N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/04/het-graf-van-panehsy-leiden-turin-expedition-to-saqqara.jpg)
Foto Leiden Turin Expedition to Saqqara
Een graf van „de rentmeester van de tempel van de Egyptische god Amon” en vier andere kapellen, waaronder die van „de goudfoliemaker van de schatkamer van de farao”. Dat zijn de ontdekkingen van een team archeologen van de Universiteit Leiden, het Rijksmuseum van Oudheden uit dezelfde stad en het Italiaanse Museo Egizio. Alle vondsten dateren uit de tijd van de farao Ramses II (circa 1250 voor Christus) – door velen beschouwd als de meest roemruchte farao ooit. De meer dan drieduizend jaar oude archeologische schatten werden gevonden tijdens een jaarlijkse opgravingscampagne van het Leids-Turijnse onderzoeksteam in Egypte.
De graven zijn ontdekt in Sakkara, dat vanaf ongeveer 3000 voor Christus dienst deed als begraafplaats voor grootheden uit de oud-Egyptische hoofdstad Memphis. Een van die eliteleden was Panehsy, die als rentmeester optrad in de tempel van Amon – die als een oer-, scheppers- of zonnegod werd vereerd in het oude Egypte. Hij wordt vaak afgebeeld als bebaarde man gekroond met hoge veren. Het graf van Panehsy bestaat uit een tempelgebouw op een rechthoekige binnenplaats, drie kapellen, een zuilenhof en een schacht die leidt naar de ondergrondse grafkamers.
Bij de vondst zijn millennia oude kunstwerken aangetroffen. Het gaat om kleurrijke reliëfs van tot wel anderhalve meter hoog waarop de eretitels worden genoemd van Panehsy, die voor deze opgravingen onbekend was bij wetenschappers. Op de kunstwerken is naast hijzelf zijn vrouw Baia te zien, die bekend stond als „de zangeres van Amon”, en voorstellingen van priesters en offerdragers. „De mooiste reliëfvoorstelling toont Panehsy en zijn vrouw bij een offertafel. De priester, een kale man met een luipaardvel om zijn schouders, sprenkelt water ter ere van het overleden echtpaar”, schrijven de onderzoekers.
Bekijk hier beelden van de vondsten van het Leids-Turijnse archeologenteam:
Heiligdom voor tweede keer opgegraven
Behalve het graf van Panehsy vonden de archeologen in de omgeving ook vier andere, kleine grafkapellen. Van één heiligdom wordt vermeld aan wie die toebehoort: „Yoeyoe, de goudfoliemaker van de schatkamer van farao”. Op gekleurde reliëfs is zijn begrafenisstoet te zien en hoe het onder meer Yoeyoe vergaat in het hiernamaals. Opmerkelijk is dat dit graf ruim een eeuw geleden al eerder is opgegraven. Twee deurposten werden meegenomen en zijn sinds 1927 te bewonderen in het Musée de Picardie in het Franse Amiens. Na de opgraving werd het graf weer bedolven onder het woestijnzand – waaronder het nu pas weer vandaan komt.
Het Rijksmuseum van Oudheden voert al sinds 1975 ieder jaar een opgravingscampagne uit in Sakkara, gelegen op zo’n dertig kilometer van Caïro. Sinds 2015 is het Turijnse Museo Egizio een officiële partner van het jaarlijkse project. De nieuwste vondsten werden gedaan „op een steenworp afstand van de beroemde getrapte piramide van Djoser in Sakkara”, aldus de onderzoekers. „Door de opgravingen wordt steeds meer bekend over de mensen die in Sakkara begraven lagen en de manier waarop door de eeuwen heen is gebouwd in de dodenstad. De graven en de voorstellingen op de versierde wanden bieden veel informatie over de grafrituelen van de Egyptenaren en hoe men daar tijdens het leven al mee bezig was.”
