Demissionair staatssecretaris Fleur Gräper (Media, D66) is van plan om geen nieuwe vijf jaar durende vergunning aan de NPO te geven, wanneer de huidige afloopt. Dat vertellen bronnen aan persbureau ANP en RTL Nieuws. In plaats daarvan verlengt ze de huidige vergunning met twee jaar, waardoor die afloopt in 2026. Het is de verwachting dat de ministerraad donderdag officieel over de verlenging zal besluiten.
De vergunning houdt in dat de staat de NPO als publieke omroep laat opereren. Normaal gezien presenteert de NPO een beleidsplan, en wordt de vergunning standaard met vijf jaar verlengd. De beslissing van Gräper geeft het komende kabinet de mogelijkheid om snel veranderingen door te voeren. De formerende partijen hebben al langer kritiek op het publieke omroepstelsel. Zo wil de VVD zo’n 400 miljoen euro bezuinigen en NSC het aantal publieke zenders terugbrengen naar twee. De PVV schrijft in haar verkiezingsprogramma dat ze de publieke omroep geheel wil afschaffen. Na de verkiezingsuitslag uitten de publieke omroepen hun grote zorgen over het omroepbeleid van de grootste partijen.
Een commissie onder leiding van oud-staatssecretaris Pieter van Geel (CDA) adviseerde in oktober vorig jaar dat het omroepbestel op de schop moet. Het moest onafhankelijker en efficiënter worden. Zo zou het aantal omroepen beperkt moeten worden tot zes, waarbij de publieke omroepen aan strengere voorwaarden moeten voldoen.
Lees ook Commissie bepleit ingrijpende hervorming van het omroepbestel
Is er opluchting, gelatenheid? Zomerse loomheid of opgetogen markten nu de Verenigde Staten en de Europese Unie tot een akkoord zijn gekomen over heffingen? We proberen vandaag in dit blog de theeblaadjes te lezen en de marktreacties weer te geven.
In Stockholm gaan vandaag de onderhandelingen verder tussen China en de VS over hun handelsbetrekkingen en wederzijdse heffingen. Het is de derde gespreksronde en het voornaamste doel lijkt te zijn de eerder overeengekomen wapenstilstand nog even te verlengen. Toen Trump torenhoge heffingen aankondigde deed Xi Jinping dat net zo hard terug, waarna besprekingen volgden en beide landen de heffingen opschortten.
Dat China zich niet laat ringeloren geeft de onderhandelingen een andere dynamiek dan met nederigere (en kleinere) partijen. Dat valt onder meer af te leiden uit een bericht vandaag in de FT. Die meldt dat de Amerikaanse regering eerder dit jaar bevel gaf om beperkingen op de export van technologie te bevriezen, om te voorkomen dat Xi Jinping Trump niet zou willen ontmoeten. Het gaat specifiek om de felbegeerde H20-chip van Nvidia, belangrijk in de AI-race.
Hoe moeilijk het is het effect van heffingen te meten blijkt vandaag weer in de farmacie. De grote apothekersketen BENU trekt aan de bel over een prijsstijging die gerelateerd zou zijn aan de heffingen. De Amerikaanse geneesmiddelenfabrikant Bristol-Meyers Squibb (BMS) verhoogt de kosten voor een veel gebruikte bloedverdunner per 1 augustus met 15 procent. De fabrikant verwijst naar de heffingen, maar een directeur van BENU vermoedt dat er meer speelt, schrijft het FD. ,,BMS lijkt maximaal te willen cashen voor binnen anderhalf jaar het patent verstrijkt.”
Een jaar lang doet journalist Rita Baroud voor NRC verslag vanuit Gaza, terwijl om haar heen Israëlische bommen vallen en de honger toeneemt. Via een dagboek deelt ze haar verhaal en ze houdt nauw contact met correspondent Lucia Admiraal, die zelf Gaza niet in mag. Maar dan krijgt Rita groot nieuws: ze kan Gaza ontvluchten. Afgelopen mei ontmoetten Rita en Lucia elkaar voor het eerst in levende lijve.
Het klinkt vintage VVD. Een fors kleinere overheid, vol inzetten op economische groei, wat minder aandacht voor klimaat. En zorg en sociale zekerheid? Daar wil de partij „stevig” op ingrijpen.
Vrijdagavond laat publiceerde de VVD als eerste politieke partij haar concept-verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober dit jaar. Titel: Sterker uit de storm. Een programma dat moet worden gezien in de context van de „storm” in de „wereld”, schreef partijleider Dilan Yesilgöz eerder deze week in een blogpost. De boodschap: alles draait om veiligheid. Dáárin wil de partij investeren, om zo „onze manier van leven” te beschermen.
De boodschap is daarmee ook dat voor ándere zaken minder geld is. De VVD heeft zich namelijk met een Kamermeerderheid aan partijen gecommitteerd aan de hogere NAVO-norm van 3,5 procent. Dat betekent jaarlijkse investeringen van miljarden euro’s in defensie.
De vraag wat die andere zaken dan zijn waar minder geld voor is, moet de komende maanden worden beantwoord. Het verkiezingsprogramma van 81 pagina’s geeft een eerste indruk waar de liberalen het geld willen vinden: bezuinigen op ambtenaren, (nog) minder geld naar ontwikkelingssamenwerking.
Ook wil de partij de stijgende kosten in de zorg en sociale zekerheid aanpakken. Zo wil de VVD een kleiner basispakket, een hoger eigen risico en wil ze uitkeringen niet meer laten meestijgen met het minimumloon. Nederlanders moeten bovendien later met pensioen. Nu stijgt de pensioenleeftijd met acht maanden voor elk jaar dat we langer leven, maar wat de VVD betreft, wordt dat één-op-één.
De publicatie van het programma is niet ingeleid met een presentatie van de partijleider. Zaterdag in het Amsterdamse hotel Jakarta beantwoordt Yesilgöz wel vragen van journalisten. „De kaarten op de wereld zijn opnieuw geschud”, zegt ze. „We moeten daarom keuzes maken. Wíj investeren in defensie en nationale veiligheid.”
Zondagssluiting
Daarbij legt de partij, in elk geval in het vrijdag gepubliceerde boekwerk, weer nadruk op thema’s die kiezers bij de partij vinden passen: economie en veiligheid. De eerste drie hoofdstukken gaan over investeren in „radicale” economische groei, werken dat meer moet lonen en investeringen in veiligheid. Zo wil de VVD lagere belastingen voor ondernemers, wil ze de zondagssluiting uit de wet halen en voor kleine werkgevers het tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte afschaffen.
Hoe de keuzes financieel gezien uitpakken, zal begin oktober blijken, als het verkiezingsprogramma van de VVD is doorgerekend door het Centraal Planbureau.
Het programma voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 begon nog met een uitgebreid hoofdstuk over migratie. Die verkiezingen verloor de VVD tien zetels. Dat was nadat het kabinet-Rutte IV in juli dat jaar op aanstichten van de VVD was gevallen, omdat de liberalen strengere migratieregels wilden. En nadat de toen nieuwe partijleider Yesilgöz samenwerking met de PVV niet meer uitsloot, anders dan Mark Rutte.
Migratie komt pas in de tweede helft van het programma aan de orde, in het hoofdstuk „orde op zaken voor een vrij en veilig Nederland”. Minder hard van toon is het hoofdstuk in 2025 overigens niet. „De asielopvang voor kansarme, overlastgevende en criminele asielzoekers wordt maximaal versoberd”, staat erin. Ook worden delen van de asielwetsvoorstellen van voormalig PVV-minister Marjolein Faber in het programma herhaald, zoals afschaffen van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd.
Wel lijkt de partij impliciet vóór de spreidingswet te zijn, waar het rond het vorige programma nog tegen pleitte. „Zolang de instroom nog niet voldoende is teruggedrongen […] is een eerlijke verdeling van asielzoekers over het land nodig”, staat in het verkiezingsprogramma van 2025.
Klimaat moet volgens de VVD in een context van onafhankelijkheid in de energievoorziening worden gezien. De partij wil de bouw van kerncentrales versnellen, maar pleit ook voor meer „realisme” op het gebied van klimaatbeleid. ‘Sterker uit de Storm’ maakt niet duidelijk wat dat betekent, maar meestal houdt zo’n oproep geen versnelling van klimaatbeleid in.
‘PVV-light’
Yesilgöz en de VVD zitten sinds de val van het kabinet-Schoof in een ingewikkeld parket. Een deel van haar achterban wil dat ze de PVV uitsluit, een deel niet. Ze koos voor uitsluiten, tot teleurstelling van de conservatieve vleugel. En kort voor het zomerreces begon, bleek in de andere vleugel van de partij juist ongenoegen over de ‘PVV-light’-koers van Yesilgöz te groeien in de partij.
Ze slaat een te harde toon aan, vindt een deel van de VVD’ers. Ze zou zich niet premierwaardig gedragen en kiezers van zich vervreemden – vooral om PVV-kiezers te paaien, is de vrees van bezorgde VVD’ers.
Daaraan gingen scherpe uitspraken van Yesilgöz vooraf. Ze beschuldigde zanger Douwe Bob van „Jodenhaat”. Ook haalde ze op het partijcongres in juni hard uit naar een mogelijke coalitiepartner: GroenLinks-PvdA. PvdA zou zijn uitgeleverd aan het „extreme links-radicale, activistische deel van de achterban van GroenLinks”.
VVD, vinden die VVD’ers, moet het hebben over thema’s waar de kiezers hen op vertrouwt. Defensie, economie, veiligheid. Dát lijkt de partij, in ieder geval met dit verkiezingsprogramma, te proberen. En is Yesilgöz na een korte vakantie ook minder fel? „Dat hangt ervan af”, zegt ze zaterdagmiddag. „Als politieke partijen standpunten innemen waarvan ik denk dat ze schadelijk zijn voor ons land, dan zult u mij horen.”
Mochten leden nog mogelijkheden zien om het programma te verbeteren, dan kunnen ze tot half augustus aanpassingen voorstellen. Op 6 september houdt de partij verkiezingscongres en wordt het programma vastgesteld.
