In 2024 ging er wereldwijd meer tropisch oerbos verloren dan ooit eerder gemeten, zo blijkt uit onderzoek van de Amerikaanse Universiteit van Maryland. Het meeste bos ging verloren door grootschalige branden, waarbij 4,1 gigaton aan broeikasgassen vrijkwam. Dat is vier keer zo veel uitstoot als de wereldwijde luchtvaart veroorzaakte in 2023, zo blijkt uit de studie.
Het verlies van tropische oerbossen alleen al bedroeg 6,7 miljoen hectare. Dat is een gebied bijna twee keer zo groot als Nederland — en twee keer zoveel als in 2023. Het meeste oerbos ging verloren in Brazilië, Bolivia, Colombia en de Democratische Republiek Congo. Ook in andere delen van de wereld brandde uitzonderlijk veel bos af.
Volgens het onderzoek is het voor het eerst dat brand de belangrijkste oorzaak is van het verlies van bos. In 2024, het warmste jaar ooit gemeten, vormden vlammen de oorzaak van bijna 50 procent van alle vernietiging, voorheen was dat gemiddeld 20 procent. Andere oorzaken voor het verdwijnen van bos zijn grootschalige landbouw voor soja en vee, en langdurige conflicten.
Landbouw
„In meer dan twintig jaar aan data hebben we nog nooit zoveel bossen verloren zien gaan”, zegt mededirecteur Elizabeth Goldman van het platform Global Forest Watch, dat meewerkte aan het onderzoek en data over ontbossing verzamelt. Volgens Goldman zijn de branden het gevolg van extreme weersomstandigheden, aangewakkerd door klimaatverandering en sterk opwarmend zeewater, waardoor de branden „intenser en moeilijker te bestrijden” zijn.
Guido van der Werf, hoogleraar Natuurbranden en Koolstofcyclus aan de Wageningen University, is niet verrast door de bevindingen. „2024 was een soort perfecte storm: de hoeveelheid tropisch bos dat verloren is gegaan is echt uitzonderlijk.” Volgens Van der Werf gebruiken boeren in landen als Brazilië en Colombia de aanhoudende droogte om bos om te zetten in landbouwgrond. „Tropisch bos hoort niet te branden, bijna alle branden daar zijn door mensen aangestoken.”
Herstel
Hoewel bossen het vermogen hebben om te herstellen van brand, kan de gecombineerde druk van landontwikkeling voor landbouw en een veranderend klimaat dat herstel belemmeren en de kans op toekomstige branden vergroten.
Volgens Van der Werf zorgen de bosbranden ervoor dat de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer het afgelopen jaar fors is toegenomen. Die toename komt niet alleen doordat er meer CO2 is uitgestoten, maar ook omdat het er op lijkt dat de opname van CO2 door oceanen en met name bossen afneemt.
Door stijgende temperaturen, meer droogte en meer bosbranden hebben bossen het zwaarder en kunnen ze minder CO2 opnemen. Ook het steeds warmer wordende oceaanwater neemt minder CO2 op.
