou eerst het parlement groen licht moeten geven, en daar heeft de rechtse regering een solide meerderheid. Maar de klacht, gelijkend op een aangifte, en het onderzoek dat hier in Italië vrijwel automatisch op volgt, veroorzaakt wel flinke turbulentie in de Italiaanse politiek.
De zaak draait rond de recente repatriëring door Italië van de Libische oorlogsmisdadiger Osama Almasri Njeem. De militieleider wordt door het Internationaal Strafhof gezocht wegens ernstige oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, waaronder foltering, verkrachting en moord. De man, tegen wie een arrestatiebevel liep, werd op 19 januari in Turijn gearresteerd, maar twee dagen later niet alleen vrijgelaten, maar met een vliegtuig van de Italiaanse geheime dienst terug naar Libië gebracht.
‘Procedurefout’
De Italiaanse regering, die verplicht was de verdachte aan het Strafhof over te dragen, schermde met een „procedurefout”. Volgens Rome had het Internationaal Strafhof niet de correcte procedure gevolgd, en minister van Justitie Carlo Nordio duidelijk bij de zaak moeten betrekken. Maar uit een reconstructie in Italiaanse media bleek al gauw dat het dossier van de Libiër wel degelijk op Nordio’s tafel terecht was gekomen, die echter besloot niet te handelen. Wel werd de verdachte in allerijl naar Libië gerepatrieerd. Toen minister van Binnenlandse Zaken Matteo Piantedosi in de Senaat verklaarde dat dit zo snel was gebeurd omdat de Libiër gevaarlijk was, leidde dat tot een storm van protest op de oppositiebanken.
Lees ook
Repatriëring gezochte Libische oorlogsmisdadiger leidt tot rel tussen Italië en Strafhof
En nu is er dus een klacht. Formeel wegens de hulp aan de Libische verdachte en het niet geoorloofd gebruik van overheidsmiddelen hierbij, tegen premier Meloni, de ministers Nordio en Piantedosi, en onderminister Alfredo Mantovano, omdat die laatste bevoegd is voor de Italiaanse veiligheidsdiensten.
Hoewel Meloni spreekt van een door links geïnspireerde politieke aanval tegen haar regering, behoren de advocaat die de klacht neerlegde en de aanklager die er een gevolg aan gaf, niet tot de linkerzijde. Luigi Li Gotti, een in Italië bekende advocaat, zegt in de Italiaanse media dat hij de klacht heeft neergelegd omdat de Italianen volgens hem „voor de gek zijn gehouden”.
De Italiaanse politieke rechterzijde wijst erop dat Li Gotti dicht bij de centrumlinkse oud-premier Romano Prodi staat, in wiens regering Li Gotti onderminister van Justitie was. Zelf voegt Li Gotti daaraan toe dat hij vroeger lid was van de Italiaanse Sociale Beweging (MSI), de neofascistische beweging waaruit Meloni zelf voortkomt. En Francesco Lo Voi, de aanklager van Rome die na de aangifte een onderzoek is begonnen, behoort tot de meest rechtse zijde binnen de Italiaanse magistratuur.
Dat Meloni zo geprikkeld reageert, heeft te maken met de huidige clash tussen de politiek en de magistratuur. De Italiaanse regering werkt aan een vergaande hervorming van justitie, waarbij de carrières van aanklagers en rechters – de zogenaamde staande en zittende magistratuur – strikt van elkaar zullen worden gescheiden. Bij een deel van de Italiaanse magistraten zet dit veel kwaad bloed.
Lees ook
In Italië botsen rechtse politici frontaal met ‘linkse’ rechters
Omdat die hervorming een grondwetswijziging betreft, volgt straks vrijwel zeker een referendum. Volgens dagblad La Stampa zal Meloni het strafonderzoek in haar voordeel proberen om te buigen, door de Italianen voor deze volksraadpleging te mobiliseren. Door zich voor te stellen als het slachtoffer van een gepolitiseerde justitie die haar regering wil doen vallen, schaart ze alvast een groot deel van de publieke opinie achter zich. Meloni’s Facebook-pagina liep dinsdagavond vol met duizenden steunbetuigingen.
