Meer autorijders onder invloed achter het stuur – en ook meer doden. Hoe komt dat?

Verkeersongevallen Het aantal bestuurders dat rijdt met te veel alcohol op neemt toe. Of ze zijn onder invloed van drugs, waarover geen campagnes bestaan.

De politie houdt een alcoholcontrole.
De politie houdt een alcoholcontrole. Foto ANP/Hollandse Hoogte/Venema Media

Je longen uit je lijf dansen op een festival, weinig of niet slapen en de volgende dag beneveld achter het stuur kruipen. Een uit de hand gelopen kerstborrel of een diner bij vrienden. Wat de reden ook is, steeds meer mensen rijden onder invloed, bleek eerder uit cijfers van Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV). Veertigduizend bestuurders werden vorig jaar door de politie betrapt op een te hoge concentratie alcohol of verdovende middelen – het hoogste aantal in tien jaar.

Beschonken automobilisten gaan vaker in het weekend de weg op, ziet SWOV: een verdubbeling in vijf jaar naar 2,6 procent in 2022. Ook is het aantal beginnende bestuurders met een alcoholovertreding afgelopen vier jaar flink gestegen: van 2,3 procent in 2019 naar 3,7 procent in 2022. Zware alcoholovertredingen, waarbij een bestuurder minstens zes à zeven glazen heeft gedronken, stegen tussen 2017 en 2022 van 0,1 procent naar 0,6 procent.

Hoewel in 2022 meer verkeersdoden vielen, is onbekend of het verhoogde alcoholgebruik daarvan de directe oorzaak is, zegt onderzoeksinstituut SWOV. De politie controleert bij ongevallen niet altijd op alcohol of drugs. Wel neemt de kans op ongevallen „exponentieel” toe met elk extra glas alcohol, zegt Ivo Brons van Veilig Verkeer Nederland (VVN).

De voornaamste oorzaak voor de toename is volgens Sander van der Kint, onderzoeker naar alcoholgebruik in het verkeer bij SWOV, de ‘subjectieve pakkans’: tegenwoordig achten mensen de kans dat ze worden gepakt minder groot. De politie voert minder vaak grootschalige controles uit, omdat automobilisten elkaar zouden waarschuwen op sociale media. Toch blijft „een fuik” een effectieve maatregel, zegt Van der Kint. „Dat mensen elkaar tippen, is juist wat je wilt. Als mensen denken dat ze mogelijk gecontroleerd worden, denken ze: misschien moet ik niet gaan rijden.”

Dat mensen elkaar tippen, is juist wat je wilt

Sander van der Kint SWOV

Bijna 40 procent van de bestuurders die onder invloed reden en op de bon werden geslingerd in 2022 had drugs gebruikt: zo’n 15.000 automobilisten. Nationale campagnes tegen drugsgebruik in het verkeer ontbreken nog. Kenniscentrum Team Alert, dat jongeren onder andere op festivals en scholen informeert over drugs, zegt na corona een toename van drugsgebruik onder jongeren te zien.

Lees ook deze editie van De Zitting: ‘U bent niet de meest keurige weggebruiker’

Toch denken jongeren dat de ‘knaldrang’ hun rijgedrag niet heeft veranderd. In een enquête van Team Alert onder bijna vierhonderd jongeren zeggen die niet vaker dan vroeger onder invloed achter het stuur te kruipen. Sinds maart is een gedragscursus, voor bestuurders die gepakt zijn met drugs in het verkeer, verplicht.

Het is niet zo dat jongeren vaker rijden onder invloed dan andere leeftijdsgroepen, zegt politiewoordvoerder Bobby Markus. „Ook veertigers en vijftigers stappen na een etentje achter het stuur. ‘Het was maar een klein stukkie’ of ‘Of ik ga niet op de snelweg’ hoor je dan.”

Veilig Verkeer Nederland pleit voor een alcoholslot en een totaalverbod op alcoholgebruik voor het rijden. Ivo Brons van VVN: „Verwarring ontstaat wanneer mensen gaan rekenen: kan ik er nog eentje drinken als ik even pauze hou? Duidelijkheid is het beste. Gewoon niet drinken voor je in de auto stapt.”

De politie noemt juist meer preventie op drugsgebruik als belangrijke maatregel. „Bij alcohol vinden we het nu normaal om elkaar aan te spreken als je nog gaat rijden”, zegt politiewoordvoerder Markus. „Bij drugs is er meer onwetendheid. Vaak weten mensen niet dat een pilletje de volgende dag nog effect heeft.”

Lees ook dit artikel: ‘Ik dacht dat blowen achter het stuur kon’