Juridische sores stapelen zich op voor realityster en ondernemer Peter Gillis

De terrasparasols zijn dichtgeklapt en het meubilair staat binnen opgestapeld. Iedere zomer is Bar & Bistro Veluwse Hoeve het kloppend hart van Vakantiepark Arnhem, maar op twee kinderen na die op de airtrampoline klauteren en een vader en moeder met hun zoontje op de minigolfbaan, overheerst de rust. De verklaring voor de stilte is achter het raam van de Veluwse Hoeve geplakt: „Op last van de gemeente is de horeca gesloten. Excuses voor het ongemak. Oostappen Vakantiepark Arnhem.”

„Het is echt een gemis dat het restaurant dicht is”, vindt Harold van Dalen uit Oss die verderop zit te roken voor de deur van een afgeleefde, witte stacaravan. Ja, het zwembad is nog geopend en Hein het Everzwijn – de parkmascotte – loopt nog rond. Maar uit eten of een terrasje pakken op het vakantiepark, is niet meer mogelijk. En dat komt de sfeer niet ten goede. „Voorheen zocht je elkaar op bij het terras om een babbeltje te maken.” Wijzend naar de lege stacaravans rondom vertelt hij dat veel gasten hun verblijf vanwege de horecasluiting hebben geannuleerd. „Het is hier nu veel minder druk dan anders.”

Oostappen is het bedrijf van Peter Gillis. De 61-jarige Brabander is niet alleen een van ’s lands grotere vakantieparkexploitanten, maar ook met afstand de bekendste dankzij het SBS6-realityprogramma Massa is Kassa, dat wekelijks zo’n half miljoen kijkers trekt. Gillis wordt in de show zowel zakelijk als privé op de voet gevolgd en etaleert er zijn voorliefde voor dure auto’s, worstenbrood en een directieve (micro)managementstijl.

‘De brutaalste ondernemer’

Zijn verworven faam vent Gillis maximaal uit. In het najaar ligt het kookboek Hatseflats! – een van Gillis’ lijfspreuken – in de winkel. ‘Foxwild’, het woord waarmee de ondernemer frustraties uitdrukt, is nu ook een biermerk. In 2021 verscheen zijn biografie Massa is kassa die hij zelf betaalde en waarvan volgens de uitgever tot dusver zo’n dertigduizend exemplaren werden verkocht. In de ondertitel wordt Gillis „de brutaalste ondernemer van Nederland” genoemd.

Brutaal is een understatement. Gillis, die acht vakantieparken in Nederland en drie in België in het goedkopere segment bestiert, ligt namelijk al jaren overhoop met de autoriteiten, omdat hij de wet overtreedt en illegaal arbeidsmigranten op zijn vakantieparken huisvest.

Gillis ligt al jaren in de clinch met burgemeesters omdat hij arbeidsmigranten illegaal huisvest op vakantieparken

Maar waar hij voorheen wegkwam met het betalen van (soms torenhoge) dwangsommen, verkeert de ondernemer nu in veel serieuzere problemen. Justitie besloot vorige maand Gillis en diens concern te gaan vervolgen wegens belastingfraude. En daarnaast is Gillis door het Landelijk Bureau Bibob (LBB) – dat voor overheden integriteitsonderzoeken uitvoert – aangemerkt als vermeende criminele ondernemer. Gemeenten kunnen op grond van zo’n Bibob-onderzoek zijn vergunningen intrekken: precies wat Arnhem met Gillis’ restaurant Veluwse Hoeve deed.

Vakantieparken onttrokken zich lang aan de belangstelling van het openbaar bestuur, maar ze krijgen de laatste jaren steeds meer aandacht na een reeks incidenten – variërend van wapen- en drugsvondsten tot illegale bewoning en uitbuiting van arbeidsmigranten. In juni 2022 publiceerde het RIEC Oost-Nederland, een samenwerking van opsporingsdiensten en gemeenten, een alarmerend rapport over criminele investeringen en activiteiten op vakantieparken. Daaronder valt ook permanente bewoning en de illegale huisvesting van arbeidsmigranten.

Forse financiële gevolgen

De Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch, voorzitter van het RIEC Oost-Nederland, sloeg alarm en pleitte voor een nationale aanpak om problemen met vakantieparken tegen te gaan. Diezelfde Marcouch, die Vakantiepark Arnhem al jaren kritisch volgt, trok dus dit jaar de horecavergunning van Gillis in.

Lees ook dit onderzoek naar vakantieparken: Rijk worden door campings op te lappen – en steeds de grenzen van de wet op te zoeken

De steeds kritischer benadering van vakantieparken kan niet los worden gezien van Gillis. Al jaren ligt hij in de clinch met burgemeesters uit diverse gemeenten, hoofdzakelijk vanwege het illegaal vestigen van grote aantallen arbeidsmigranten op zijn parken. Met zijn bedrijf Habitoflex, dat ook een Poolse website heeft, biedt hij ‘huisvesting op maat’ aan in meer dan vijfduizend volledig gemeubileerde accommodaties op parken in Nederland en België.

Vijf burgemeesters (die van Asten, Cranendonck, Loon op Zand, Terneuzen en Valkenswaard) gaven vorig jaar een gezamenlijk interview aan het Eindhovens Dagblad waarin ze de modus operandi van de regels schendende Gillis hekelden. „Deze man heeft een pervers verdienmodel over de rug van kwetsbaren heen”, stelde de Valkenswaardse burgemeester Anton Ederveen. „Van al deze mensen maakt hij misbruik door ze een plek te bieden op zijn park, terwijl hij weet dat het niet mag.”

Het conflict met de gemeente Asten over arbeidsmigranten liep in het bijzonder hoog op. Vorig jaar filmde een omstander dat Gillis in het donker uit zijn Ferrari stapte en tegen het gemeentehuis urineerde. „Ik deed alsof”, verdedigde Gillis zich later. Overigens beslechtte de Raad van State het conflict over de arbeidsmigranten afgelopen december in het voordeel van de gemeente: Oostappen moest Asten daarop een half miljoen euro aan dwangsommen betalen.

Van (de dreiging met) forse financiële consequenties is Gillis echter niet onder de indruk. Vaak laat hij dwangsommen oplopen tot het maximum en vecht ze vervolgens aan tot de hoogste bestuursrechter. Zo oordeelde de Raad van State afgelopen jaren onder meer dat Gillis de gemeente Peel en Maas 1 miljoen euro aan dwangsommen was verschuldigd en de gemeente Loon op Zand ruim 160.000 euro. Een enkele keer wint Gillis: begin deze maand ging wegens verjaring een streep door de dwangsom van 100.000 euro van de gemeente Terneuzen.

Quote 501

Een dwangsom is nog relatief overzichtelijk: die kan betaald worden. En hoewel de relatie met de Rabobank enkele jaren geleden verzuurde en Gillis sindsdien – zo ontdekte zakenblad Quote – onder meer via coffeeshophouders en een vleeshandelaar in zijn financiering voorzag, gaat de Brabander er prat op zeer vermogend te zijn. Toen Gillis in 2021 de Quote 500 niet haalde – een vermogen van 95 miljoen euro was de ondergrens – noemde hij dat onbegrijpelijk en liet hij een Quote 501 drukken, zodat hij alsnog in het blad prijkte. Gillis’ vermogen is overigens moeilijk te verifiëren, te meer omdat hij al sinds 2016, tegen de wettelijke plicht in, geen jaarrekeningen deponeert.

Intussen overstijgen de juridische problemen van Gillis het niveau van dwangsommen. Hij wordt vervolgd wegens de mishandeling van zijn (inmiddels) ex-vriendin die hij vorig jaar gebeten, geknepen, getrokken en tegen de muur geduwd zou hebben. En ook in verband met zijn zakelijke activiteiten heeft Gillis justitie achter zich aan. Nadat in 2019 de FIOD, Belastingdienst, gemeenten, politie, OM en Inspectie SZW een inval deden bij vakantieparken van Gillis, besloot het OM vorige maand de ondernemer en diens bedrijven te vervolgen voor belastingfraude.

Die strafzaak kan nog jaren gaan duren. Het grootste probleem voor Gillis is dan ook dat hij door het LBB is aangemerkt als vermeende criminele ondernemer. Dat stempel raak je niet makkelijk kwijt, zo vertelt universitair docent straf- en bestuursrecht Benny van der Vorm van de Universiteit Utrecht. „Bij een Bibob-onderzoek draait het erom of er een ernstig gevaar bestaat dat een ondernemer een vergunning gebruikt om strafbare feiten te plegen”, zegt Van der Vorm, die promoveerde op de inzet van de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Bibob). Bij het inschatten of dat ernstige gevaar zich voordoet, onderzoekt het LBB – onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid – het verleden van de betrokken partij.

Strafbare feiten

En het in kaart gebrachte verleden ziet er in Gillis’ geval niet goed uit, zo leert de recente uitspraak van de rechtbank Gelderland. Tevergeefs vocht Gillis daar het intrekken van de exploitatievergunning van zijn horeca in Arnhem aan. Gillis en Oostappen Groep worden namelijk ge-linkt aan een reeks strafbare feiten op belastingvlak: van te weinig omzet- en vennootschapsbelasting betalen tot sjoemelen met de loonheffingen. De fiscus heeft bij de Oostappen Groep een kleine 6 miljoen euro aan misgelopen belasting teruggevorderd (exclusief rente en boetes) en bij Gillis zelf 1,2 miljoen euro. Ook zou door Oostappen en gelieerde rechtspersonen in strijd met het omgevingsrecht, Drinkwaterbesluit en Bouwbesluit zijn gehandeld. Gillis wordt ook overtreding van de Wet wapens en munitie verweten. Bij de FIOD-inval werd in een bureaula een pistool gevonden. Volgens Gilles, zo vertelde hij weekblad Privé, had hij dat jaren geleden afgepakt van een lastige campinggast.

Dat Gillis en Oostappen (nog) niet werden veroordeeld, helpt niet bij het aanvechten van het intrekken van de vergunningen. Binnen het bestuursrecht, waaronder de Bibob-zaken vallen, geldt een lagere bewijslast dan binnen het strafrecht, vertelt Van der Vorm. De rechter toetst slechts of het aannemelijk is dat de verweten feiten werden gepleegd. De Bibob-specialist bestudeerde de recente uitspraak van de rechtbank Gelderland en ziet het somber in voor Gillis. „Er moet een wonder gebeuren wil het oordeel van tafel gaan dat er een ernstig gevaar voor misbruik van de vergunning is.”

Hetzelfde Bibob-onderzoek kan Gillis en Oostappen daardoor blijven achtervolgen. Onlangs is ook de horecavergunning van vakantiepark Slot Cranendonck bij de Groote Peel ingetrokken. Een rechtszaak tegen die intrekking diende vorige week. En de gemeente Valkenburg ging zelfs nóg verder. Toen Gillis vorig jaar stadscamping Den Driesch overnam, weigerde de gemeente hem op basis van een Bibob-onderzoek niet alleen een vergunning voor de horeca, maar voor de volledige exploitatie. Sindsdien is de camping gesloten.

Rotte appel

Niet elke gemeente kan die ‘Valkenburg-route’ bewandelen, daarvoor moet de vergunningsplicht voor de camping of het vakantiepark eerst worden opgenomen in de gemeenteregels. En hoewel deze optie onder gemeenten nog niet is ingeburgerd, wordt die door het RIEC in het vakantieparkenonderzoek wel aanbevolen. De gemeente Loon op Zand had die aanbeveling niet nodig: ze voerde de vergunningsplicht in 2021 in „gelet op de ervaringen met de Oostappen Groep”, zo leert een handhavingsdocument.

Gezien Gillis zijn vakantiepark in de gemeente toen al had verkocht, ondervindt hij er geen problemen van. Sowieso lijkt de ondernemer door te gaan alsof er niets aan de hand is. Vragen van NRC lieten Oostappen Groep en Gillis onbeantwoord. Gillis, die op Instagram al weken zonnige foto’s vanuit Spanje en Italië plaatst, reageert per mail: „Momenteel ben ik met vakantie.”

Ook wordt Gillis zelf overtreding van de Wet wapens en munitie verweten: de FIOD vond tijdens een inval in een bureaula een pistool

Ook het door mediabedrijf Talpa uitgezonden Massa is Kassa gaat gewoon door, ondanks Gillis’ vervolging voor mishandeling en belastingfraude. Vorige maand werden de opnames voor een nieuw seizoen aangekondigd. Talpa negeert daarmee de kritiek op het gebrek aan een moreel kompas van invloedrijke tv-commentatoren als Angela de Jong, Rob Goossens en Özcan Akyol. Ook op herhaalde verzoeken om commentaar van NRC reageert Talpa niet.

Een negatief Bibob-onderzoek hoeft trouwens niet het einde van een bedrijf te betekenen. Bibob-expert Van der Vorm kent voorbeelden waarbij burgemeesters alsnog vergunningen verleenden: als afscheid werd genomen van een ‘foute’ werknemer of bestuurder en zo de rotte appel uit de bedrijfsconstructie verdween. „Hier lijkt dat echter onmogelijk, want het Oostappen-concern is rond Gillis opgebouwd.”

Lees ook dit artikel: Verzet tegen uitbreiding en ‘toeristische roofbouw’ van vakantieparkketen Roompot groeit