De jarenlange juridische strijd van klokkenluider Julian Assange (52) tegen zijn uitlevering aan de Verenigde Staten is nog niet voorbij. Het Hoge Hof in Londen besloot maandag dat hij in beroep mag gaan tegen het besluit om hem uit te leveren aan de Verenigde Staten, waar hij vervolgd wordt voor spionage.
Het Britse gerechtshof besloot dat de VS niet voldoende garanties hebben gegeven dat de Australiër aanspraak kan maken op het eerste amendement van de Amerikaanse grondwet, waarin de vrijheid van meningsuiting is verankerd.
Het is een grote overwinning voor Assange die al ruim tien jaar strijdt tegen zijn uitlevering. Na de uitspraak sprak zijn vrouw en grootste pleitbezorger Stella Assange honderden aanhangers toe buiten het High Court in Londen. „Deze uitspraak markeert een keerpunt. Iedereen ziet dat de Amerikaanse zaak tegen Assange in strijd is met onze democratische principes, ons recht op informatie en de vrijheid van meningsuiting. De vervolging is een aanval op journalisten overal ter wereld”, zei ze tegen een juichende menigte, zoals dat via een livestream van de krant The Independent te volgen was.
Publieke belang
De zaak-Assange krijgt internationale aandacht omdat het volgens velen voor veel meer staat dan slechts het lot van één man. Volgens zijn aanhangers is Assange een journalist en uitgever en heeft hij overheidsgeheimen onthuld die in het publieke belang zijn. Een vonnis tegen die praktijk schaadt volgens hen de internationale persvrijheid. Onder zijn aanhangers die zich bij het High Court hadden verzameld was onder meer de Britse oud-oppositieleider Jeremy Corbyn. „Ik ben hier met een heel belangrijke boodschap: journalistiek is geen misdaad”, zei hij.
Dat betoogde ook Alan Rusbridger, voormalig hoofdredacteur van de Britse krant The Guardian die nauw met Assange en Wikileaks samenwerkte. In een opiniestuk voor de Amerikaanse zender CNN schreef hij dat Julian Assange een journalist is en als zodanig behandeld moet worden. „Zijn vervolging lijkt op een poging om klokkenluiders te straffen en te voorkomen dat journalisten hun neus in zaken steken waar ze niet welkom zijn”, aldus Rusbridger.
Al sinds 2010 is Assange verwikkeld in een juridisch gevecht vanwege de publicatie van Amerikaanse staatsgeheimen. In 2010 en 2011 publiceerde WikiLeaks meer dan een kwart miljoen diplomatieke documenten en video’s waaruit onder meer bleek dat de VS wandaden hadden gepleegd tijdens de oorlogen in Afghanistan en Irak.
Vooral de video ‘Collateral Murder’ schokte de wereld. Te zien was hoe Amerikaanse militairen in 2007 tijdens de oorlog in Irak vanuit een helikopter zeker twaalf ongewapende burgers doodschoten, onder wie twee journalisten van persbureau Reuters. Volgens de VS bracht Assange met zijn onthullingen de levens van Amerikaanse militairen in gevaar. Assanges aanhangers spreken echter van een ‘politiek proces’.
Lees ook
In Australië vinden ze dat Julian Assange naar huis moet kunnen komen
Bij de publicatie werkte Assange onder meer samen met de Amerikaanse ex-militair Chelsea Manning, die geheime informatie doorspeelde die vervolgens werd gepubliceerd op de WikiLeaks-website. Voor het lekken van de informatie werd Manning veroordeeld tot 35 jaar cel. Ze kwam na zeven jaar vrij toen oud-president Obama haar in 2017 gratie verleende.
Maar de zaak tegen Assange werd alleen maar uitgebreid. Naast een aanklacht wegens computermisbruik, omdat hij Manning zou hebben geholpen met het hacken van een overheidscomputer, kwamen er nog 17 aanklachten wegens spionage bij. Amerikaanse aanklagers haalden een stokoude Spionagewet uit 1917 van stal. Als Assange schuldig wordt bevonden kan hij een gevangenisstraf tot 175 jaar krijgen, hoewel de Amerikaanse autoriteiten hebben gezegd dat de straf waarschijnlijk veel korter zal zijn.
Gezondheid
Assange was niet in de rechtbank vanwege gezondheidsredenen. Tijdens de afgelopen vijf jaar die hij in de beruchte Belmarsh-gevangenis in Londen heeft doorgebracht is zijn mentale en fysieke gezondheid hard achteruit gegaan. Eind 2021 kreeg hij een TIA (een kort herseninfarct) en volgens deskundigen is hij depressief en suïcidaal. Zijn naasten zijn bang dat hij nog langere opsluiting niet gaat overleven.
Toch lijkt de zaak voorlopig nog niet ten einde. Een datum voor het hoger beroep is nog niet vastgesteld. Als hij dat beroep verliest, zeggen zijn advocaten naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te stappen.
Tegelijkertijd is de hoop op een diplomatieke oplossing nog niet vervlogen. De Australische regering van premier Anthony Albanese heeft al meerdere keren bij de Amerikaanse regering aangedrongen op Assanges vrijlating. WikiLeaks-hoofdredacteur Kristinn Hrafnsson richtte zich maandag tijdens een toespraak bij het High Court direct tot de Amerikaanse president Joe Biden. „Dit is een teken dat je aan het verliezen bent. Als je verder gezichtsverlies wilt voorkomen, laat de zaak tegen Assange dan meteen vallen. Het is de enige juiste beslissing, en het zal de toekomst van de journalistiek veiligstellen.”
Lees ook
Biden overweegt zaak tegen Julian Assange te laten vallen – dit is wat er op het spel staat
