Klinkende zege voor radicaal-rechts in Oostenrijk, maar wordt FPÖ-leider Kickl kanselier?

De radicaal-rechtse Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ) wint volgens de prognoses de parlementsverkiezingen in Oostenrijk. De partij behaalde met 29 procent het beste resultaat in haar geschiedenis en wordt voor de eerste keer de grootste partij. De conservatieve ÖVP, de partij van huidig kanselier Karl Nehammer, belandde op plaats twee (26 procent), de sociaaldemocratische SPÖ werd derde (21 procent). De Groenen, regeringspartij naast de ÖVP, leveren flink in en behalen volgens de prognoses 9 procent.

Al maanden leek de FPÖ in peilingen op een overwinning af te stevenen. Toch is de grote winst opmerkelijk: in 2019 viel de regering van ÖVP en FPÖ na de Ibiza-affaire, waarin toenmalig FPÖ-leider en vicekanselier Heinz-Christian Strache te zien was op een filmpje waarin hij sprak over illegale partijfinanciering en manieren om media te beïnvloeden. Maar in de afgelopen jaren wist Herbert Kickl, partijvoorzitter sinds 2021, de partij uit het slop te trekken. Met name de coronapandemie wist Kickl in het voordeel van de FPÖ te gebruiken. De watersnood afgelopen maand in Neder-Oostenrijk lijkt het kiesgedrag niet erg te hebben beïnvloed: de FPÖ vindt klimaatmaatregelen „ieders eigen verantwoordelijkheid”, maar dat standpunt heeft de partij niet geschaad.


Lees ook

Herbert Kickl, leider van de radicaal-rechtse FPÖ, perfectioneerde het populisme

Herbert Kickl (midden), leider van de Freiheitliche Partei Österreichs (FPÖ) op een verkiezingsbijeenkomst in Graz, Oostenrijk, op 7 september 2024.

Ondanks de winst is het de vraag of lijsttrekker Kickl ook kanselier kan worden. De ÖVP wil Kickl niet als kanselier, en lijkt hooguit bereid tot samenwerking met een FPÖ zónder Kickl. Volgens ÖVP-voorzitter en kanselier Nehammer is Kickl een „veiligheidsrisico voor Oostenrijk”. Maar Kickl lijkt niet van plan zich terug te trekken. Na de vorming van de eerste coalitie van ÖVP en FPÖ in 2000 trok toenmalig FPÖ-leider Jörg Haider zich terug. Kickl, die destijds speechschrijver was van Haider, beschouwde dat als een grote fout.

Volgens ÖVP-voorzitter en kanselier Nehammer is Kickl een ‘veiligheidsrisico’ voor Oostenrijk

Ambtsmisbruik

De afgelopen vijf jaar regeerde de ÖVP samen met de Groenen. Die samenwerking krijgt hoogstwaarschijnlijk geen gevolg: het wederzijds vertrouwen is op een dieptepunt sinds de ÖVP aangifte deed tegen de Groenen-minister van Klimaat Leonore Gewessler voor ambtsmisbruik, omdat Gewessler tegen de zin van de ÖVP in Brussel vóór de natuurherstelwet stemde. De Groenen stelden zondagavond dat ze ondanks het verlies graag verder zouden willen regeren omwille van het klimaat. Maar een coalitie van ÖVP en Groenen heeft geen meerderheid meer, daarvoor zou nog een derde partij nodig zijn.

Mogelijk hebben de ÖVP en de sociaal-democratische SPÖ samen en nipte meerderheid. Maar de SPÖ, sinds een jaar onder leiding van Andreas Babler, staat voor een beduidend socialere koers dan de ÖVP, en de verschillen tussen ÖVP en SPÖ lijken niet makkelijk te overbruggen. Zo wil de SPÖ hogere belastingen voor grote bedrijven en een ‘miljonairsbelasting’. De ÖVP wil lagere belastingen voor bedrijven en minder bureaucratie.

In de verkiezingscampagnes speelden ook migratie en veiligheid een grote rol. De ÖVP wil een strenger migratiebeleid, en mensen in de „regio” opvangen. Voor de FPÖ was migratie het belangrijkste onderwerp: in het verkiezingsprogramma met de titel „Vesting Oostenrijk” wil de partij het „volk tot een zo homogeen mogelijke eenheid maken”.


Lees ook

Onder radicale leider Kickl gaat extreemrechtse FPÖ aan kop in Oostenrijk – kan hij ‘Volkskanselier’ worden?

FPÖ-leider Herbert Kickl tijdens een bijeenkomst van zijn partij, begin dit jaar. De FPÖ, die drie jaar geleden nog zwaar gebukt ging onder het ‘Ibiza’-corruptieschandaal, zit electoraal weer in de lift.