Kernwapens in Wit-Rusland vragen om westerse eenheid

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Nucleaire escalatie Met Russische kernwapens in Wit-Rusland wil het Kremlin westerse landen uit elkaar drijven, betoogt Elmar Hellendoorn. Het Westen moet zijn nucleaire diplomatie opschalen.






Illustratie Hajo

De Russische plaatsing van kernwapens in Wit-Rusland maakt nucleaire diplomatie weer van centraal belang. Westerse hoofdsteden lijken de potentieel verstrekkende implicaties hiervan nog niet te overzien in aanloop naar de NAVO-top in Vilnius. Vanuit Russisch – en Chinees – perspectief is de plaatsing van kernwapens in Wit-Rusland een meesterzet, die oude spanningen binnen de NAVO kan doen herleven. Het Westen moet zijn nucleaire diplomatie opschalen en zich voorbereiden op de volgende fase.

De Iskander-raketten die Rusland in Wit-Rusland plaatst kunnen naast Polen mogelijk ook Duitsland bereiken. Het Kremlin kan hiermee verregaande geopolitieke doelstellingen behalen. Rusland wil tenminste een neutrale status voor Oekraïne, een invloedssfeer in Centraal-Europa, en het vertrek van de Amerikaanse kernwapens uit West-Europa.

Als het beeld ontstaat dat onze nucleaire alliantie met Amerika tot onnodige risico’s leidt, kunnen de nucleaire spanningen leiden tot een sterkere Europese roep om ‘strategische autonomie’. Niet alleen Rusland maar ook China krijgt meer ruimte als de westerse eenheid verzwakt. Het idee dat Beijing Moskou zal temperen is wensdenken. Xi Jinping profiteert van Poetins nucleaire zet in Wit-Rusland.

Anti-kernwapenprotesten

De Russische plaatsing van Iskanders in Wit-Rusland vertoont parallellen met de plaatsing van de SS-20-raketten in de Warschaupactlanden door de Sovjet-Unie eind jaren zeventig. Die nucleaire middellange afstandsraketten konden precisiedoelen in Duitsland, Nederland, België, en Engeland binnen enkele minuten bereiken. In theorie kon de Sovjet-Unie daarmee de Amerikaanse ‘tactische’ kernwapensystemen in West-Europa uitschakelen. Zonder die kernwapens zouden de relatief kleine West-Europese legers machteloos staan tegenover de conventionele overmacht van de Warschaupactlegers. Door de SS-20 dreigde West-Europa ‘strategisch ontkoppeld’ te raken van de VS.

Om het strategische gat te dichten, reageerde Washington met de plaatsing van Pershing II- en Tomahawk-systemen in Europa. De massale anti-kernwapenprotesten in West-Europa tegen die Amerikaanse plaatsing, zetten de westerse eenheid verder onder druk.

Rusland uit al twintig jaar nucleaire dreigementen tegen het Amerikaanse raketschild in Polen en Roemenië

De plaatsing van Russische kernwapens in Wit-Rusland lijkt net als de plaatsing van de SS-20’s een poging om de NAVO politiek uit elkaar te drijven. En Rusland heeft verschillende mogelijkheden om dat voor elkaar te krijgen. Het Kremlin kan Ruslands nucleaire diplomatie richten op het Amerikaanse raketschild in Polen en Roemenië en op anti-nucleaire sentimenten in West-Europa.

Duitsland en de Duitse coalitie zijn het belangrijkste doelwit. Bondskanselier Olaf Scholz was zeer betrokken bij anti-kernwapenprotesten in de jaren tachtig. Ook de Groenen, onderdeel van Scholz’ coalitie, zijn traditioneel tegen Amerikaanse kernwapens op Duits grondgebied. Ook Nederland is een Russisch doelwit. De Nederlandse steun voor een kernwapenverbod leidde recent nog tot de nodige bondgenootschappelijke frictie.

Diplomatiek instrument

Het Kremlin heeft ook Polen en Roemenië in het vizier. Rusland uit al twintig jaar nucleaire dreigementen tegen het Amerikaanse raketschild in beide landen. De plaatsing van kernwapens in Wit-Rusland maakt die dreigementen veel concreter. Hoewel dat raketschild officieel tegen de Iraanse en Noord-Koreaanse raketdreiging bedoeld is, vreest het Kremlin dat het ook Russische raketten kan onderscheppen. Dat zou de Russische nucleaire afschrikking ondermijnen.


Lees ook dit essay van Niña Weijers: Gaat-ie op zijn rode knop drukken?

Net als de Amerikaanse kernwapens in West-Europa is het raketschild ook een diplomatiek instrument. Het bindt Polen en Roemenië extra aan het Westen, wat de Russische invloed in Centraal-Europa beperkt.

Rusland lijkt alleen maar te kunnen winnen. In Duitsland – en Nederland – zullen geluiden opgaan om de Amerikaanse kernwapens van Europees grondgebied te verwijderen als wisselgeld aan Poetin om zijn kernwapens uit Wit-Rusland te halen. Dat is muziek in Russische oren, omdat daarmee het nucleaire fundament van de Atlantische veiligheidsorde ontmanteld zou worden.

In ruil voor de verwijdering van de Russische kernwapens uit Wit-Rusland kan het Kremlin ook verlangen dat Amerika de raketschildinstallaties in Polen en Roemenië ontmantelt. Als de VS daarin meegaat, dreigen Polen en Roemenië meer hun ‘eigen weg’ te gaan. De niet-illusoire mogelijkheid van een Pools kernwapenprogramma kan de NAVO splijten. Centraal-Europa weekt dan nog verder los van West-Europa – zoals Hongarije en Polen dankzij hun illiberale politieke koers reeds doen. In dat Europa van twee snelheden kunnen Rusland en China hun invloed uitbreiden.

Geopolitieke obstakel

De nucleaire aankondiging van het Kremlin volgde op het Chinese-Russische beraad over Oekraïne. Ook Beijing wil Europa losweken van Amerika. Westerse eenheid is het belangrijkste geopolitieke obstakel voor China’s opkomst. China juicht ideeën over Europese ‘strategische autonomie’ daarom toe. Naarmate de Oekraïne-oorlog steeds meer geld kost en de nucleaire dreiging toeneemt, zullen Europese hoofdsteden steeds meer naar Beijing kijken om vrede in Europa te brengen. Dat is een groot gevaar.

Moskou en Beijing delen hun lijn tegen het democratische Westen. Wat als ook China laat merken dat de prijs voor vrede in 2023 de ontmanteling van de Amerikaanse nucleaire en strategische aanwezigheid in Europa is? Als Beijing slaagt in die opzet – het breken van de westerse eenheid dankzij de Russische nucleaire dreiging – ligt de weg open voor een Chinese wereldorde.

Zoals in de jaren tachtig kan Amerika opnieuw kernraketten in Europa plaatsen. Belangrijker is dat de NAVO-lidstaten als eenheid de wil opbrengen om hun vrijheid, gedeelde erfgoed, en beschaving te verdedigen, zoals neergelegd in de preambule van het NAVO-verdrag. Daarin ligt de basis van een effectieve nucleaire diplomatie.

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 20 april 2023.

Related Posts

KLM bezuinigt: harder werken, geen gratis eten meer aan boord

  • admin
  • October 4, 2024
  • 0

Het personeel moet harder werken, onderhoud aan vliegtuigen wordt mogelijk uitbesteed, de bouw van een nieuw hoofdkantoor wordt opnieuw uitgesteld, en passagiers moeten betalen voor eten en drinken aan boord: KLM heeft donderdag een groot aantal maatregelen aangekondigd om de kosten te verlagen. Op deze manier wil de luchtvaartmaatschappij het bedrijfsresultaat op korte termijn verbeteren met 450 miljoen euro.

De aankondiging is geen verrassing. Eind juli maakte KLM al bekend dat er bezuinigingen zouden aankomen. De Nederlandse luchtvaartmaatschappij publiceerde destijds een „tegenvallend resultaat door hoge kosten”. Aan personeel, materieel en onderhoud was KLM veel meer geld kwijt in het eerste halfjaar van 2024.

Het bedrijf leed daardoor een operationeel verlies van 31 miljoen euro (in het eerste halfjaar 2023 was de operationele winst 125 miljoen). De omzet in het eerste halfjaar was wel gestegen, van 5,6 miljard euro in de eerste zes maanden van 2023 naar 6 miljard in 2024.

Nieuwbouw hoofdkantoor

Een greep uit de maatregelen: de arbeidsproductiviteit moet structureel omhoog met minimaal 5 procent (in 2025) door automatisering, mechanisering, het terugdringen van verzuim en het aanpassen van roosters. KLM wil de piloten flexibeler inzetten op intercontinentale én Europese vluchten; onderhandelingen daarover met de machtige pilotenvakbond VNV lopen.

Alle investeringen worden heroverwogen en uitgesteld, zoals de nieuwbouw van een hoofdkantoor (al uitgesteld na de coronapandemie), maar „de investeringen in onze vloot blijven zoveel mogelijk in stand”. KLM investeert miljarden euro’s in nieuwe, zuinigere vliegtuigen. Die vlootvernieuwing is het belangrijkste argument dat KLM gebruikt in het debat over de overlast van het vliegverkeer op Schiphol.

Een „uitgebreid cateringaanbod” en andere nieuwe producten aan boord moeten minimaal 100 miljoen euro per jaar opleveren. In eenvoudiger taal: passagiers moeten gaan betalen voor eten en drinken aan boord, net als bij budgetmaatschappijen als Ryanair en easyJet. KLM-dochter Transavia laat passagiers sinds kort al betalen voor (extra) bagage. Dat levert de Nederlandse budgetmaatschappij 100 miljoen euro per jaar op.

Nog onbekend is in hoeverre de besparingen arbeidsplaatsen zullen kosten. In een persbericht van donderdagochtend zegt Marjan Rintel, president-directeur van KLM, dat het bedrijf „er alles aan gaat doen om ons netwerk, de dienstverlening voor onze klanten en de werkgelegenheid in stand te houden”.

Een woordvoerder van KLM zegt desgevraagd dat schrappen van banen „nu niet aan de orde is”. „We sluiten alleen niks uit.”


Opinie | Skater

  • admin
  • October 4, 2024
  • 0

Aan het begin van het schooljaar proberen mijn leerlingen altijd een beetje te peilen wat voor docent ze voor de klas hebben. Een leerling uit 4 havo komt na de les naar me toe en zegt: „Mevrouw, bent u een skater? U ziet er een beetje uit als een skater.” „Nee, helaas”, zeg ik, „ik had graag een skater willen zijn, maar ik kan absoluut niet skaten.” Die avond tijdens mijn voetbaltraining verdraai ik mijn knie, waardoor ik de volgende dag met krukken op school rondloop. Ik kom dezelfde leerling tegen. Grijnzend zegt hij: „Ah, ik zie het al: zeker geprobeerd te skaten.”

Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]


Column | Hufters in Amsterdam

  • admin
  • October 4, 2024
  • 0

De Amsterdamse krant Het Parool is een serie begonnen over een interessant onderwerp: de hufterigheid in Amsterdam. Belangrijkste conclusie: liefst 92 procent van de Amsterdamse bevolking ervaart hufterigheid in de eigen stad, maar ziet het eigen gedrag „nauwelijks als asociaal”.

Verslaggever Hans van den Beek, opende de serie met een incident waarbij zijn eigen vrouw was betrokken. Zij wilde oversteken bij een zebrapad op het Hugo de Grootplein in West, een plek die ik goed ken en waarvan ik altijd denk: hier word ik nog eens morsdood gereden. Een motorrijder naderde het zebrapad en de vrouw wachtte eerbiedig af, omdat ze nog niet dood wilde. Gelukkig stopte de motorrijder keurig en kon de vrouw haar weg vervolgen. Maar als ze halverwege het pad is, roept de motorrijder: „Hé, kankerhoer, kun je niet eens bedanken?”

Ik wens mevrouw Van den Beek toe dat zij deze motorrijder nooit meer tegenkomt bij een zebrapad, de volgende keer zal ze het niet overleven. Ik zie de kop in Het Parool al voor me: „Dodelijke wraak op vrouw verslaggever.” De advocaat van de dader zal bij de rechtbank begrip vragen voor zijn cliënt, die zich getergd voelde door de beschrijving in de krant.

Is dit incident veelzeggend? De verslaggever vindt van wel, en ik zou dat misschien ook vinden als het mijn eigen vrouw was geweest, maar ik voel hier toch de nodige twijfel. Hoe onveilig het voor voetgangers ook is bij de zebrapaden, zo’n staaltje van cynische onbeschoftheid heb ik nooit eerder gezien of gehoord. Wat die paden zo onveilig maakt, is niet zozeer de onbeschoftheid als wel de onverschilligheid van de fietsers en scooterrijders. Jij bestaat als voetganger niet voor hen, ze doen ook altijd letterlijk alsof ze je niet zien staan.

Maar noem je die onverschilligheid een vorm van hufterigheid, dan heeft Het Parool gelijk. Zo ervaren de ondervraagde Amsterdammers het in ieder geval: hufterigheid vooral in het verkeer en op straat, zowel bij voetgangers als bij (brom)fietsers. Het hoogst scoorden berijders van elektrische fietsen of fatbikes. Een grote meerderheid ervaart ook hufterigheid van automobilisten en – op de derde plaats – hufterigheid op straat.

Een hufter wordt gedefinieerd als iemand die zich asociaal gedraagt. Als het om hufterigheid op straat gaat, denken we vooral aan afval, hondenpoep en schreeuwen. Ik zou er subtielere vormen van hufterigheid waaraan we ons vrijwel allemaal schuldig maken, aan willen toevoegen. Wat te denken van het negeren van bedelaars op straat? We zien ze wel, maar we hebben haast of last van ‘geefgêne’: we schamen ons voor de fooi waarmee we ons schuldgevoel kunnen afkopen.

Laatst zag ik een eigenaardige variant hiervan. Voor de etalage van een chique winkel voor woninginrichting zat een haveloze bedelaar te huiveren in de wind. Enkele meters voor hem stond de winkelier de opstelling in de etalage met enkele mensen te bespreken. Een schrijnend contrast: die bedelaar en de verlichte winkel met de duurste meubels achter hem. Hij zat in de weg, de bedelaar, want ze wilden een foto van de etalage maken. Vragend keken ze elkaar aan. Wie ging het hem zeggen? Wie durfde onbeschoft te worden?