Het debat over de eenheid van kabinetsbeleid woensdagochtend is stilgelegd voordat het goed en wel kon beginnen, omdat de oppositie wil dat premier Dick Schoof naar de Kamer komt om zich te verantwoorden. De coalitiefracties blokkeerden dat voorstel, waarop GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans een hoofdelijke stemming aanvroeg. Zoals gebruikelijk krijgen partijen drie uur om hun Kamerleden te verzamelen voor zo’n stemming, al zal dat niet nodig zijn als premier Schoof zelf naar de Kamer besluit te komen.
Als premier is hij bij uitstek verantwoordelijk voor een debat over eenheid van kabinetsbeleid, zegt de oppositie. Hun hoop is dat coalitiepolitici dat ook vinden, en tegen hun fractie in gaan. D66-leider Rob Jetten „wil weleens van élk lid van NSC horen” wat ze vinden van de afwezigheid van Schoof.
De premier lijkt wel beschikbaar te zijn, maar niet te wíllen komen. Gisteravond zegde hij een bijeenkomst in België af, zodat hij bij het debat van vandaag kon zijn. Hij vond het uiteindelijk niet nodig om te komen.
Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren zei dat als de Kamer de minister-president „nóg een keer moet vragen naar een debat te komen waar hijzelf verantwoordelijk voor is”, hij zijn rol „niet begrijpt” en „ongeschikt” is.
Alleen minister Marjolein Faber (PVV) van Asiel is momenteel namens de het kabinet afgevaardigd. Faber veroorzaakte de kabinetsproblemen omdat zij weigerde om lintjes aan vijf vrijwilligers toe te kennen, die zich hadden ingezet voor asielzoekers en statushouders. Premier Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC) kenden de lintjes uiteindelijk toch toe.
VVD-Kamerlid Roelien Kamminga maakt haar termijn als Tweede Kamerlid niet af en wordt in plaats daarvan de nieuwe burgemeester van Groningen. Dat heeft de voorzitter van de vertrouwenscommissie maandagavond bekendgemaakt, schrijft RTV Noord.
”Ik zou er normaal gesproken ook niet een gewoonte van maken om te vertrekken voordat de termijn erop zit”, zegt Kamminga tegen persbureau ANP over het vroegtijdig verlaten van haar zetel. „Dit was de functie waarvan ik altijd dacht: als die vrijkomt, dan ga ik daarvoor.”
De 46-jarige Kamminga is geboren in het Groningse Zuidbroek. Ze studeerde Engelse letterkunde en internationale betrekkingen. Daarna ging ze aan de slag bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, onder meer als hoofd openbare orde, inlichtingen en veiligheid. Bij hetzelfde ministerie werkte ze ook als programmadirecteur aan het versnellen van de versterkingsoperatie van huizen in Groningen.
Kamminga volgt waarnemend burgemeester Mirjam van ’t Veld (CDA) op. Zij nam het stokje over van Koen Schuiling (VVD), nadat hij vroegtijdig uit het ambt trad, omdat hij naar eigen zeggen ”niet langer genoeg energie voor de baan zou hebben”.
Later bleek dat Schuiling door minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC) was gedwongen om ontslag te nemen, nadat hij een boete van 250 euro had gekregen voor „aanstootgevend gedrag”.
Aanvankelijk was het onduidelijk wat Schuiling precies had gedaan. Vorige maand bleek dat hij de boete had gekregen voor masturberen in zijn auto. Daartegen gaat Schuiling in hoger beroep. Hij zegt dat hij buikpijn had tijdens het rijden en dat er daardoor een misverstand is ontstaan.
Zo verlekkerd als Donald Trump zijn heffingen aan de wereld presenteert, zo groot is de weerzin bij de Europese politici die een tegenreactie moeten formuleren. Maar het is niet anders, zei de Eurocommissaris voor Handel, Maros Sefcovic, maandag: de EU zal terugslaan met eigen heffingen. Eerst een paar, dan steeds meer. „Ons antwoord zal geleidelijk zijn”, aldus Sefcovic.
De eerste tegenheffingen uit het pakket worden woensdag bekend en moeten volgende week dinsdag ingaan. Dan zal de EU met gerichte speldenprikken komen als vergelding voor de hogere tarieven op staal en aluminium, die Trump al in februari aankondigde. Op het voorlopige EU-lijstje staan onder meer bourbon, speedboten en spijkerbroeken – al wordt tot het laatste moment gelobbyd om producten te ontzien door landen en producenten die een volgende Amerikaanse golf van heffingen op specifieke sectoren vrezen.
Maar die speldenprikken volstaan niet meer, zo was het gevoel bij de meeste handelsministers die maandag vanuit de hele EU aanschoven in Luxemburg om zich met Sefcovic te buigen over de handelsoorlog-in-wording. Sinds februari zijn er vanuit Washington immers heffingen op de auto-industrie (25 procent) en vrijwel alle andere EU-goederen (20 procent) bij gekomen.
Deze „zogenaamd wederkerige heffingen”, zoals de Eurocommissaris ze na de bijeenkomst sarcastisch noemde, „dwingen tot extra stappen”. De eerste tegenheffingen treffen goederen met een waarde van rond de 20 miljard euro, vergelijkbaar met de omvang van de eerste Amerikaanse heffingen. Als de EU de nieuwe heffingen wil vergelden, zal het blok rond de 380 miljard euro aan goederen moeten raken.
De VS zien deze heffingen niet als een onderhandelingstactiek, maar als een koerscorrectie
Sefcovic en zijn collega’s uit de Commissie-Von der Leyen weten: dit wordt een klus van de lange adem. De Europeanen zetten hun heffingen in als een drukmiddel, bedoeld om Trumps regering tot inkeer te brengen. Maar Trump lijkt vastbesloten om de heffingen door te zetten en de wereldhandel op te schudden. Dat maakt praten lastig, erkende de Eurocommissaris: „De VS zien deze heffingen niet als een onderhandelingstactiek, maar als een koerscorrectie.”
Harde aanpak
Deels kan de EU Trump tegemoetkomen door een aantal heffingen te schrappen die door het blok al decennia geheven worden. Sefcovic ziet dat wel zitten en heeft zelfs al voorgesteld om gezamenlijk alle heffingen op auto’s en andere industriële goederen af te bouwen naar nul, zo onthulde hij in de Luxemburgse perszaal.
Op dit moment heft de EU invoerrechten van 10 procent op Amerikaanse personenauto’s, tegenover een Amerikaanse heffing op Europese auto’s van 2,5 procent. Voor ingevoerde pick-uptrucks hanteren de VS sinds jaar en dag dan weer een tarief van 25 procent. Dit soort heffingen zouden wat de Commissie betreft allemaal moeten vervallen.
Het aanbod staat, de VS waren er niet op ingegaan. Het nieuwtje leek dan ook vooral bedoeld om de Europeanen te presenteren als de verzoenende onderhandelaars. „De EU is altijd bereid tot een goede deal”, zei Commissievoorzitter Ursula von der Leyen maandagmiddag over het gedane aanbod. Ze vermeldde er niet bij dat de Commissie al eens dicht bij een vergelijkbare deal was met de VS in de onderhandelingen over een trans-Atlantisch vrijhandelsakkoord (TTIP) – totdat Trump in zijn eerste termijn als president een streep door de gesprekken zette.
Het EU-bestuur voelt zich evenwel sterk. Deze week zullen de EU-landen nog stemmen over de tegenheffingen die volgende week zouden moeten ingaan. Maar alleen als een overgrote meerderheid tegen stemt, gaat het pakket niet door – anders kan de Commissie haar gang gaan.
Handel is, heel anders dan bijvoorbeeld defensie, een van de terreinen waar de Commissie een vanzelfsprekend mandaat heeft. Het is ook een van de gebieden waarin de ambtenaren in de Brusselse kantoorkolossen bij uitstek gespecialiseerd zijn. En sinds de Commissie liet zien keihard te kunnen onderhandelen met het Verenigd Koninkrijk over de voorwaarden van de Brexit, weten de lidstaten dat de EU uiterst effectief kan zijn als de landen zich achter de Commissie scharen.
Een aantal landen verbijt zich over de gekozen route. Duitsland en Frankrijk vinden dat de EU harder mag optreden, de Italiaanse regering pleit juist voor meer begrip voor Trump. Von der Leyen zal geen van de grote landen voor het hoofd willen stoten, maar ze hoeft niet bij hen te bedelen voor steun. En dat weet ze.
Voormalig strafadvocaat Inez Weski is twee jaar geleden na haar arrestatie opgesloten op „een geheime locatie van de Dienst Justitiële Inrichtingen die niet in overeenstemming was met de wet”. Dit concludeert de Inspectie Justitie en Veiligheid na een eigen onderzoek naar de detentie van Weski.
Twee jaar geleden werd ze gearresteerd op verdenking van deelname aan een criminele organisatie die bezig is met internationale drugshandel en witwassen. De advocaat zou volgens het Openbaar Ministerie berichten hebben doorgespeeld van en naar haar cliënt Ridouan Taghi, die sinds zijn arrestatie in Dubai in 2019 vastzit in de Extra Beveiligde Inrichting in Vught.
Weski werd de eerste dagen van haar detentie ondergebracht in een atoombunker op luchtmachtbasis Soesterberg
De inspectie maakte maandag bekend dat Weski na haar arrestatie is afgevoerd naar een niet erkende en gecontroleerde plaats. „Haar verblijf daar was in strijd met de Penitentiaire beginselenwet en het Internationaal verdrag inzake bescherming van alle personen tegen gedwongen verdwijning (ICPPED)”, zo schrijft hoofdinspecteur Hans Faber aan de staatssecretaris van Justitie.
Tegenover NRC zegt Weski dat deze bevindingen mogelijk de niet-ontvankelijkheid van het OM in haar zaak tot gevolg hebben.
‘Hallucinant’
De Inspectie Justitie en Veiligheid besloot tot een onderzoek naar Weski’s detentie naar aanleiding van het boek dat ze vorig jaar over deze zaak publiceerde: Het geluid van de stilte. Zij beschrijft daarin dat ze van 24 april 2023 tot en met 2 mei 2023 vastzat op een geheime detentielocatie. Weski opent het boek met hoe ze „begraven wordt” in een gevangeniscel die in „een verbouwde bunker” is aangelegd. „Diep onder de grond. Het was hallucinant”.
Weski schrijft in haar boek te hebben gevreesd dat het OM haar om het leven wilde brengen. In een interview met NRC, in april vorig jaar, verklaarde Weski dat ze „met een enorme macht [werd] aangehouden en in een cel gestopt met deuren en ramen zo dik, dat er geen enkel geluid doordrong. Ik moest communiceren via een intercom die vaak niet werkte. Terwijl bekend was dat men een geval van nood zou kunnen meemaken waarin ik hulp nodig zou hebben. Dan speelt het wel door je hoofd; dat het voor justitie een aardige bijvangst zou zijn geweest als ik in de cel was overleden. Dan is er ook geen weerwoord meer van mij”.
De wellicht ijdele hoop is uiteraard dat het Openbaar Ministerie tot inkeer komt
Weski werd de eerste dagen van haar detentie ondergebracht in een atoombunker op luchtmachtbasis Soesterberg. Dat gebeurde volgens justitiële bronnen om haar juist goed te kunnen beschermen tegen mogelijke acties vanuit de onderwereld.
Op de locatie werd volgens de Inspectie geen toezicht gehouden. Dat is strijdig met de Penitentiaire beginselenwet en het ICPPED-verdrag. „Dit verdrag stelt dat niemand in geheime detentie mag worden gehouden en dat de Nederlandse staat dient te waarborgen dat eenieder wiens vrijheid is ontnomen uitsluitend op daartoe officieel erkende en gecontroleerde plaatsen mag worden gedetineerd.”
De Inspectie stelt ook dat er geen „transparantie” was over de gevangenschap van Weski. „Daarmee is zij […] deels buiten bescherming van de Penitentiaire beginselenwet geplaatst. Er was bijvoorbeeld geen Commissie van Toezicht ingesteld waarbij Weski terechtkon met klachten terwijl de wet dat wel voorschrijft. Haar is evenmin meegedeeld wie de verantwoordelijk directeur was van de locatie en bij wie ze dus een klacht over haar verblijf kon indienen.”
Inez Weski is blij met het oordeel van de Inspectie. „Na twee jaar aan vruchteloze pogingen om onderzoek tot stand te brengen over die ondergrondse atoombunker waar ik levend werd begraven, is de komst van dit inspectierapport eindelijk een bevestiging van wat daar in strijd met de wet en internationale verdragen heeft plaatsgevonden.”
De baas van het Openbaar Ministerie Rinus Otte zei vorig jaar nog in het televisieprograma WNL op Zondag dat de beschuldigingen van Weski over haar onrechtmatige detentie „totale onzin” en „quatsch” waren. Tegenover NRCherhaalde Otte dit later. „Ik denk dat we een uitermate hoge kwaliteit in het detentiewezen kennen. De rechter toetst alles. Denkt u dat een rechter bij een voorgeleiding zo’n illegale, martelsituatie zou hebben gelegitimeerd? Dan zouden we wel een hele corrupte rechtsstaat zijn, denkt u niet?”
Otte was maandag niet bereikbaar voor commentaar.
Strafzaak
Weski prijst de inspectie voor „de moed om dit onderzoek uit te voeren. Helaas lijkt mijn proces zich te ontrafelen als een reeks van fundamentele schendingen. De wellicht in dat licht ijdele hoop is uiteraard, dat het Openbaar Ministerie nog tot inkeer komt. De rechtbank zou als laatste oordeel het Openbaar Ministerie nog hun recht tot vervolging kunnen ontnemen.” Een woordvoerder van het landelijk parket van het OM laat weten niet te willen reageren.
Donderdag dient de tweede openbare procesdag in de strafzaak tegen Weski. De rechtbank in Rotterdam bespreekt dan de nadere onderzoekswensen van de verdediging.
