Kiest Winterswijk voor natuur of voor industrie? ‘Op een prachtig landschap moet je zuinig zijn’

Hij hield het niet droog vorige week, tijdens het toespreken van de gemeenteraad van Winterswijk. Job Leuning (53) kocht ruim een jaar geleden met zijn vrouw een mooi landgoed met een kleine Saksische boerderij even buiten het dorp in de Achterhoek. „De kinderen zijn bijna de deur uit. We wilden een plekje waar we dichter bij de natuur wonen en leven dan in het drukke westen van het land. We vonden dit prachtige boerderijtje, direct naast natuurgebieden. Een voordeel was ook dat er wat grond bij zat, waardoor we die natuur op ons eigen land verder invulling konden geven.”

Dat gaat nu misschien niet door. Begin dit jaar kreeg Leuning per brief te horen dat de gemeente Winterswijk een deel van zijn ruim acht hectare tellende landgoed misschien wil omvormen tot een bedrijventerrein, en dat een aantal woningen in de omgeving, waaronder wellicht de zijne, in dat geval moet verdwijnen. „Maar ik wil helemaal niet weg. Ik wil hier iets moois opbouwen.” De omgeving, Arrisveld genaamd, grenst aan twee natuurgebieden en behoort tot de acht locaties aan de rand van Winterswijk die voor vestiging van een lokaal bedrijventerrein in aanmerking komen. Over enkele weken kiezen burgemeester en wethouders de meest geschikte locatie. Het totale gebied moet ongeveer drieëntwintig hectare groot zijn, goed voor ‘netto’ zestien hectare bedrijven.

„Veel gemeenteraadsleden beseffen misschien niet hoe mooi de omgeving hier is”, zegt Leuning, wandelend door zijn tuin en over de weilanden, met uitzicht over een oude, goed bewaard gebleven hoge esgrond, verschillende houtwallen en ruige agrarische gronden en een voormalig spoorlijntje dat is omgevormd tot fietspad. Een half jaar geleden zette Leuning een petitie op tegen de plannen voor een bedrijventerrein in Winterswijk. Die werd door ruim veertienhonderd inwoners getekend. Maar: „Met de uitkomst van die petitie heeft het gemeentebestuur tot nu toe niets gedaan.”

Gemeente gaat puzzel leggen

Lokale politici beseffen dat de kwestie onrust veroorzaakt. Maar ruimte is schaars in Nederland en dat geldt ook voor de Achterhoek, zegt wethouder Gosse Visser van de grootste partij, Voor Winterswijk. „Ze hebben me wel eens verteld dat als de provincie hier alle ruimtelijke opgaven wil realiseren, we 1,8 keer Gelderland nodig hebben.” In dat licht moeten we volgens hem de zoektocht naar een nieuw bedrijventerrein zien. Visser: „Uit een enquête bleek zeven jaar geleden al dat bedrijven in Winterswijk behoefte hebben aan meer ruimte. Die ruimte was toen al bijna op.”

Stukken nationaal landschap moeten worden opgeofferd terwijl op een industrieterrein 10 kilometer verderop nog hectares braak liggen

Twee beleidsmedewerkers van de gemeente Winterswijk leiden de verslaggever langs enkele succesvolle bedrijven binnen de bebouwde kom, langs het bestaande bedrijventerrein buiten de bebouwde kom én langs de acht locaties waarvan er straks een wordt aangewezen. Bij alle acht locaties staan protestborden. „Het is nu aan ons om de puzzel te leggen, en uit alle beschikbare locaties en na zorgvuldig onderzoek de beste te kiezen”, zegt beleidsmedewerker economie Bert Roeterdink . Niets staat nog vast, burgemeester en wethouders zullen op grond van feiten het ambtelijke advies beoordelen.

„We lopen alles systematisch langs”, zegt Gerard Overkamp, beleidsadviseur planologie. De mannen vertellen dat de Achterhoek veel innovatieve bedrijven telt. Overkamp: „Deze regio heeft relatief veel patenten.” Bijvoorbeeld: bedrijven die bureaus leveren voor het hoofdkantoor van Apple; gevelpanelen voor het depot van museum Boymans en voor de Markthal in Rotterdam; onderdelen voor ASML; duurzame verwarming; luxe rouwauto’s. Veel van de bedrijven hebben de komende jaren behoefte aan meer ruimte. Roeterdink: „En onze voorraad is op. We hebben niets meer op de plank liggen.” Wethouder Visser: „Winterswijk is een dorp dat langzaam is gegroeid. Bedrijven zitten om die reden dicht bij woonwijken. Daar zit niemand op te wachten. Die moeten naar locaties waar ze kunnen uitbreiden, net als nieuwe, snel groeiende bedrijven.”

Roepende in de woestijn

Een dikke meerderheid in de gemeenteraad heeft ingestemd met de zoektocht naar een nieuw bedrijventerrein. Maar dat wil niet zeggen dat er geen weerstand tegen het plan is. „Wij zijn vooralsnog roepende in de woestijn, maar dit is nog lang geen gelopen koers”, zegt raadslid André van Nijkerken, tevens fractievoorzitter van de lokale partij Morgen. Net als omwonenden van de bedreigde locaties vertelt hij dat Winterswijk ooit is aangewezen als nationaal landschap, een titel die geen juridische bescherming biedt maar die wel bewijst hoe fraai de omgeving hier is, met landgoederen en vier gebieden die onder Europese Natura2000-bescherming vallen, zoals het Korenburgerveen. Van Nijkerken: „Op een prachtig landschap moet je zuinig zijn.”

Ook de uitstoot van stikstof van bedrijven zal de bedreigde natuurgebieden geen goed doen. In het onderzoek naar de acht gebieden zijn de opsommingen van flora en fauna die schade kunnen oplopen lang. De omgeving van het landgoed van Leuning bijvoorbeeld zou „grote negatieve impact” ondervinden, in het bijzonder vlindersoorten als het geelsprietdikkopje, de keizersmantel en de kleine ijsvogelvlinder, alsmede de kamsalamander, geelgors, koekoek, kraanvogel, roodborsttapuit, scholekster, torenvalk en zwarte roodstaart. „Met dit plan slacht Winterswijk de kip met de gouden eieren”, zegt Erwin Wiggers, bewoner van een van de beoogde gebieden, Tuunterveld.

Hier leven onder meer de kerkuil, koekoek en wielewaal. Wiggers is voormalig voorzitter van Voor Winterswijk, de partij die bij de vorige verkiezingen nog stemmen won door verzet tegen de aanwijzing van een nieuw bedrijventerrein, maar die binnen de huidige coalitie toch weer aan het zoeken is geslagen. „Het motto was ‘inbreiding in plaats van uitbreiding’. We zouden bestaand industriegebied revitaliseren vóórdat we zouden kijken naar andere terreinen”, zegt Wiggers, die inmiddels uit de partij is gestapt.

Geen acquisitiegedachten

Alle acht locaties liggen aan de rand van Winterswijk, langs een uitvalsweg. Het debat spitst zich niet alleen toe op de vraag welke locatie de beste is, maar gaat over nut en noodzaak überhaupt. De ambtenaren en wethouder Visser hameren erop dat Winterswijk een „direct tekort” aan ruimte heeft, zoals blijkt uit overleg met omliggende gemeente en de provincie Gelderland, en bovendien is vastgelegd in het Regionaal Programma Werklocaties (RPW).

Wethouder Visser: „We hebben de ruimte nodig. En zo veel zoeken we niet. Er zijn verschillende toekomstscenario’s onderzocht. Wij hebben gekozen voor een scenario van laagconjunctuur. Het gaat om netto zestien hectare terwijl wij als gemeente in totaal dertienduizend hectare hebben.” Bovendien, stelt de wethouder, wil de gemeente echt alleen ruimte voor Winterswijkse bedrijven maken. „We hebben geen acquistitiegedachten. We willen geen bedrijven van buiten naar hier halen. Het is echt voor de groei van Winterswijkse bedrijven. En grote bedrijven die zich hier willen vestigen, verwijzen we naar andere, regionale bedrijventerreinen.”

Ruimtevreters en dozenschuivers

De tegenstanders geloven daar weinig van. Ze denken dat het met die behoefte aan meer ruimte bij bedrijven reuze meevalt. En als die er daadwerkelijk is, stellen ze, dan kan die ruimte elders worden gevonden. De raad van commissarissen van een regionaal bedrijventerrein, het verderop gelegen Laarberg bij Groenlo, schreef onlangs nog een brief aan de gemeenteraad van Winterswijk. Daar staat: „Wij vinden het bijzonder dat stukken nationaal landschap moeten worden opgeofferd terwijl er op ongeveer tien kilometer afstand een regionaal industrieterrein ligt waar nog vele hectares braak liggen voor het vestigen van nieuwe bedrijven. Ook Winterswijkse bedrijven zijn daar van harte welkom en met een aantal van hen is (wordt) gesproken.” Waarom niet op deze uitnodiging ingaan?

Bovendien, zeggen omwonenden, valt er nog ruimtewinst te behalen op het huidige bedrijventerrein in Winterswijk. Verplaats „ruimtevreters” zoals transportondernemingen en „dozenschuivers” en richt de terreinen anders in. Omwonende Erwin Wiggers: „We zijn in Winterswijk strontverwend als het om ruimte gaat. Waarom parkeren bedrijven niet ondergronds? Waarom bouwen we op het bedrijventerrein nergens de hoogte in?” Johan Damkot, omwonende van een van de andere bedreigde gebieden, aan de Misterweg: „Er zijn voldoende mogelijkheden om ruimte binnen de bestaande terreinen te vinden.” Een terrein van een verdwenen fabriek van Philips is inmiddels in gebruik van een handelsonderneming. „Met alle respect voor dit bedrijf; daar had je perfect Winterswijkse bedrijven kunnen onderbrengen.”

Dat geldt ook voor het door de gemeente aangekochte terrein van een voormalige steenfabriek waarvoor nog geen bestemming is. Helaas, zegt raadslid Van Nijkerken: „De gemeente heeft geen toekomstvisie.” De verwijten raken de wethouder niet echt. Visser: „Onze bedrijventerreinen zijn volgebouwd. Je kunt zomaar niet schuiven met bedrijven.”

Lees ook

Ondanks alle grote plannen dreigt Nederland ‘krakend tot stilstand’ te komen

Delen





Mail de redactie