Macron wil in Nederland werken aan een sterker Europa, tussen China en de VS in

De Franse pracht en praal is moeilijk te evenaren, maar Nederland gaat z’n best doen. Bij het staatsbezoek van president Emmanuel Macron en zijn vrouw Brigitte Macron, deze dinsdag en woensdag, wordt er alles aan gedaan om het Franse presidentskoppel te imponeren – of in elk geval de gouden paleizen en weelderige diners van Parijs te evenaren.

Zo worden de Macrons dinsdag door koning Willem-Alexander en koningin Máxima verwelkomd op de Dam in Amsterdam; een militair harmonieorkest zal de beide volksliederen zingen. Die avond dineren ze uitgebreid in het Paleis op de Dam; een dag later is het Rijksmuseum afgehuurd voor een Frans-Nederlands diner. Voor de ondertekening van een nieuw samenwerkingsverdrag is het Grand Hotel Krasnapolsky uitgekozen: een van de duurste hotels van Nederland. En de persconferentie van Macron en premier Mark Rutte vindt plaats in de statige ambtswoning van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema.

Het is het eerste staatsbezoek van een Franse president sinds 2000 – het laatste Nederlandse staatsbezoek in Frankrijk was in 2016 onder president François Hollande. Deze visite d’état wordt in Den Haag en Parijs gezien als bezegeling van de aangehaalde banden tussen de twee landen. Want sinds de Britten in 2016 de EU verlieten en Frankrijk een jaar later met Macron een liberale en EU-lievende president kreeg, trekken de twee landen steeds meer naar elkaar toe. Zo steken ministers van beide landen sinds eind 2021 om de paar maanden de koppen bij elkaar bij regeringsconsultaties, die ook deze week weer plaatsvinden.

Lees ook: Macron op staatsbezoek: nauwere band met Frankrijk tekent nieuwe tijd

Blik vooruit

Deze toenadering is de afgelopen jaren geïntensiveerd als gevolg van de crises waar Europa mee te maken kreeg, zegt politicoloog Thierry Chopin, adviseur van de pro-Europese denktank Institut Jacques Delors en visiting professor op het Europacollege in Brugge. „De coronacrisis was een wake-upcall voor hoe afhankelijk Europa is op het gebied van onder meer de productie van medicijnen en medische apparatuur. En de oorlog in Oekraïne heeft onderstreept hoe groot het belang van samenwerken [binnen Europa] is in een opgeschudde geopolitieke omgeving.”

Waar het sociale en bijna protecionistische Frankrijk en het liberale en wat knieperige Nederland eerder vaak moeite hadden elkaar te vinden, hebben beide kanten „water bij de wijn gedaan”, ziet Chopin. Ook bronnen rond het Élysée zien dat „de Nederlanders beter inzien dat je ook je belangen kunt verdedigen zonder protectionistisch te zijn en de Fransen meer beseffen dat je open kunt zijn zonder naïef te zijn”.

Bij het staatsbezoek, dat in Amsterdam en Den Haag plaatsvindt, zullen de Macrons en het koninklijke paar stilstaan bij de „in de geschiedenis verankerde” bilaterale relatie. Maar vooral is het bezoek bedoeld om „de blik richting de toekomst te werpen”, wordt in Parijs benadrukt. Het centrale thema wordt hoe Frankrijk en Nederland op economisch gebied kunnen bijdragen aan een sterker Europa.

Opvallend is de aandacht voor twee specifieke sectoren: de halfgeleidersindustrie, belangrijk voor de ontwikkeling van chips, en quantumtechnologie – dat onder meer gebruikt kan worden voor het bouwen van supersnelle computers. Beide technologieën kunnen een grote rol spelen in de energietransitie en op het gebied van defensie. Quantumtechnologie kan bijvoorbeeld ingezet worden om nauwkeurigere klimaatmodellen te maken en om betrouwbare systemen te creëren waarmee men zich kan positioneren zonder gebruik te hoeven maken van hackbare gps-systemen.

Volgens Élysée-bronnen ligt de focus op chips en quantumtechnologie omdat Nederland en Frankrijk in deze sectoren „in de voorhoede” staan. Niet alleen komt een aantal marktleiders en pioniers als ASML, het Franse STMicroelectronics, en de door het Franse Pasqal ingelijfde Nederlandse start-up Qu&Co uit Frankrijk en Nederland, ook komen leidende wetenschappers en onderzoeksinstituten uit de twee landen.

„We hebben veel grote actoren en zeer goed onderzoek”, zegt men ook in het Élysée. „Maar we moeten meer investeren en beter samenwerken om verder te kunnen komen.” De gedachte is dat Frankrijk en Nederland individueel te klein zijn om op mondiaal niveau de concurrentiestrijd met machtsblokken China en de Verenigde Staten aan te kunnen gaan. Om ook maar een kansje te maken voor Europa een rol van betekenis te vergaren in deze aan betekenis groeiende sectoren, moeten de krachten gebundeld worden.

Lees ook: Met charme en strengheid praat Europees duo in op Xi Jinping

Soevereiniteit

Hierbij speelt mee dat Nederland en (vooral) Frankrijk willen voorkomen dat hetzelfde gebeurt als in andere belangrijke sectoren als de tech- en sociale mediawereld, de energiemarkt en de markt voor medicijnen en medische apparatuur. Chopin: „Europa is in staat om deze kritieke sectoren te reguleren. Maar het is ons niet gelukt om concurrenten te creëren die de strijd aankunnen met giganten uit de VS en China.”

„Europese soevereniteit” zal dus het sleutelwoord worden van het staatsbezoek. De lezing voor het Nexus-instituut die Macron dinsdag houdt in Den Haag zal naar verwachting ook vooral gaan over het belang dat hij hecht aan een sterk en onafhankelijk Europa. De Franse president zal hierbij ook ervaringen delen van zijn bezoek aan China, vorige week.

In het vliegtuig terug uit Beijing gaf hij de Franse krant Les Échos al een voorproefje door te stellen dat Europa een „derde pool” moet worden naast China en de VS. „Strategische autonomie moet dé strijd van Europa zijn”, aldus de president. „We willen op kritieke punten niet afhankelijk zijn van anderen. De dag dat je geen keuze meer hebt op het gebied van energie, defensie, sociale media en kunstmatige intelligentie, omdat we de infrastructuur voor deze onderwerpen niet meer hebben, maak je even geen onderdeel meer uit van de geschiedenis.”