Emmanuel Macron staat zij aan zij met het Libanese volk. Dat is het beeld dat de Franse president steeds weer wil uitstralen. Deze week nog kondigde hij een „conferentie aan voor het Libanese volk en zijn instituties” aan. Na de Israëlische pieperaanval publiceerde hij een videoboodschap waarin hij persoonlijk zijn steun aan het Libanese volk uitte, ook stuurde hij zowel zijn persoonlijke Libanon-gezant Jean-Yves Le Drian als minister van Buitenlandse Zaken Jean-Noël Barrot naar het land.
Ook bij eerdere crises was Macron er als de kippen bij om zich te laten zien: zo reisde hij nog geen 48 uur na de mega-explosie in de haven van Beiroet in 2020 persoonlijk naar het rampgebied af. Vanwege de gedeelde historische banden verwacht Libanon ook bij elke crisis dat Frankrijk zich laat zien en druk uitoefent in zijn voordeel, zegt Aurélie Daher, een in Libanon gespecialiseerde politicoloog en conflictsocioloog van de Parijse universiteit Dauphine-PSL. Maar de afgelopen jaren bleef het te vaak bij woorden waardoor het vertrouwen in de steun van Frankrijk is gedaald. „De geloofwaardigheid van de Franse acties in Libanon is verdwenen.”
Hoe is de relatie tussen Libanon en Frankrijk?
„De betrekkingen tussen Frankrijk en Libanon zijn altijd hecht geweest. Frankrijk creëerde Libanon in 1920 als een breed, multireligieus land” – Frankrijk had die macht omdat het na het uiteenvallen van het Ottomaanse Rijk van de Volkenbond het mandaat had gekregen over Syrië en het tegenwoordige Libanon. „Het feit dat Frankrijk Libanon nooit heeft gekoloniseerd, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Algerije, en dat het Franse mandaat over Libanon (1920-1943) relatief kort was, heeft bijgedragen aan het ontbreken van generaties lange wrok tegenover Frankrijk” – wel te vinden in voormalige koloniën.
„In het conflict tussen Libanon en Israël is Frankrijk het enige westerse land dat niet onvoorwaardelijk de kant van Israël kiest, en het enige (of bijna enige) westerse land dat de stem en hulpkreten van Libanon laat horen. Het is geen toeval dat Libanon bij elke oorlog met Israël van Frankrijk verwacht dat het ingrijpt en diplomatieke druk uitoefent in zijn voordeel.”
In hoeverre is de zichtbaarheid van Emmanuel Macron bijzonder voor een Franse president?
„De Franse president die zich het meest heeft ingezet voor Libanon is absoluut Jacques Chirac (1995-2007). Chirac was gepassioneerd door Libanon, zijn cultuur en zijn keuken, en onderhield nauwe banden met oud-premier Rafic Hariri. Niet alleen aarzelde hij niet om Israël terecht te wijzen bij elk offensief op Libanon (1993, 1996, 2006), ook liet hij Frankrijk deelnemen aan de wederopbouw en ontwikkeling van Libanon na de burgeroorlog (1975-1990). Zo heeft hij het imago van Frankrijk als een redelijk en welwillend westers land in Libanon versterkt.”
Hoe hebben de crises die Libanon al jaren in hun greep houden de Frans-Libanese relaties beïnvloed?
„De sociaal-economische crisis heeft tot teleurstellingen geleid in Libanon over de beperkte betrokkenheid van Frankrijk bij het zoeken naar oplossingen. Een deel van de Libanezen geloofde nooit dat Macron echte oplossingen zou brengen, en dit deel is dan ook het minst teleurgesteld. Een ander deel, aan de andere kant van het spectrum, had gehoopt dat Frankrijk alle problemen van Libanon zou oplossen en eenvoudigweg de Libanese autoriteiten zou vervangen. In 2020 verschenen er zelfs petities waarin Frankrijk werd gevraagd Libanon te annexeren.
„Emmanuel Macron heeft deze hoop aangewakkerd door meerdere keren naar Libanon te reizen en daarbij de Libanese politieke klasse met minachting te behandelen. Hij toonde een gebrek aan respect voor president Michel Aoun, en riep de Libanezen op niet te luisteren naar hun eigen regering. Dit werd door sommige commentatoren gezien als een schending van de Libanese soevereiniteit. Uiteindelijk heeft Macron twee internationale fondsenwervingscampagnes opgezet, maar de opgehaalde bedragen waren slechts een pleister op een gapende wond.”
Hoe wordt de betrokkenheid van Macron en Frankrijk na de explosie in 2020 en nu gezien door het Libanese volk?
„Als een scheet in de wind. Nog maar heel weinig mensen in Libanon geloven dat Frankrijk enige invloed kan hebben op de Libanese situatie.”
Wat voor relatie heeft Frankrijk met Hezbollah?
„Frankrijk gaf officieel toe dat het contact had met Hezbollah in 2007, toen minister van Buitenlandse Zaken Bernard Kouchner verklaarde dat Frankrijk Hezbollah-parlementsleden had uitgenodigd voor de besprekingen in Celle-Saint-Cloud nabij Parijs, om een oplossing te vinden voor de blokkades rond de Libanese presidentsverkiezingen van 2007. Kouchner zei toen dat Frankrijk er ‘geen probleem’ in zag dat Hezbollah en Frankrijk contact hebben.
„Macron herinnerde er [na de explosie in Beiroet] nog aan de groepering niet te negeren is omdat zij deel uitmaakt van het Libanese weefsel – waarmee de hoop van sommigen vervloog dat Macron een harde actie tegen Hezbollah zou uitvoeren. De Franse gezanten die na de explosie naar Beiroet werden gestuurd, werkten openlijk samen met Hezbollah.
„Opmerkelijk is dat [de vorig weekend door Israël omgebrachte Hezbollah-leider] Hassan Nasrallah na het uitbreken van de oorlog in Gaza vorige herfst harde woorden sprak over de Amerikaanse en Britse regeringen, maar geen onaardige woorden over de Franse autoriteiten.”
De Israëlische president Benjamin Netanyahu zei onlangs dat Macron druk zou moeten zetten op Hezbollah in plaats van kritiek te leveren op Israël. Is het waar dat Macron geen druk uitoefent op Hezbollah?
„De vraag is niet of hij druk uitoefent op Hezbollah. De vraag is of kritiek op Hezbollah gehoord wordt in Libanon in de context van de oorlog in Gaza en Libanon. Een groot deel van de Libanezen wil dat de druk op Israël wordt uitgeoefend. Israël wordt gezien als de oorzaak van het probleem. Het zou niets veranderen als Macron zich als gezant van Israël zou opstellen ten opzichte van Hezbollah.”
Kan de Franse positie spanningen veroorzaken met andere bondgenoten van Israël, zoals de VS?
„Dat risico is nul. De steunbetuigingen die Frankrijk geeft aan de Libanezen geeft het land ook de Israëliërs. Maar dan zonder wapens.”
Lees ook
Frankrijk mobiliseert troepen in Midden-Oosten om ‘Iraanse dreiging’
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124730745-a24a9b.jpg|https://images.nrc.nl/EwE2f6bv5DG7kLmZxg7V189yRKo=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124730745-a24a9b.jpg|https://images.nrc.nl/PzWb1VyL-i41wjCxxWy3HCg73P4=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124730745-a24a9b.jpg)
