Veertien jaar onderzoek naar seksueel misbruik binnen de katholieke kerk van België krijgt waarschijnlijk geen vervolg in de rechtszaal. Justitie wil geen enkele betrokkene meer vervolgen, meldt De Standaard maandag. De zaken zouden zijn verjaard, feiten kunnen niet meer bewezen worden of zijn al een keer door een rechtbank beoordeeld. Het federaal parket in Brussel wil alleen bevestigen dat de eindvordering van ‘Operatie Kelk’ aan de onderzoeksrechter is overgedragen.
Na internationale onthullingen over decennia van seksueel misbruik binnen de katholieke kerk, begon de Belgische justitie in 2010 dit uitvoerige onderzoek. Huiszoekingen in onder meer de woning van kardinaal Godfried Danneels en het aartsbisschoppelijk paleis in Mechelen vormden het startschot van Operatie Kelk.
Justitie had 68 verdachten op het oog. Hoofdverdachte was de inmiddels 87-jarige Roger Joseph Vangheluwe, tot 2010 de bisschop van Brugge. Vangheluwe moest dat jaar opstappen na een getuigenis van een neef van hem. Die verklaarde voor een onderzoekscommissie dat hij in zijn jeugd jarenlang door zijn oom was misbruikt. Er bleek ook een geluidsopname te bestaan van een gesprek waarin Vangheluwe het misbruik opbiechtte aan familie en kardinaal Danneels – de zogenoemde Danneels-tapes.
Lees ook
Zijn getuigenis over misbruik veroorzaakte een lawine in Katholieke Kerk
Een jaar later bekende de voormalige bisschop in een tv-interview ook nog een tweede neefje te hebben misbruikt. Hij zei over het misbruik: „Het begon als een spelletje en is nooit verder gegaan. Penetratie is er nooit geweest. (…) Het had niets te maken met seksualiteit. Ik ben vaak met kinderen bezig geweest en heb me nooit aangetrokken gevoeld tot een kind. Het was een stukje intimiteit die telkens plaatsvond.” Dit leidde tot veel ophef, omdat Vangheluwe er zo lichtzinnig over had gesproken. Hij werd destijds niet vervolgd omdat het misbruik verjaard was.
Schuldig verzuim
Operatie Kelk richtte zich op de vraag of Danneels en andere hooggeplaatsten in de Belgische kerkprovincie strafbaar waren voor pogingen om het kindermisbruik in de doofpot te stoppen, ofwel schuldig verzuim – het nalaten om iemand in nood te helpen. Danneels is in 2019 overleden. Het federaal parket trekt nu volgens De Standaard over andere verdachten de conclusie dat niemand meer te vervolgen is. In 2016 en 2020 deed het parket ook pogingen om het dossier te sluiten, maar de onderzoeksrechter kende telkens verzoeken van slachtoffers toe om nader onderzoek te doen. Ook nu kan de onderzoeksrechter het federaal parket opnieuw aan het werk zetten.
Lees ook
Moderne kardinaal, ambivalente erfenis
Roger Vangheluwe leeft in afzondering in een Franse abdij. In maart van dit jaar nam het Vaticaan hem de religieuze status af, op aandringen van bisschoppen en het Belgische kabinet. Daardoor is hij zijn rechten en plichten als bisschop definitief kwijt. Premier Alexander De Croo sprak in maart van een „belangrijke stap voor de slachtoffers”. De paus brengt in september een bezoek aan België.
De bekroonde VRT-documentairereeks Godvergeten zorgde vorig jaar in België voor een opleving van de belangstelling voor het misbruik in de katholieke kerk. De Hoge Raad voor de Justitie, in 1999 opgericht om na de affaire-Dutroux het vertrouwen in de Belgische justitie te herstellen, deed daarop onderzoek naar hoe Operatie Kelk is aangepakt. Er kwam een vernietigend oordeel: het duurde allemaal veel te lang, slachtoffers werden niet goed behandeld en geïnformeerd, en er werden vele procedurele fouten gemaakt. Maar er was geen sprake van „een doofpotoperatie binnen het gerecht”, zoals een advocaat van een slachtoffer had gesteld. De Standaard, die jarenlang onderzoek deed naar het misbruik, schreef in april in een commentaar: „Bij Operatie Kelk stond zoveel op het spel, dat zowat alle echelons van justitie er vanaf de eerste dag een potje van hebben gemaakt.”
Lees ook
Paus Franciscus: Onder zijn leiding sneuvelden er taboes, maar zijn pontificaat heeft ook een schaduwkant.
