Kernwapens in Wit-Rusland vragen om westerse eenheid

Vorige week op de voorpagina van vrouwenblad Libelle: „Gedumpt door je grote liefde, 3 vrouwen vertellen.” Binnenin, de eerste vrouw: „Ik sliep niet, at niet en was totaal de weg kwijt.” Dat soort teksten zul je op en in een mannenblad nou niet zo snel zien staan.

Toch zijn romantische relaties (heteroseksuele relaties, en in de westerse wereld) belangrijker voor mannen dan voor vrouwen, blijkt uit onderzoek. Mannen lijden meer onder alleenstaand zijn dan vrouwen. Single mannen hebben gemiddeld een kortere levensverwachting en lopen meer risico om zelfmoord te plegen dan single vrouwen. Meer alleenstaande mannen dan alleenstaande vrouwen streven naar een relatie. Mannen worden sneller verliefd, geloven meer in liefde op het eerste gezicht, en zeggen eerder „ik hou van je” dan vrouwen.

Verder heeft samenwonen voor mannen een groter positief effect op de psychische en lichamelijke gezondheid dan voor vrouwen. Vrouwen maken het vaker uit; in twee derde van de gevallen is het de vrouw die het initiatief neemt voor echtscheiding. Mannen lijden vaker en langer na een relatiebreuk of het overlijden van hun partner; hun gezondheid gaat sterker achteruit. Maar ook zoeken en vinden ze weer sneller een nieuwe relatie.

Op een rij gezet

Dat is allemaal geïnventariseerd in een uitgebreide literatuurstudie van Nederlandse oorsprong, die binnenkort gepubliceerd wordt in het wetenschappelijke tijdschrift Behavioral and Brain Sciences. De auteurs hebben al het onderzoek op een rij gezet naar sekseverschillen in vier fasen van heteroseksuele relaties: het tot stand komen, hebben en beëindigen ervan en het omgaan met de nasleep. Al die losse onderzoeksresultaten waren uiteraard al bekend, maar het is voor het eerst dat ze op deze manier geïntegreerd zijn. Het meeste onderzoek is, zoals meestal in de psychologie, gedaan onder hoogopgeleide mensen uit westerse, rijke, democratische landen.

De auteurs bieden ook een verklaring voor hun toch wel contra-intuïtieve resultaat. Mannen, blijkt ook uit onderzoek, leren vaak al op jonge leeftijd dat het niet wenselijk is als ze zich kwetsbaar opstellen. Daardoor praten mannen minder vaak dan vrouwen over hun problemen met vrienden, vriendinnen, familie of collega’s. Intimiteit en emotionele steun zijn belangrijke menselijke basisbehoeften – en daarvoor zijn mannen dus sterker afhankelijk van hun romantische relaties dan vrouwen.

Daarnaast zijn relaties ook in praktische zin gemiddeld prettiger voor mannen. Vrouwen nemen bij samenwonen gemiddeld het grootste deel van de huishoudelijke taken op zich, waardoor mannen meer tijd hebben voor leukere dingen. En vrouwen lopen een groter risico op ernstig fysiek geweld binnen een relatie. Dat haalt het gemiddelde positieve effect van een relatie voor vrouwen natuurlijk ook omlaag.

Mensen en vissen

Opvallend is dat de eerste auteur van het literatuuronderzoek nog student was toen ze ermee begon. Het idee ontstond drie jaar geleden, vertelt Iris Wahring, nu promovenda aan de Humboldtuniversiteit in Berlijn, toen ze als masterstudent het vak bridging social psychology volgde bij Paul van Lange, hoogleraar psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de Universiteit van Keulen. In dat vak moeten studenten een essay schrijven over een grote wetenschappelijke vraag, zoals: wat zijn de overeenkomsten in sociaal gedrag tussen mensen en vissen, wat zijn de functies van haat of waarom denken mannen positiever over hun vrouwelijke ex-partners dan vrouwen over hun mannelijke ex-partners?

Dat laatste kwam uit onderzoek dat Van Lange in 2020 gepubliceerd had. „En ik vond dat heel interessant”, zegt Wahring aan de telefoon. „Dus mijn essay ging over sekseverschillen in omgaan met een relatiebreuk.” Het werd de basis voor het nieuwe wetenschappelijke artikel. „Ik geef ‘bridging’ al twintig jaar, met steeds nieuwe essayonderwerpen”, vertelt Van Lange. „En als iemand iets heel vernieuwends, aansprekends schrijft en ik heb tijd, dan werk ik met die student verder om er een wetenschappelijk artikel van te maken. Dat is nu verschillende keren gelukt.”

Het onderwerp hielp ook. „Het was een bescheiden sekseverschil, dat terugkijken op de ex-partner, maar het kwam keer op keer uit onderzoeken”, vertelt Van Lange. „Ik bleef er maar over nadenken. Zoiets ga ik dan bespreken met wie er maar over wil horen. Voor mij was de hoofdverklaring dat mannen minder vaak een heel goede vriend hebben dan vrouwen. Mannen zijn meer op groepen gericht, vrouwen meer op tweetallen.” Het woord hartsvriend bestaat niet, maar hartsvriendin wel? „Ja, precies. Vandaar dat mannen vaak nog de deur naar de voormalige partner willen openhouden, dacht ik.”

Mannen leren al jong dat het niet mannelijk en dus niet oké is om verdriet te tonen

Wahring breidde die verklaring verder uit. „Doordat vrouwen geassocieerd worden met zorgen voor kinderen, is het voor hen meer geaccepteerd om emoties te uiten en over problemen te praten dan voor mannen”, vertelt ze. „Maar mannen hebben die steun ook nodig.” Het is niet makkelijk om aan gendernormen te ontsnappen, zegt Wahring. „Mannen leren al jong dat het niet mannelijk en dus niet oké is om verdriet te tonen. Vaak werkt dat onbewust: je denkt er niet echt over na, maar je baseert wel je gedrag erop.”

Sekseverschillen die in onderzoek worden gevonden zijn vaak kleiner dan verschillen binnen de seksen. Geldt dat ook voor de sekseverschillen in dit literatuuronderzoek? „Er is zeker veel variatie tussen mannen onderling en vrouwen onderling”, zegt Wahring. „Het grootste verschil dat we vonden is dat 60 tot 70 procent van de scheidingen geïnitieerd wordt door vrouwen. Andere verschillen waren kleiner, maar verschillen in gezondheid en levensverwachting kunnen dan nog steeds superbelangrijk zijn. Of de bevinding dat mannen na een scheiding vaker zelfmoord plegen.”

Over het algemeen krimpen de sekseverschillen in westerse, heteroseksuele relaties wel gestaag, denken de auteurs. „Tegenwoordig wordt er veel over sekserollen gesproken en zijn mannen meer betrokken bij de zorg voor de kinderen, dus misschien dat deze sekseverschillen op termijn wel verdwijnen”, zegt Wahring.

Mijn opa, hoofdonderwijzer op een lagere school, kon niet eens koffiezetten of gasten ontvangen

„Je ziet het veranderen”, zegt ook Van Lange. „Mijn opa, hoofdonderwijzer op een lagere school, kon niet eens koffiezetten of gasten ontvangen. Als je dat hebt gezien, zie je welke enorme verschuiving er is geweest. En dat die doorgaat lijkt me aannemelijk. Dit artikel komt misschien maar net op tijd; over twintig jaar zijn die verschillen waarschijnlijk nóg kleiner. Dat lijkt me winst voor de maatschappij, en voor mannen.” En voor vrouwen, denkt Wahring: „Het is ook een last om de enige te zijn met wie een man zijn problemen kan bespreken.”

Hoe kan het eigenlijk dat het stereotiepe idee dat romantische relaties belangrijker zijn voor vrouwen maar is blijven bestaan, als dat niet zo is? „O, heel veel seksestereotypen komen niet overeen met de realiteit en blijven toch bestaan”, zegt Wahring. „Bijvoorbeeld het idee dat jongens veel beter zijn in wiskunde dan meisjes, terwijl de verschillen klein zijn en soms zelfs helemaal niet uit onderzoek komen.”

Van Lange heeft daarnaast nog een idee: „Dat is speculatief en zou onderzocht moeten worden, maar ik denk dat vrouwen zich meer dan mannen bezighouden met het vinden van de júíste partner, en dat ze daar veel over praten. Niet omdat ze onzekerder zijn, maar omdat een partner vinden van wie je op aan kunt belangrijker is voor vrouwen. Het klassieke argument is dat een vrouw tijdens de zwangerschap economisch afhankelijk is van de man. Maar er is ook een ander aspect: er zijn aanwijzingen dat in het gedrag van mannen in relaties veel variatie zit. Mannen zijn eerder de lastige partner. Vrouwen lopen bijvoorbeeld meer risico op intimidatie of fysieke mishandeling in een relatie.”

Mannen kunnen het zich veroorloven minder kieskeurig te zijn, denkt Van Lange. „Voor mannen zit er minder een ontzettend bedreigende kant aan relaties en misschien ook minder die ontzettend ideale kant.” En het zijn die twee kanten, denkt hij, die vooral belicht worden in vrouwenbladen. „En doktersromans. Of neem Oprah, die waarschuwde voor de gevaren van relaties voor vrouwen. De ideale partner staat bij vrouwen hoog op de agenda. Daarom zit er ook een prins op het witte paard en geen prinses.”

Delen

Mail de redactie