Linkse wolk? Laat het een donderwolk zijn

Premier Rutte heeft zich voor de komende verkiezingen genereus opgesteld tegenover links. Waar de VVD-leider in het verleden meestal de confrontatie met radicaal-rechts zocht, waarschuwde hij nu in een interview in De Telegraaf voor de „linkse wolk”. Dat is hoopgevend, want het zou voor het eerst sinds 2012 zijn dat het dominante politieke conflict weer tussen rechts en links zou gaan en meestal is dat goed nieuws voor de partijen die centraal staan in dat conflict. De VVD heeft al sweaters laten drukken met de weinig overtuigende slogan ‘met groen en rood betaalt werkend Nederland zich blauw’, terwijl de rood-groene alliantie natuurlijk direct de term ‘linkse wolk’ als geuzennaam omarmde.

Maar hoe overtuigend is een tweestrijd tussen links en rechts deze keer? Is een clash tussen VVD en GroenLinks-PvdA echt geloofwaardig? Of is het meer voor de bühne, een periodieke polarisatie in verkiezingstijd, om daarna weer samen compromissen te zoeken; zoals je bij het bereiden van een soufflé ook het eiwit tijdelijk van de dooiers scheidt, maar ze uiteindelijk allebei weer gebruikt. Met andere woorden, wat zal een tweestrijd tijdens verkiezingstijd betekenen voor de opstelling daarna?

Nodeloze bezuinigingen

De traditioneel ‘grote’ linkse partijen hebben inmiddels een aardige reputatie opgebouwd als het gaat om steun verlenen aan VVD-beleid zonder daar al te veel voor terug te krijgen. De PvdA deed dat vooral tijdens Rutte II (2012-2017). Nodeloze bezuinigingen van achttien miljard, het opheffen van de sociale werkplaatsen, het instellen van het ‘sociaal’ leenstelsel voor studenten, het verhogen van het eigen risico en het verlagen van het persoonsgebonden budget in de zorg; om maar een greep te doen uit het gevoerde beleid. En wat kreeg de partij ervoor terug?

Lees ook deze analyse: Populistisch rechts tart de VVD, waardoor de gedroomde campagne tegen links lijkt te mislukken

Dat er nadien weinig veranderd is bij de PvdA bewijst de recente opstelling tegenover handelsverdrag CETA. In de Eerste Kamer was het verleden jaar mogelijk om dit vrijhandelsakkoord tussen de EU en Canada tegen te houden maar de PvdA-senaatsfractie leverde toch steun. De GroenLinks-fractie, waar de PvdA-senatoren zich inmiddels mee hadden verloofd, hield wel haar rug recht.

Toch probeert ook GroenLinks zich al langer te profileren als ‘constructieve oppositie’. Van de steun aan de Kunduz-missie in Afghanistan (2011) tot het eerdergenoemde leenstelsel (2015) en van het bezuinigingspakket in 2012 tot de nagenoeg gratuite steun aan de begroting van Rutte III in 2019.

Vanuit de SP klinkt geregeld kritiek op deze compromisbereidheid, maar de partij verleende zelf ook steun aan het stikstofakkoord. Bovendien probeert de SP ook vaak rechtse kiezers te paaien door zich in stevige bewoordingen over arbeidsmigratie uit te laten, waardoor de andere partijen haar linkse credentials in twijfel kunnen trekken.

Linkse voorwaarden

Dus wat stelt die linkse wolk eigenlijk voor? Is die nou zo’n bedreiging voor Ruttes snode plannen met Nederland? Was het maar waar. Veel te lang hebben linkse partijen zich constructief opgesteld tegenover destructief-rechtse voornemens. Mogelijk om over te komen als verantwoordelijke (toekomstige) coalitiepartners, maar ook om steeds te ontdekken dat de bereidheid tot samenwerking maar van één kant kwam. Ook na afgelopen Tweede Kamerverkiezingen maakte Rutte maar al te duidelijk dat hij met niet meer dan één linkse partij wilde regeren, hoe constructief zij zich ook opstelden.

Linkse partijen moeten geloofwaardig maken dat ze zich niet wéér in de luren laten leggen door Rutte

Wordt het spektakelstuk van de komende verkiezingen een tweestrijd tussen de coalitie en de ‘linkse wolk’? Ik verwacht niet dat veel mensen het geloven. Want om kiezers te winnen moeten linkse partijen vooral geloofwaardig maken dat ze zich niet wéér in de luren laten leggen door Rutte. Dat er een einde wordt gemaakt aan tekortschietende compromissen en er een duurzaam antwoord komt op de vele crises die mede door het gevoerde beleid zijn veroorzaakt. Dat doe je niet door je ‘constructief op te stellen’, maar door duidelijk te maken dat de voorwaarden voor samenwerking voortaan door links worden gesteld – en anders door stevige oppositie te voeren.

Want zo langzamerhand hebben we genoeg van de ineenzakkende soufflés die in Den Haag worden gebakken en vooral door de elite worden geconsumeerd. Veel mensen kunnen zelfs hun brood niet meer betalen terwijl supermarkten woekerwinsten boeken. We betalen ons al blauw, en dat is precies omdat elk rood tegenwicht ontbreekt.

We hebben geen linkse wolk nodig, maar een linkse donderwolk. Want de partij die de grootste plensbui aan kritiek over het kabinet stort, weet zich van mijn steun verzekerd. Laat het maar eens goed bliksemen.