Meelopen met de Beach Cleanup Tour: peuken rapen die anderen in het zand drukken

Posted on August 19, 2024 by admin

Het is nog geen tien uur maar de zon schijnt al ongenadig. Bij strandtent The Shore op het Noorderstrand van Scheveningen verzamelt zich een groep mannen en vrouwen; in tegenstelling tot de meeste mensen die hier op slippers het strand op lopen dragen zij sneakers, petjes en rugzakken, voorzien van waterflesjes. Ze komen hier voor de Beach Cleanup Tour: de komende uren gaan zij over een lengte van negen kilometer, van Wassenaar naar Scheveningen, al het afval verzamelen dat ze tegenkomen.

Jolisa van Leeuwen (33) loopt druk heen en weer en begroet de net gearriveerde vrijwilligers. Zij coördineert deze etappe. Ze wordt ingehuurd door de organisator van de tour, Stichting de Noordzee. Van Leeuwen krijgt elke etappe hulp van een paar vrijwillig meelopende collega’s, allen gestoken in herkenbaar T-shirt, sommigen met lange stok in de hand waaraan een Beach Cleanup-vlag wappert.

Als de club, bestaande uit ruim veertig vrijwilligers (Van Leeuwen: „Door het warme weer zijn er behoorlijk wat no-shows”), compleet is, spreekt zij de groep toe. Ze legt nog even uit hoe de opruimactie, dit jaar voor de elfde maal georganiseerd, werkt: tussen 1 en 15 augustus wordt de complete Noordzeekust onder handen genomen. Vanaf de eerste dag starten tegelijk twee groepen: de ene in Schiermonnikoog, de andere in Cadzand. Elke dag lopen wisselende groepen een etappe in elkaars richting; op 15 augustus treffen de laatste twee groepen elkaar in Zandvoort.

Van Leeuwen benadrukt dat sigarettenpeuken, „een enorme bron van vervuiling”, in een apart zakje moeten worden gedaan. Veel bezoekers lijken het strand te beschouwen als grote asbak en drukken de peuken simpelweg in het zand. Maar filterpeuken, voor 95 procent bestaand uit plastic en giftige stoffen als kwik, nicotine en lood, vergaan nauwelijks – ze worden veelvuldig aangetroffen in de maag van vogels en zeedieren en één exemplaar kan duizend liter zeewater al ernstig vervuilen. Dit jaar zullen alle gevonden peuken worden geteld. Bij gemeenten wordt gelobbyd voor meer rookvrije stranden.

Oude mayo-emmers

Tijd om op pad te gaan. „Wie het te heet krijgt en even wil afkoelen kan uiteraard even de zee in”, zegt Van Leeuwen. „Jullie gezondheid vinden we altijd nog belangrijker dan minder afval.” Per bus wordt het gezelschap vervoerd naar het startpunt: de Wassenaarse Slag. Na de groepsfoto loopt de groep „in linie”, van duinrand tot aan de branding, terug richting Den Haag. Iedereen heeft een grijper en een emmertje voor het afval – „oude mayo-emmers, wij houden van recyclen”.

Het eerste deel, langs vrijwel lege stukken strand en duin, valt de hoeveelheid afval mee, constateren deelnemers, alhoewel de emmertjes zelfs dan toch aardig vol komen. Van Leeuwen leegt ze in een grote plastic zak, die als hij vol is door haar wordt gewogen. Stichting De Noordzee brengt nauwgezet in kaart hoeveel afval de stranden bevatten, en waar dat afval uit bestaat. Op een verlaten stuk strand ligt een partij grotere stukken hout met roestige spijkers, die niet kunnen worden meegenomen. Teamlid Thijs van der Meulen (40) fotografeert de troep en informeert in de WhatsApp-groep of teamleden vóór hem toevallig al een melding hadden gedaan. De foto gaat met coördinaten richting de handhavers van de gemeente, die het afval dezelfde avond nog zullen ophalen.

„Ik woon zelf in Scheveningen, dicht bij het strand”, vertelt Van der Meulen als we verder lopen. „Daar genieten we enorm van, dus ik wil ook wat terugdoen. Het voelt toch een beetje als de voortuin opruimen.” Hij werkt in het onderwijs en heeft in de zomer „tijd zat. Dan is het voor mij makkelijk om iets leuks met wat nuttigs te combineren”.

Vrijwilliger Christie Emmel (74) uit Zoetermeer, met button ‘Grootouders voor het Klimaat’, kampt soms met een schuldgevoel, zegt ze: „Het is toch onze generatie die hier verantwoordelijk voor is. Het kon allemaal niet op, al die fossiele brandstoffen, auto’s, al dat plastic; we hebben er nooit bij stilgestaan dat dat zoveel gevolgen zou hebben.” Ze is teleurgesteld in een deel van haar generatiegenoten, „die ronduit zeggen: ‘het zal mijn tijd wel duren’. Onbegrijpelijk vind ik dat”.

Als het glimt

Ook hard aan het werk is Diana Alkema (49) uit Dordrecht. Dit is haar tweede keer, vorig jaar liep ze mee vanuit Noordwijk. Ze vond toen veel wegwerp-oordopjes tegen lawaai. „Die worden veel gebruikt in de binnenvaart.” Nu spiedt ze, lopend nabij de branding, opnieuw naar afval. Tussen de schelpen ziet ze een heel klein snoeppapiertje. „Als het een beetje glimt… je wordt er wel een beetje een ekster van”, lacht ze.

Als we de opgang naar Meijendel naderen, zo op de helft van de etappe, vraagt een ouder echtpaar op een handdoek wat de vrijwilligers precies aan het doen zijn. „Geweldig”, klinkt het na de uitleg. Verderop twee zonnebadende dames met opgestoken duimen: „Goed bezig, dank u wel hoor.”

Tijd voor pauze. Jolisa van Leeuwen vult waterflesjes bij en kijkt bij iedereen hoe het gaat. „Dat doe ik altijd”, vertelt ze later. „Het kan zwaar zijn, ik controleer of iedereen nog fit genoeg is. Er lopen ook ouderen mee.”

De emmers worden weer geleegd. Veel vistouw, daarnaast vooral kleine plastic verpakkingen van snoepjes, repen en dergelijke. Hier en daar een stukje bewerkt hout, kapot speelgoed. Opvallend ten opzichte van voorgaande jaren, zegt Van Leeuwen: „Veel minder flesdoppen. Zo zie je maar dat zo’n maatregel [sinds 3 juli zitten ze in de EU verplicht vast aan de fles] echt kan helpen het verschil te maken.” Ook veel minder aangetroffen: ballonresten, gevolg van het verbod op het oplaten van ballonnen waartoe steeds meer gemeenten overgaan. Plastic wegwerpvorkjes en de inmiddels verboden plastic rietjes worden eveneens nauwelijks nog geraapt.

Van Leeuwen doet deze klus nu voor het zevende of achtste jaar op rij, vertelt ze. Acht dagen achter elkaar loopt ze mee, „van Rockanje naar Zandvoort”. „Geweldig” vindt ze het om zoveel verschillende mensen te spreken: „Soms komen mensen helemaal van de andere kant van het land speciaal hier naartoe om een dag te helpen, dat vind ik heel bijzonder.”

Peuken bij de paviljoens

Het strand mag dan redelijk schoon zijn tot nu toe, in de verte doemen de Pier en een bomvol strand op, daar zal het ongetwijfeld erger zijn. „En bij de paviljoens, op de betonnen platen daar, vinden we sowieso altijd heel veel peuken.” Soms worden opmerkelijke dingen gevonden, vertelt Van Leeuwen. „Zoals een boterkuipje uit de jaren zeventig, dat kwam uit Taiwan. Je kon de opdruk nog lezen. Zo zie je maar hoe lang plastic goed blijft.”

Als Van Leeuwen een foto maakt van weer een partij hout, legen enkele vrijwilligers meteen hun emmer. Ze haalt de weeghaak tevoorschijn: deze volle zak bevat negentien kilo afval. Ze knoopt hem dicht en stopt hem in een prullenbak.

Het laatste stuk, bij de Pier, is nauwelijks begaanbaar: badgasten liggen hier handdoek aan handdoek. Degenen die toch proberen over het middenstuk te lopen krijgen te maken met mensen die afval aanreiken – „die dachten dat wij de afvalservice waren. Dat is niet helemaal de bedoeling”, zegt Van Leeuwen.

Eindscore van deze etappe: 207 kilo afval plus 5.850 peuken. Van Leeuwen is tevreden. Het strand tussen Wassenaar en Scheveningen ligt er aan het eind van de dag – in elk geval voor even – smetteloos bij.

Leven
NIEUWS

Kookboekschrijver Meera Sodha: ‘Als je bij mij thuis komt eten, krijg je deze gerechten’

admin
November 14, 2024
0

Na drie succesvolle kookboeken, Made in India, Puur India, Azië en een veganistische receptenrubriek in de Britse krant The Guardian verloor Meera Sodha het plezier in koken. Ze schrijft openhartig over die donkere periode in haar nieuwste boek Bij Meera aan tafel. „Ik heb heel lang in bed gelegen en maanden en maanden niet gekookt”, vertelt ze tijdens een videogesprek vanuit haar huis in Londen. De oorzaak noemt ze complex, maar de vele deadlines, een jonge baby en de coronapandemie hielpen niet. „Het was een opeenstapeling van alles in mijn leven waardoor ik mijn hoofd niet meer boven water kon houden en mijn weerstand volledig verdween.”

Het omslagpunt kwam toen ze zag dat haar man, die naast zijn baan alle zorg voor hun dochters en het huishouden op zich had genomen, brak. „Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging.”

Ze ging naar de keuken, pakte intuïtief wat ingrediënten, linzen, curryblad, citroengras en chilipepers, en maakte dahl. „Ik voelde een nieuwe energie in mijn vingertoppen, kon mijn longen voelen en weer ademhalen. Voor het eerst in lange tijd voelde koken anders, niet als een opgave.”

Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging

Sodha besefte toen dat dit was hoe ze wilde koken, eenvoudige gerechten voor haar man, dochters en zichzelf. En ze realiseerde zich hoe belangrijk ze de avondmaaltijd vindt. „Niet het ontbijt, niet de lunch, ik wilde alleen nog maar het avondeten maken.”

Het vermogen om een lekkere avondmaaltijd – de Engelse titel van haar boek is Dinner – op tafel te zetten noemt ze een ‘superkracht’. Ze kreeg weer plezier in koken; het voelde als een prestatie om iedere dag een maaltijd voor te bereiden en ’s avonds met haar gezin aan tafel te zitten. „Ik weet niet of dit voor iedereen geldt die mentaal door een diep dal is gegaan, maar ik was verdoofd, ik voelde niks meer. Door het klaarmaken van het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel.”

Bij moeder nog vlees

De recepten die ze in deze periode maakte vormden de basis van Bij Meera aan tafel. Ze noemt het haar meest persoonlijke boek. „Ik kookte altijd, maar het was nooit echt het soort eten waar ik van houd.” En dan aarzelt ze even. „Ik twijfel of ik dit woord moet gebruiken, maar het ging erom andere mensen te imponeren. Heel veel in deze wereld draait om indruk maken, waarom zou je anders nieuwe recepten verzinnen? Maar ik hou juist van eenvoudig eten. Als je bij mij thuis komt eten, krijg je de gerechten in dit boek.”

Door het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel

Die zijn allemaal vegetarisch. Alleen als ze bij haar moeder eet, eet ze nog weleens vlees. „Eten is niet alleen brandstof, maar ook nostalgie, plezier, geschiedenis en traditie, dus ik hou wat ruimte vrij voor mijn moeders kip curry of kip pilav, waar ik dol op ben.”

Sodha is de dochter van Indiase ouders uit Oeganda, die in 1972 het land moesten ontvluchten, omdat dictator Idi Amin de bevolking tegen de Indiase minderheid ophitste. „Ik heb geen plek om naar terug te gaan, ik kan niet naar het huis waar mijn ouders geboren zijn, de gemeenschap van toen is er niet meer. Daarom hou ik me vast aan de verhalen en de spullen die me verbinden met dat verleden.”

Ze staat op en komt terug met een houten lepel die haar dierbaar is, die ze van haar moeder kreeg en waar ze in haar boek over schrijft, net over als het koperen pannetje van haar oma en de beelden van de Hindoegoden Ganesha, Lakshmi en Annapurna in haar keuken. Ze staat weer op, pakt haar telefoon en laat ze zien. Ze is niet religieus, schrijft ze in haar boek, maar ‘door verbinding, traditie of rituelen’, geven ze haar ‘troost en het geluk dat ze nooit in haar eentje staat te koken’.

Haar ouders kwamen op het Engelse platteland van Lincolnshire terecht. „Wat mijn moeder aan mij heeft doorgegeven is dat koken je verbindt met tradities en in mijn geval was dat de Indiase Gujarati-keuken.” Gujarat is een deelstaat van India die aan Pakistan grenst.

De Indiase en Aziatische keuken zijn belangrijk voor Sodha, maar in Bij Meera aan tafel is de stijl veel uiteenlopender met invloeden uit bijvoorbeeld de Italiaanse en Egyptische keuken. De 120 recepten ademen de Londense diversiteit waar ze deel van uitmaakt. „Eten verandert met de omgeving en de mensen mee en dat omarm ik. Als ik iets van een andere cultuur gebruik, doe ik dat met respect en begrip voor de oorsprong, maar eten is ook een geweldig creatief medium.”

En eten is leuk, benadrukt ze. „Het moet leuk zijn. Hoewel de aanleiding voor dit boek verdrietig was, is het boek vrolijk geworden. Ik hou nu van mijn leven en als ik niet was ingestort, was ik zonder nadenken op oude voet door blijven gaan. Nu leef ik bewust en weet ik wat me gelukkig maakt.”

Dat zijn kleine dingen als zonlicht op haar gezicht, yogalessen, om drie uur klaar zijn met werken – en eenvoudige gerechten. „Ik heb aan dit boek echt met mijn hart en buik gewerkt. Wat ik er zo fijn aan vind is dat het me weer bij mezelf heeft gebracht.”

Leven
NIEUWS

In de Westelijke Tuinsteden zouden functioneel ingerichte woningen leiden tot ‘een gelukkiger gezinsleven en een vitale samenleving’

admin
November 13, 2024
0

Een halve eeuw geleden geleden verdween de verzuiling stilletjes uit Nederland. Maar in Slotermeer, de oudste van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam, zijn de restanten ervan nog zichtbaar. Daar staan in de Dobbebuurt ‘katholieke’ woningblokken van vijf verdiepingen tegenover ‘algemene’. De bewoners van de algemene, rechttoe-rechtaan-blokken moeten een trappetje op naar de entree van hun woningen. De katholieke blokken hebben daarentegen op de begane grond een soort kerkportalen als ingangen, met gemetselde bogen en eenvoudige tympanen. Boven de bogen zitten veelkleurige, half abstracte mozaïeken van de kunstenaar Theo Forrer. Met enige moeite vallen hierin onder meer ploegende boeren, zwoegende werklui en de hand van god te herkennen.

De door Nielsen Spruit en Van der Kuilen ontworpen algemene blokken zijn begin jaren vijftig gebouwd voor de algemene woningbouwvereniging Rochdale. De blokken die een katholieke woningbouwvereniging liet neerzetten zijn van Aat Evers en Geert Sarlemijn, twee traditionalistische architecten die omstreeks 1950 de cursus kerkelijke architectuur van pater-architect Dom Hans van der Laan volgden. Evers en Sarlemijn gaven hun bakstenen woondozen, waarvan enkele in de jaren tachtig helaas vaal wit zijn gestuct, niet alleen stichtelijke entrees maar ook natuurstenen lateien en vier dikke, bakstenen zuilen op de kopse kanten. Een naburig, ook door hen ontworpen blok met winkels en woningen heeft zelfs rijen witte zuilen met rare ionische kapitelen aan weerszijden van een boogvormige poort.

De stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren, hoofd stadsontwikkeling in Amsterdam, zag de architectonische gevolgen van de verzuiling in Slotermeer met lede ogen aan. De hoofdontwerper van de Westelijke Tuinsteden hield niet van diversiteit. Het liefst had hij de enorme Amsterdamse uitbreidingswijken helemaal volgezet met radicaal modernistische architectuur. Van Eesteren en Sarlemijn en andere architecten die in Slotermeer hadden gebouwd vond Van Eesteren „kwalitatief op een laag peil” staan, schrijft Ineke Teijmant in het boekje De Dobbebuurt. Ze hadden er gezorgd voor een weerzinwekkende „kakofonie”, meende hij. De bewoners dachten hier anders over: zij vonden Slotermeer juist „gezellig gevarieerd”.

Goede smaak

Om de kloof tussen de smaak van Van Eesteren en die van de toekomstige bewoners van de Westelijke Tuinsteden te dichten, was in 1946 de stichting Goed Wonen opgericht. Uitgangspunt van Goed Wonen was dat smaak een kwestie van opvoeding is en de meeste Amsterdammers onopgevoed waren. „Slechts zelden treft men een interieur aan, waarin zuivere vormgeving, innerlijk evenwicht en harmonische kleurencombinatie ons het gevoel geven van werkelijke sfeer”, schreef de voorzitter van Goed Wonen (en Amsterdamse PvdA-wethouder van Volkshuisvesting) Jan Bommer in 1948 in het eerste nummer van het gelijknamige tijdschrift.

Om de lezers bij te brengen hoe ze hun interieurs konden zuiveren van zware balpootmeubelen en andere foute huisraad, schreef Goed Wonen niet alleen over „doelmatige” woninginrichting maar ook over kitsch en de vraag of massaproductie „een gevaar was voor onze persoonlijkheid”. Ook deed het tijdschrift de lezers een proefje aan de hand om vast te stellen of hun interieur ‘zuiver’ genoeg was: de melkflestest. De dikke, onelegante melkfles was „typerend voor onze tijd en voor de stand van onze natuur- en scheikunde” en past in elk „modern” interieur, zo legde de bedenker van de melkflestest uit. „Als u het beslist nodig vindt om de melk eerst over te gieten in een ‘mooi’ kannetje, dan is er ergens iets fout òf bij u òf bij uw interieur, want de fles is goed.”

In de jaren vijftig en zestig liet Goed Wonen twaalf modelwoningen inrichten in de Westelijke Tuinsteden. Wat de toekomstige tuinstedelingen daar toen zoal aantroffen, is te zien in de Van Eesteren Museumwoning, gevestigd in een woning in een algemeen blok in de Dobbebuurt. Hier staan de woon-, eet- en slaapkamer vol met huisraad die Goed Wonen had goedgekeurd, zoals de nog altijd populaire slaapbank van Mart Visser en een fauteuil van gebogen rotan. Aan de knalrode wand van de woonkamer hangen metalen wandrekken van het merk Pilastro, de keuken heeft een modulaire Bruynzeelkeuken van Piet Zwart en in de slaapkamer staan bedden van Auping met ‘hygiënische’ metalen spiraalbodems. Boven de eettafel hangt de beroemde en nog altijd geproduceerde PH 5-lamp van de Deense ontwerper Poul Henningsen.

De eerste modelwoning van de Westelijke Tuinsteden stond in Slotermeer en was in 1955 ingericht door Johan Niegeman, die in de jaren dertig in Stalins Sovjet-Unie had gewerkt. Daar werkte hij onder meer aan ‘sotsgorods’ als Magnitogorsk, nieuwe socialistische steden waar de Nieuwe Mens gestalte moest krijgen. De sotsgorods werden een faliekante mislukking en Niegeman moest in 1937, net als eerder de communistische architect Mart Stam, de Sovjet-Unie verlaten.

Betere mensen

Ook de Westelijke Tuinsteden waren bedoeld als een soort sotsgorods. Ontwerpers als Niegeman geloofden dat ‘zuiver’ ingerichte woningen betere mensen zouden maken van de bewoners. Mensen die zich omringen met melkflessen en andere ‘neutrale’ industrieel vervaardigde voorwerpen en meubels getuigen van een sterke persoonlijkheid, schreef Goed Wonen: „Zij hebben geen opvallende meubelen nodig in hun interieur om zichzelf tot recht te laten komen. Hoe eenvoudiger de meubelen, hoe beter de mens uitkomt.” Ook zouden functioneel ingerichte en hygiënische woningen leiden tot „een gelukkiger gezinsleven, een harmonieuze opvoeding van de kinderen en een vitale samenleving”.

De modelwoningen vielen lang niet bij alle bezoekers in de smaak. Velen vonden ze ‘kaal’ en ‘ongezellig’. En de degenen die er wel in iets zagen, konden de eenvoudige, maar desondanks dure huisraad meestal niet aanschaffen. Zo bleef het zuiver vormgegeven interieur alleen weggelegd voor een elite die ermee kon getuigen van hun goede smaak.

Museumwoning Van Eesteren. Freek Oxstraat 27, Amsterdam. Info: www.vaneesterenmuseum.nl/museumwoning

Leven
NIEUWS

Column | De oppaskat van Jan

admin
November 13, 2024
0

Mijn vriend Jan kwam bij ons eten. Van tevoren zei Willem: „Ik heb echt zin in vanavond. Jan gaat in ieder geval niet zo verschrikkelijk lopen jeremiëren over de toestanden in de wereld.” Daar verheugde ik me ook op, want ik kan er alleen tegen als ik zelf jeremieer.

Jan kwam bij het vallen van de avond binnen, een en al benen en glanzend kaal hoofd. Kaas klom als een kapucijnaapje tegen hem op, nestelde zich op zijn schoot en lispelde dat hij spaghetti carbonara wilde. Die kreeg hij, in een handomdraai door Jan bereid, maar vol en vet en bevredigend. De kaarsen brandden, er werd gegeten, buiten was het zacht novemberweer.

Jan woont in Leeuwarden, maar past in Amsterdam op een kat van achttien jaar oud, die allerlei medicijnen nodig heeft om door de dag te komen. Ik had weinig begrip voor de hele situatie. Een bejaarde kat in het licht van deze tijd vraagt te veel van iedereen, zeker op een avond als deze, die eindeloos moest duren. Ook heb ik mijn vader weleens een ongelukkig kuikentje, wiens hoofd verkeerd om aan zijn lijf zat, bij geboorte de nek om zien draaien. Toen zat het hoofd weer goed, maar daar was dan ook alles mee gezegd.

De kinderen gingen slapen. Willem bracht ze naar boven, aan tafel werd het even stil. Ik begon maar weer eens over het lot van vrouwen over de hele wereld. „Het is de alsof de wapens in je handen van suiker zijn, in een heel stroperige zich eeuwig herhalende droom”, fluisterde Jan en daarna, schel: „We kunnen er helemaal niks aan doen, vergeet die linkse lente.” We deden de gordijnen dicht. Willem kwam naar beneden, we moesten het er toch nog iets langer over hebben, je komt er niet onderuit. Dus vroegen we ons af waarom er zoveel stemmen zich laven aan de steeds grotere chaos, hoe die stemmen iedereen nog verder opdrijven, de waanzin willen laten heersen, de hoofdstad vol geweld en zij, juichend achter hun schermpjes verontwaardiging fingerend. „Het is nu wachten op Gavrilo Princip, en ondertussen verdringen ze elkaar om hem te mogen zijn”, zei ik en was geheel niet ontevreden met mezelf.

Toen begon Jan nonchalant The Waste Land te citeren en daarmee keerden we terug naar onze eigen, voor velen onuitstaanbare, veiligheid van oude teksten, liedjes, luisterend, in stille bewondering. Drie sukkels aan een keukentafel, met een stapel boeken, Medea en Cavalleria Rusticana. Een grote troost, maar één die moeilijk te vinden is, en daarom in het dagelijkse leven steeds verder uit zicht leek te verdwijnen.

De kat moest haar pillen, Jan vertrok even plots als hij gekomen was. Wij zaten nog even. Ik dacht aan Antigone die haar broer wilde begraven tegen de wens van de staat in. Daarna dacht ik aan mijn vader, die weigerde onze dode hond aan de dierenarts af te geven en hem achter in de tuin onder een appelboom begroef.

De volgende dag fietste ik met Kaas en Cléo katerig door onze straat. Op de hoek stond een verwarde man naar duiven te trappen. „Rot op, tyfusbeesten” schreeuwde hij. Toen kreeg hij er eentje onder zijn laars en stond met zijn volle gewicht op het beestje. Ik fietste met kloppend hart door en dacht aan de oppaskat van Jan. Moge het lieve dier voor eeuwig leven.