N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
De Zitting Vakbond CNV sprak in een nieuwsbericht op de site van RTL Nieuws over een „humanitaire noodsituatie” bij een bedrijf in het Westland. De Poolse eigenaar is woedend.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2019/07/dezitting.png)
‘Oekraïners die in het Westland in kassen werken, worden uitgebuit’. Zo begon op de site van RTL Nieuws op 2 juni vorig jaar de nieuwscyclus. Vooral de kennelijk dreigende ‘deportatie’ naar oorlogsgebied, als werknemers de regels overtreden, trok de aandacht. Vier grote media namen het nieuws over. Tweede Kamerleden bleken verontwaardigd, de minister stuurde een tweet.
Bij de kortgeding-rechter zes maanden later klinkt de verontwaardiging luid. Wat daar destijds stond was zéér onwaar en had nóóit zo gezegd mogen worden. De publiciteit was als wapen gebruikt om een bonafide bedrijf uit Nederland weg te jagen. In de rechtszaal een geëmotioneerde Poolse eigenaar, gesteund door tevreden werknemers en twee advocaten. Aan de andere kant een groepje vakbondsmensen, inclusief de bestuurder. Hij herinnert zich dat hij mentaal „brak” toen de verhalen van de arbeiders tot hem doordrongen. Hulpeloos, bang, hongerig, onwetend en blut waren ze.
De RTL-redactie had Oekraïense werknemers gesproken en arbeidscontracten ingezien, met bepalingen waarvan de eiser, de Poolse eigenaar, vanochtend toegeeft dat ze „niet de schoonheidsprijs verdienen”. Maar ja, dronkenschap en vernieling komen nu eenmaal voor. Dus „zo bizar” zijn die boetes nu óók weer niet.
De vakbond sprak over een „humanitaire noodsituatie” met werknemers die geen loon ontvingen, geen voedsel konden kopen en met ‘deportatie’ werden bedreigd. Er was sprake van ‘wurgcontracten’. Het Poolse bedrijf handelde „volstrekt immoreel en verwerpelijk”.
De eiser vuurt een barrage vragen af. Had vakbond CNV voldoende aanwijzingen voor deze zware beschuldigingen? Was er wel manipulatie met bankrekeningen? Wat stond er nu in die contracten? En is de maximale duur van negentig dagen voor detachering bínnen de EU nu ‘dreigen met deportatie’? Of juist normale voorlichting over regels van de IND? Mag CNV opdrachtgevers oproepen banden met het Poolse bedrijf te verbreken?
De advocaten lezen kalmpjes tamelijk lange pleidooien voor, de eiser als eerste. Die laat weten dat het Poolse bedrijf ná de ophef van juni het certificaat van de Stichting Normering Arbeid kreeg. En zich dan ook vrijwillig laat controleren. De eis van CNV dat zijn cliënt zich „per omgaande uit Nederland moet terugtrekken” vindt hij een voorbeeld van „eigen rechter spelen”.
De aantijgingen ‘zijn zo laag dat ik daar geen commentaar op kán leveren’
Ook belangenclubs moeten zich houden aan de journalistieke ethiek: te goeder trouw handelen, wederhoor bieden, op feitelijke basis, grondig en juist berichten. CNV „legde dat volledig naast zich neer”. De publiciteit kostte het bedrijf klanten. Dat „zou wel eens het einde kunnen betekenen”.
Volgens de advocaat van CNV kwamen de meest negatieve kwalificaties van de media. En wat CNV wél zei, was niet lichtvaardig, niet grievend en niet persoonlijk bedoeld. Het onderzoek was redelijk en uitvoerig en voldeed aan de eisen die aan een belangenorganisatie gesteld mogen worden. En áls er al schade is toegebracht, dan toch eerder door RTL en niet door CNV.
Als de juristen zijn uitgesproken, breken emoties door. De eigenaar, een gedrongen man, vult de ruimte met een hartstochtelijk en steeds luider pleidooi, in het Pools. Hij zou graag iemand „willen zien die zoveel heeft gedaan voor Oekraïne als ik”. De aantijgingen „zijn zo laag dat ik daar geen commentaar op kán leveren”. Tegen de CNV-bestuurder: „Wat bent u? Rechter? Politieman?”
Twee weken later krijgt het Poolse bureau op alle punten ongelijk. CNV hoeft niets te rectificeren en blijft vrij het bedrijf te bekritiseren. De verdachtmaking was niet lichtvaardig gezien het feitenmateriaal. Het woord ‘deportatie’ in de contracten kan als dreigement worden opgevat, vindt de rechter. De term wurgcontracten vindt de rechter „zwaar aangezet”, maar niet onnodig grievend of beledigend. „Het staat [CNV] vrij zaken te chargeren”. De publiciteit zoeken en opdrachtgevers benaderen is niet onrechtmatig. Het uitzendbureau moet de bond ruim 1.600 euro aan proceskosten betalen.
