Macron wil haast maken met Europese ‘geruststellingsmacht’

Emmanuel Macron deed weer zijn uiterste best om Donald Trump niet te erg tegen de haren in te strijken, donderdag bij een Europees topberaad in het Élysée over Oekraïne. De Franse president opende zijn persconferentie met complimenten aan zijn Amerikaanse evenknie met diens pogingen om vrede te bereiken in Oekraïne. Ook hield hij Trump zowel vooraf als achteraf telefonisch op de hoogte.

Tegelijk maakte Macron duidelijk dat Europa een eigen koers blijft varen als het gaat om Oekraïne. Zo herhaalden Macron en andere Europese leiders dat Europa niet van plan is sancties die tegen Rusland zijn ingesteld op te heffen, voordat Russische militairen zich uit Oekraïne hebben teruggetrokken. Rusland heeft sanctieverlichting als voorwaarde gesteld voor instemming met een gedeeltelijk staakt-het-vuren in de Zwarte Zee, waarover Moskou en Washington eerder deze week een principe-akkoord bereikten.

‘Vredescoalitie’

Macron had de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en bijna dertig Europese leiders (ook van niet-EU-lidstaten als het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen) naar Parijs gehaald. Ook Turkije, Canada en Australië stuurden afgevaardigden en NAVO-chef Mark Rutte, voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en voorzitter van de Europese Raad António Costa waren aanwezig. Eerder werd bij dit soort overleggen gesproken van een coalition of the willing. Donderdag koos Macron voor een nieuwe term: de ‘coalitie voor een stevige en duurzame vrede’.

Beraad over een ‘geruststellingsmacht’, donderdag in het Élysée in Parijs.
Foto Ludovic Marin / AFP

Hoe de coalitie – informeel geleid door Frankrijk en het VK – ook mag heten, het gaat om landen en partijen die praten over de oprichting van een militaire ‘geruststellingsmacht’. Zo’n macht zou Oekraïne de zekerheid moeten geven dat Rusland een eventueel vredesakkoord niet zal schenden. Veel landen, waaronder Nederland, willen pas met militairen aan zo’n missie bijdragen als de VS veiligheidsgaranties biedt. Maar vooralsnog weigert president Trump dat toe te zeggen.

Macron vindt dat Europa ook zonder Amerikaanse toezegging met een plan moet komen. Hij houdt zelfs de optie open dat Frankrijk desnoods zonder Amerikaanse rugdekking bereid zou zijn een vredesakkoord met militaire middelen te steunen. We hopen het beste, zei de president donderdag, maar bereiden ons voor op het slechtste.

Schoof: contouren snel duidelijk

Vooralsnog hebben alleen Frankrijk en het VK openlijk deelname aan zo’n macht toegezegd. Volgens Macron willen nog een paar landen meedoen, maar zeker niet alle landen die bij het beraad betrokken zijn. „Dat hoeft ook niet”, zei premier Dick Schoof na de bijeenkomst tegen de Nederlandse pers. „Het gaat erom dat er een sterk signaal wordt afgegeven richting Rusland: dat we Oekraïne politiek, militair en financieel blijven steunen.”

Het gaat erom dat er een sterk signaal wordt afgegeven richting Rusland

Dick Schoof
premier

Franse en Britse militairen zullen nu in overleg met Oekraïne bepalen waar Europese militairen gestationeerd zouden moeten worden en hoeveel mannen en vrouwen nodig zijn. Schoof zei dat in het Élysée niet besproken is welk land wat gaat leveren – en dus ook niet wat een eventuele Nederlandse bijdrage zou zijn. Wel „weet men dat het sturen van Nederlandse troepen gevoelig ligt” – met name omdat de PVV hier tegen is. De premier verwacht dat „binnen een paar weken” de contouren van het veiligheidsplan duidelijk moeten zijn. „De militaire planners zijn volop bezig.”

Er is dan ook haast geboden: de snelle onderhandelingen tussen de VS en Rusland zetten de Europese leiders onder druk. Ook al zijn de Europeanen sceptisch over de vredesbesprekingen, er moet een plan staan op het moment dat het daadwerkelijk tot een akkoord komt.

Plannen verwateren

De afgelopen weken is wel gebleken dat naarmate een staakt-het-vuren dichterbij komt, de Europese ambitie verwatert. Toen de VS vorige maand de verantwoordelijkheid voor het bewaken van een bestand op Europa afschoven, ging de discussie in eerste instantie over een vredesmacht die langs een bestandslijn het staakt-het-vuren zou controleren – Zelensky noemde het getal van 200.000 militairen. Later werd gesproken over een afschrikkingsmacht die zo robuust zou moeten zijn dat Rusland het niet in zijn hoofd zou halen om afspraken te schenden en opnieuw in de aanval te gaan.


Lees ook

Binnen Trump-II vinden ze Europeanen ‘zielige klaplopers’, leert het Signal-lek. Zijn er nog lichtpuntjes?

De Amerikaanse vicepresident JD Vance, woensdag tijdens een bezoek aan marinebasis Quantico, Virginia. Vance is een van de functionarissen die onder vuur liggen wegens het Signal-lek.

Maar donderdag schetste Macron een scenario waarbij Europa op de eerste plaats de Oekraïense strijdkrachten zal versterken en de verdediging van de oostflank van de NAVO op peil moet houden. Als aanvulling zouden Europeanen kunnen helpen bij het beveiligen van vitale objecten en het beschermen van bevolkingscentra.

Rusland heeft overigens duidelijk gemaakt dat het onder geen beding akkoord zal gaan met de aanwezigheid van NAVO-troepen in Oekraïne, maar dat maakt volgens Schoof niet uit. „Wij denken dat het wel nodig is. Dus dan ga je onderhandelen.”

VS bekritiseren Europa

Terwijl de Europeanen Trump dichtbij proberen te houden, wordt vanuit Washington denigrerend gereageerd op de Europese initiatieven. Trumps onderhandelaar Steve Witkoff noemde het idee van een Europese macht onlangs „simplistisch”. Witkoff noemde Poetin „superslim” en „geen slechterik”. Schoof zei deze opmerkingen „met enige verbazing” tot zich te hebben genomen. „Gelukkig hebben we ook andere contacten met de Amerikanen.”

De Oekraïense president Zelensky uitte woensdagavond in een interview op de Franse televisie zijn zorgen over Witkoffs taalgebruik. Zelensky zei in gesprekken met de onderhandelaar „redelijk vaak” te merken dat hij het discours van het Kremlin overneemt. „Daardoor zal de druk van de Amerikanen op Rusland verzwakken.”


Lees ook

Oekraïners voelen zich verraden nu Trump de Russen beloont met sanctieverlichting voor een gevechtspauze

Oekraïense militairen voeren een aanval uit op Russische troepen in de regio Cherson.