Leen Pfrommer, coach van ‘Ard en Keesie’, had oog voor schaatstalent

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Necrologie

Leen Pfrommer (1935-2023) Als beroepsmilitair predikte hij tucht en orde bij alle schaatsers die hij begeleidde. Leen Pfrommer was decennialang een succesvolle coach, tot zijn trainingsmethoden als verouderd werden bestempeld.


Coach Leen Pfrommer (links) met Kees Verkerk (midden) en Ard Schenk in 1969 tijdens het Nederlands kampioenschap.
Coach Leen Pfrommer (links) met Kees Verkerk (midden) en Ard Schenk in 1969 tijdens het Nederlands kampioenschap.

Toen de winkelstraten uitgestorven waren en miljoenen Nederlanders het hele weekend met pen en papier voor de buis zaten om ‘Ard en Keessie te klokken’, schreeuwde een kleine, kalende coach hen naar voren. Leen Pfrommer overleed deze week na een kort ziekbed op 87-jarige leeftijd.

Nederland was schaatsgek eind jaren zestig, begin jaren zeventig. Met dank aan Ard Schenk en Kees Verkerk, de bevriende tegenpolen die ’s nachts bij elkaar op de kamer lagen en overdag elkaar beconcurreerden. De kleine Verkerk was de lange Schenk aanvankelijk de baas. Tot hun nieuwe coach Pfrommer merkte dat de verlegen Schenk op de hotelkamer werd geïntimideerd door de branieschopper Verkerk. Hij haalde ze uit elkaar en vanaf dat moment waren de rollen omgedraaid. Schenk overvleugelde Verkerk – zonder dat hun vriendschap er overigens onder leed.

Beroepsmilitair

Zie hier de invloed van een strenge coach die als beroepsmilitair tucht en orde predikte. Pfrommer ‘won’ tussen 1968 en 1977 met zijn pupillen vier keer olympisch goud, vier wereldtitels en twee Europese titels allround. Hij was ook succesvol met Jan Bols, Piet Kleine en Hans van Helden. En later bij Jong Oranje met Jan Bos en Marianne Timmer. Tot de jonge garde steeds meer kritiek ging leveren op zijn ‘verouderde trainingsmethoden’.

Pfrommer coachte decennialang met een oranje, wollen muts. In NRC vertelde hij er ruim twintig jaar geleden zo over: „Toen de kernploegrijders nog wollen broeken en truien droegen, gaf de sponsor iedereen twee mutsen als bonus, elk seizoen.” De schaatsers gooiden die meestal weg, Pfrommer bewaarde ze. Na zes jaar had hij er twaalf. Was de muts versleten, dan pakte Pfrommer een nieuwe uit de kast. „Er liggen er nu nog drie op zolder.”

Schenk en Verkerk hadden aanvankelijk weinig vertrouwen in hun nieuwe bondscoach, vertelden ze in NRC. Olympisch- en wereldkampioen Verkerk: „Oei, een militair, dachten wij. Moeten we nu saluerend op appèl verschijnen?” Verkerk begreep wel waarom hij van Schenk werd gescheiden. Verkerk: „Ik was geen makkelijk manneke, er was geen trainer die me dingen liet doen die ik niet wou.”

Drievoudig olympisch, tweevoudig wereld- en drievoudig Europees kampioen Schenk: „Die ontkoppeling was goed voor mijn carrière, mogelijk een keerpunt. Maar misschien was ik anders ook wel losgekomen van die tweede plaats achter Kees. Pfrommer verbeterde mijn techniek en voerde de arbeid op. Soms moest ik 24 of zelfs 30 rondjes ‘zitten’. Dat viel niet mee. Ik was gemakzuchtig, tegen het luie aan.”

Ontdekker van Jan Bols

De Drentse stayer ‘Heya’ Jan Bols over zijn ontdekker: „Als wielrenner hield ik ’s winters op natuurijs mijn conditie op peil. Leen zag me daar en haalde me over schaatser te worden. Als wielrenner deed ik maar wat. Leen was zijn tijd vooruit, wist van trainingsprogramma’s, liet me gymnastiekoefeningen doen.”

Pfrommer vierde tussen 1984 en 1995 ook successen als trainer van Jong Oranje. Hij werkte graag met „jonge, ongepolijste talenten”, die ook beter naar hem luisterden dan de oudere kampioenen. Oud-schaatsbestuurder Jan Charisius in NRC: „Leen had oog voor talent, hij wees ze de weg en voedde ze op volgens zijn normen en waarden. Hij leerde ze, als hij dat nodig vond, zelfs met mes en vork eten.”

Leen Pfrommer in 2017.
Foto Bram Petraeus

Maar er waren ook jonge rijders die Pfrommer „te betuttelend” vonden. De latere olympisch kampioen Bart Veldkamp noemde hem een „oude schoolmeester met conservatieve ideeën”. En tweevoudig Europees -en wereldkampioen Hilbert van der Duim werd aangesproken op zijn uiterlijk. „Ik liep in een spijkerbroek, een Noorse trui en ik had lang haar. ‘Als je bij mij in de ploeg komt’, zei Leen, wordt dat wel anders. Dan draag je je haar keurig kort en krijg je een mooi kostuum aan.’ Dat maakte ik natuurlijk zelf wel uit.”

Van der Duim kreeg in 1981 indirect met Pfrommer te maken in diens rol als tv-commentator. Toen hij op het WK in Oslo op de vijf kilometer een rondje te vroeg stopte en nietsvermoedend uitreed tot zijn Noorse tegenstander hem inhaalde, schreeuwde Pfrommer vanuit zijn commentaarhokje: „Hilbert jongen, je moet doorrijden!” Vervolgens beschuldigde hij zijn opvolger Egbert van ’t Oever van een te lakse reactie.

Ruzie en daarna demotie

Pfrommer stapte in 1995 over naar de vrouwensprintploeg van de KNSB. Daar kreeg hij ruzie met kopvrouw Christine Aaftink. Zij verliet de kernploeg en hij moest later plaatsmaken voor de Amerikaanse kampioenenmaker Peter Mueller. Pfrommer werd ‘teruggezet’ naar een opleidingsploeg sprint. Via de achterdeur verliet hij de schaatssport om in zijn woonplaats Ermelo in 1994 eerst lijstduwer en in 1998 raadslid voor de VVD te worden.

Veel had Leen Pfrommer te danken aan zijn vrouw Ietje, die hij op het ijs had ontmoet. Zij ging vaak mee op trainingskamp. „Ze kookte voor de hele club, hield de reinheid en netheid op de kamers in de gaten. Zo hebben we tienduizenden guldens voor de bond uitgespaard”, vertelde hij tijdens de presentatie van zijn biografie in 2017.

Eind april was Pfrommer nog opvallend fit en breed lachend als altijd aanwezig op een schaatsreünie in Leusden. Hij sprak daar veel van de schaatsers met wie hij had gewerkt en andere rijders die hij van dichtbij had meegemaakt. Na een kort ziekbed overleed hij twee weken later voor velen onverwachts in het UMC Utrecht.

Related Posts

Het boek Ont past mooi in de kast-met-bankje te Antwerpen

  • admin
  • November 19, 2024
  • 0

Ook boeken verdienen bescherming tegen de herfst, moet de timmervrouw hebben gedacht die de Antwerpse Coquilhatstraat trakteerde op een grote, wind- en regendichte straatboekenkast. Maar hout en hamer stromen waar het niet gaan kan, dus timmerde de vrouw (die ook best een man had kunnen zijn) voort tot er een bankje aan de kast vast zat. Want wie eenmaal een fraaie ontdekking van de plank heeft gelicht, wil natuurlijk meteen ontspannen op dat bankje gaan zitten lezen.

Als er dan maar niet, eind oktober, een noodweer boven de stad losbreekt, zoals op de eerste pagina van Het boek Ont van Anton Valens, waarin de held aanschouwt hoe de kerk tegenover zijn huis wordt gegeseld: „Verticale rivieren stroomden langs de muren, verzamelden zich in goten en raasden zich verder de diepte in. De goten overstroomden, de regenpijpen spuwden het uit maar konden de toevloed niet aan.” De kerk van dienst staat trouwens in Groningen – maar dit exemplaar van Het boek Ont (2012) is van de bibliotheek in Antwerpen geweest. Een zelfklever met regels van dichter Maud Vanhauwaert moedigt de vinder aan tot doorgeven, zodat er iets nieuws ontstaat: „blaas in mij nieuw leven/ maak gauw een nieuwe vriend/ Aan wie je mij kan geven.”

Vrienden maken is niet de grootste kracht van Isebrand Schut, de onweerstaanbare antiheld van deze roman. Hij is een gesjeesde biologiestudent in wie een mensenvrees is ontbolsterd die maakt dat hij op straat amper nog vóór zich durft te kijken, uit angst voor een ontmoeting die hem ertoe zou dwingen een voorbijganger te groeten. Inderdaad, dit is een man die voor bijna alles bang is geweest, figuren op het kleed wellicht, en zeker brieven. Maar zijn angst ontpopt zich als het begin van iets nieuws, wanneer hij in een café twee lotgenoten meent te ontwaren, van wie de een voor de ander een envelop opent: postvrezers.

Daar zit zelfhulp in. Isebrand plaatst een advertentie ter oprichting van ‘Man&Post’, waarvan de lezers elkaar bij hem thuis ontmoeten met een eenvoudige missie: „Ik maak jouw post open en jij de mijne. Samen bergen we het op. Gedeelde post is halve post.” Het trekt het type man aan dat bij dat opmerkelijke kerkvormige Antwerpse kastje-met-bankje past: figuren die de beschutting van de kast zoeken, maar niet kunnen ontkennen dat ze ook op dat bankje nat zullen regenen. Hun ontregeling zit van binnen.

Valens (die drie jaar geleden op zijn 57ste stierf) beschrijft buitengewoon geestig en met groot gevoel voor ironie hoe de postvrezers zich aan hun lang niet altijd postgerelateerde ellende proberen te ontworstelen. Ook Isebrand voelt dat er iets moet gebeuren: „Ik moet iets dóén, schreeuwde een stem in zijn hoofd, ik moet ontvlammen want anders ontplof ik.”

De man die de grootste invloed op Isebrand heeft is de ondernemer Cor Meckering, die onder veel meer werkt aan een grote publicatie: ‘Het boek Ont’, waarin hij – een Battus in het diepst van zijn gedachten – tracht de verschillende betekenissen van het voorvoegsel Ont te ontsluieren. Soms betekent het een einde (ontstoppen, onthand), soms juist een begin. De omgang met Meckering leidt bij Isebrand tot een ontwaken. Hij keert zich stap voor stap naar de wereld toe. Intussen wemelt het van de onweerstaanbaar onhandige scènes uit de levens van Valens’ postvrezers. Die maken hem tot een van de ontroerendste schrijvers die ik ken.

Wilt u het besproken exemplaar van Het boek Ont hebben? Mail dan naar [email protected]; het boek wordt onder inzenders verloot, de winnaar krijgt bericht.


Opinie | Circuittraining

  • admin
  • November 19, 2024
  • 0

Freek onze sportcoach van de circuittraining voor senioren op dinsdag geeft op het eind van de training de cooling down : „Rek je helemaal uit, armen omhoog en sta hoog op je tenen. Goed zo en nu maak je klein , op je hurken, zo klein mogelijk.” Een medesportster zakt door de knieën en zegt: „Ik heb me zo klein gemaakt, ik vind mezelf niet meer terug.”

Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]


De VVD wil de publieke omroep ‘drastisch’ hervormen: ‘Het huidige bestel is niet klaar voor de toekomst’

  • admin
  • November 18, 2024
  • 0

De VVD maakt zich grote zorgen over de publieke omroep. De partij vindt de manier waarop het omroepbestel nu is ingericht onhoudbaar. Het toch al complexe Nederlandse stelsel dreigt onbestuurbaar te worden na de toetreding van verschillende nieuwe (aspirant-)omroepen. Bovendien is de pluriformiteit die via de omroepen is verankerd in het bestel volgens de partij gebaseerd op de verzuiling van na de Tweede Wereldoorlog, niet op de huidige samenleving. En dan zijn er nog de recente schandalen rondom grensoverschrijdend gedrag en discutabele salarisconstructies van populaire presentatoren die het publieke vertrouwen in de omroepbestel als geheel hebben ondergraven.

„Ik denk de publieke omroep in zijn huidige vorm niet klaar is voor de toekomst”, zegt Claire Martens-America, sinds eind vorig jaar Tweede Kamerlid voor de VVD, in een interview met NRC, waarin ze haar visie – en die van haar partij – op de toekomst van het bestel uiteenzet. „Niet qua maatschappelijk draagvlak, niet qua digitalisering, en niet qua bestuur. En de grote verliezer is de journalistiek, die we in deze tijd zo ontzettend hard nodig hebben, want die moet ons, politici, blijven controleren. Daarom is de publieke omroep zo belangrijk.”

In het regeerakkoord dat de vier coalitiepartijen in september presenteerden spraken zij af de publieke omroep te hervormen. Maar hoe die hervorming eruit moet komen te zien, is nog onduidelijk. Uit frustratie over het gebrek aan voortuitgang heeft Martens-America namens de VVD een voorstel geschreven voor een grondige systeemverandering. „Hilversum heeft laten zien dat het zonder politieke druk niet zal overgaan tot een drastische hervorming van het publieke omroepbestel. Daarom heb ik het heft in eigen handen genomen. Ik ben erg benieuwd wat de minister van ons plan vindt.”

Vijf productiehuizen

Het zeven pagina’s tellende plan, getiteld ‘De Publieke Omroep: compact, met focus en klaar voor de toekomst’, schetst een nieuwe organisatiestructuur die het bestel efficiënter, transparanter, digitaler en goedkoper moet maken. De huidige dertien (aspirant-)omroepen moeten worden samengevoegd tot vijf zogeheten ‘productiehuizen’. Omroepen blijven in naam bestaan, maar de manier waarop ze bestuurd en georganiseerd worden gaat op de schop.

Eén zo’n nieuw te vormen productiehuis wordt gevormd door de taakomroepen NOS en NTR. Eén door de NPO, die moet veranderen van een spelverdeler in een facilitator en op gelijke voet komt te staan met de andere productiehuizen. De andere drie moeten voortborduren op de huidige samenwerking tussen omroepen, en elk een maatschappelijke stroming vertegenwoordigen.

Ook op bestuurlijk niveau stelt de VVD ingrijpende veranderingen voor. Elk productiehuis moet één bestuurder leveren voor het gehele publieke bestel, inclusief de NPO. Behalve één raad van bestuur moet er ook één toezichthouder komen voor het hele publieke bestel in plaats van één voor elke omroep. „Het Commissariaat voor de Media functioneert op dit moment niet naar behoren”, zegt Martens-America. „Dat blijkt uit verschillende recent verschenen rapporten, zoals van het onderzoeks- en adviesbureau Kwink. Die hadden een pittige analyse van de toezichthouder. De VVD gelooft dat de hervorming van het bestel alleen kan slagen met een sterkere en neutrale toezichthouder, die door het ministerie aangesteld wordt, om te zorgen dat de politiek zich niet inhoudelijk gaat bemoeien met de journalistiek.”

Lees ook

Hoe de ‘linkse’ NPO mikpunt werd van populistisch rechts

Hoe de ‘linkse’ NPO mikpunt werd van populistisch rechts

Het versterkte Commissariaat moet tevens gaan beslissen welke omroepen mogen toetreden tot het bestel. De VVD kiest niet voor het BBC-model, waarin het niet mogelijk is voor externe verenigingen om toe te treden tot de publieke omroep. Nieuwe omroepen kunnen toetreden tot het bestel , maar dan wel volgens het principe ‘één erin, één eruit’. Bovendien wordt het ledental als leidend criterium voor de toetreding van omroepen losgelaten omdat de VVD dit een achterhaalde erfenis van de verzuiling vindt. Ze moeten voortaan afgerekend wordt op meerdere criteria, zoals toevoeging aan het medialandschap, de kwaliteit van producties, gezond bestuur, en maatschappelijk draagvlak. Dat laatste kan wat de VVD het ledental zijn, maar ook het bereik van producties. „Het bestaansrecht van een omroep valt of staat op dit moment bij de grens van 50.000 leden”, zegt Martens-America. „Om op de peildatum voldoende leden te hebben, zetten omroepen erg veel marketingmedewerkers en belastinggeld in. Dat is kostbaar en ouderwets.”

Aansluiting bij de samenleving

De afgelopen decennia zijn er vaker voorstellen gedaan om het publieke bestel op de schop te nemen. Maar die liepen steevast stuk op de hechte banden tussen de omroepen en politieke partijen. Vooral christelijke partijen verzetten zich tegen de beperking van de macht van omroepen in Hilversum. „Ik weet niet of de minister, die van ChristenUnie-huize is, het met ons eens is”, zegt Martens-America. „Maar de VVD denkt dat het loslaten van leden de enige manier is om weer aansluiting te vinden bij de samenleving. Zodat het minder gaat over omroepen en bestuurders, en meer over de stromingen in de samenleving en hoe we het bestel zo kunnen inrichten dat we die het beste blijven bedienen.”

Het meest explosieve voorstel is om af te stappen van het idee dat omroepen verenigingen moeten zijn. De recente schandalen bij omroepen laten volgens Martens-America zien dat het verenigingsrecht, dat omroepen grote autonomie geeft, ingrijpen in onfatsoenlijk bestuur in de weg zit. Voordat ze Kamerlid werd, was ze hr-manager in het bedrijfsleven, waaronder bij het Amsterdamse reclamebureau Ace. „Daardoor weet ik hoe je je gezonde checks and balances inricht”, zegt ze. „En er zijn omroepen waar dat nu niet goed is geregeld. Stel je bent een medewerker met een klacht over je leidinggevende die tegelijkertijd ook de enige bestuurder is. Dan kan je met je klacht niet naar een andere bestuurder stappen. Dat is ontzettend onveilig voor medewerkers op de werkvloer.”

Claire Martens is sinds eind vorig jaar lid van de Tweede Kamer voor de VVD.
Foto Sem van der Wal / ANP

Martens-America benadrukt dat sommige omroepen hun organisatie bestuurlijk wel goed op orde hebben, met name de fusie-omroepen. „Maar er zijn ook enkele omroepen die een zeer ongezonde bestuursstructuur hebben”, zegt ze. „En daar maak ik me zorgen over, want ze worden wel betaald van belastinggeld. En al die mensen op de werkvloer hebben geen keus. Neem Omroep Max, die al heel lang dezelfde bestuurder heeft [Jan Slagter, red.]. Dat doet verder niks af aan zijn inzet en kwaliteiten. Maar als je echt zegt dat de omroep centraal staat, dan maak je op een gegeven moment plaats voor vernieuwing.”

Qua digitalisering zijn sommige omroepen (zoals PowNed) ook verder dan andere (Omroep Max). En ook dat baart Martens-America zorgen. Want digitaal heeft wel de toekomst. De publieke omroep heeft sinds enkele jaren een eigen streamingsdienst: NPO Start. Maar de app streamt op een veel lagere videoresolutie dan andere diensten. Daarom vraagt de VVD zich af waarom NPO Start in eigen beheer ontwikkeld moet worden. Kleine omroepen klagen over hun online zichtbaarheid en hebben daar geen invloed op.

„Ik begrijp onze ambitie om een eigen streamingsdienst te ontwikkelen niet”, zegt Martens-America. „Want laten we eerlijk zijn: we komen nooit in de buurt van een Netlfix.” Toch vindt ze het te laat om nu nog de stekker uit het project te trekken. Wel denkt ze dat omroepen andere digitale kanalen kunnen gebruiken om hun content uit te zenden. „Waarom kan content niet worden gedeeld via YouTube of Netflix, om jongere doelgroepen te bereiken? De Belgische publieke omroep werkt al nauw samen met Netflix. Digitalisering vraagt veel aandacht, daarom moet dat de komende tijd het hoofdonderwerp in Hilversum worden.”