Johan Neeskens was in het veld bikkelhard voor zijn tegenstanders en bikkelhard voor zichzelf

Met een overweldigende meerderheid is Rafal Trzaskowski zaterdag gekozen als kandidaat van Donald Tusks partij, Burgercoalitie (KO), voor de Poolse presidentsverkiezingen volgend jaar. Trzaskowski, burgemeester van Warschau, won de voorverkiezingen met bijna 75 procent van de stemmen van Radoslaw Sikorski, de huidige minister van Buitenlandse Zaken.

Trzaskowski, die eerder de presidentsverkiezingen nipt verloor van de huidige president Andrzej Duda, was voorafgaand aan deze voorverkiezingen al de torenhoge favoriet. Hij staat bekend als een sympathieke verbinder, van de liberaal-sociale vleugel van KO. Zijn uitdager, Sikorski, is conservatiever en controversiëler: hij roept meer negatieve emoties op bij het Poolse electoraat dan Trzaskowski.

De 52-jarige Trzaskowski is geen nieuw gezicht in Polen. Hij was jarenlang Europarlementariër, staatssecretaris en minister en is als burgemeester van Warschau landelijk bekend. Ook buiten Polen wordt Trzaskowski, die vijf talen vloeiend spreekt, gewaardeerd. Onlangs mocht hij de Amerikaanse president Joe Biden in zijn stad ontvangen, wat ongebruikelijk is voor een burgemeester.

Zoon van een jazzcomponist

Maar al voor hij politiek naam maakte was Trzaskowski een bekendheid. Als achtjarige maakte hij, zoon van een bekende jazzcomponist, zijn entree in de televisiewereld. Daarin is hij niet de enige Poolse politicus: ook de tweelingbroers Lech en Jaroslaw Kaczynski, leiders van de conservatief-nationalistische PiS-partij, waren bekende kindacteurs. Voormalig president Lech Kaczynski kwam in 2010 om bij een vliegtuigongeval in het Russische Smolensk, zijn broer Jaroslaw leidt de partij nu.

De vorige presidentsverkiezingen verloor Trzaskowski nipt. Op het laatste moment werd hij naar voren geschoven, nadat de verkiezingen werden uitgesteld door corona. De burgemeester van Warschau had maar twee maanden om de kiezers voor zich te winnen. Dat lukte net niet: hij kreeg 49 procent van de stemmen tegenover 51 procent voor Duda – de zittende president afkomstig van PiS.

Een van zijn eerste daden als burgemeester van Warschau was het verlenen van steun aan lhbti-rechten. Daar maakte PiS dankbaar gebruik van tijdens de vorige presidentsverkiezingen, door keihard campagne te voeren op dat thema in het oerconservatieve land.

Seculier Polen

Onlangs kwam Trzaskowski weer in opspraak bij de conservatieve Polen door in nieuwe overheidsgebouwen christelijke kruizen te bannen, vanwege de seculiere status van Polen. Dat leidde tot grote woede in het overwegend katholieke land en op die gekrenkte gevoelens speelt PiS gretig in. Al met al zegt Trzaskowski in interviews katholiek te zijn, maar erkent hij zelden naar te kerk te gaan en antwoordt hij steevast op vragen over zijn geloofsuitoefening dat het „een privékwestie” is.

KO hoopt dat Trzaskowski met een langere campagne, meer bekendheid én een onafhankelijke publieke omroep – die de afgelopen acht jaar fungeerde als spreekbuis PiS – nu wel de verkiezingen weet te winnen. De verwachting is dat hij vooral vrouwen en jongeren naar de stembus weet te krijgen en dat zijn precies de kiezersgroepen die de prodemocratische coalitie van Donald Tusk vorig jaar een meerderheid bezorgden in het parlement.

Winst bij de presidentsverkiezingen is van levensbelang voor het voortregeren van de huidige coalitie van Tusk. Zijn beleid wordt continu gefrustreerd door de veto’s van president Duda. Als Trzaskowski volgend jaar mei gekozen wordt tot president, kan de coalitie van Tusk eindelijk stappen zetten in de hervormingen van de onafhankelijke rechtsstaat.

PiS-kandidaat

Ook PiS maakt dit weekend haar kandidaat bekend. Naar alle waarschijnlijk is dat de onbekende Karol Nawrocki (41) – de huidige directeur van het gepolitiseerde Nationale Herdenkingsinstituut. PiS schuift hem naar voren als onafhankelijke kandidaat, waardoor de partij de mogelijkheid openhoudt om bij tegenvallende peilingen later een andere kandidaat naar voren te schuiven. In tegenstelling tot KO hield PiS geen voorverkiezingen en valt de keuze voor de presidentskandidaat volledig op het conto van partijleider Kaczynski.

De presidentsverkiezingen bestaan uit twee ronden. Als een kandidaat in de eerste ronde niet de absolute meerderheid haalt volgt een tweede. In Polen gaat iedereen er vanuit dat het een strijd wordt tussen Trzaskowski (KO) en de kandidaat van PiS.

Delen

Mail de redactie

De Turkse regering heeft vrijdag twee burgemeesters van oppositiepartijen uit hun ambt gezet vanwege hun „deelname aan terroristische misdrijven” bij de Koerdische Arbeiderspartij PKK, zo stelt de regering. De regeringspartij van president Recep Tayyip Erdogan beschuldigt de burgemeesters van PKK-lidmaatschap en van het maken van propaganda voor de ”gewapende terroristische organisatie”.

Het gaat om burgemeester Cevdet Konak van de overwegend Koerdische Partij (DEM) in Tunceli, en burgemeester Mustafa Sarigül van de Republikeinse Volkspartij (CHP) in Ovacik, beide in het oosten van het land. Donderdag werden de twee oppositiepolitici door een Turkse rechtbank veroordeeld tot gevangenisstraffen, omdat zij lid zouden zijn (geweest) van de PKK. Konak, van de DEM-partij, zou nog altijd propaganda maken voor de Koerdische partij.

De PKK is in Turkije verboden en wordt door onder meer de Europese Unie, de Verenigde Staten en de NAVO aangemerkt als terreurorganisatie. 

Eerder dit najaar heeft de Turkse regering al drie burgemeesters van de partij DEM en een burgemeester van de partij CHP uit hun functie ontheven en vervangen door in Ankara aangestelde functionarissen. De afgezette burgemeesters zijn democratisch verkozen bij lokale verkiezingen afgelopen maart. De regerende AKP eindigde in het hele land op de tweede plaats, achter de CHP.

Aanklachten oppositie

In voorgaande jaren werden al veel vaker Koerdische burgemeesters afgezet, van destijds de voorganger van DEM, maar dat nu ook CHP-burgemeesters uit hun functie worden gezet is een nieuwe ontwikkeling.

In november voerde de Turkse AKP-regering haar optreden tegen oppositieleiders op en presenteerde alsnog lijsten met aanklachten gerelateerd aan „terrorisme”. Op basis daarvan zette Erdogan meerdere burgemeesters van oppositiepartijen uit hun ambt.

Sinds de afzettingen begin november veroordeelt mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch de schorsingen. Het besluit om „democratisch gekozen burgemeesters uit hun ambt te ontheffen en gemeenteraden te ontbinden, is een flinke klap voor de democratische standaarden van Turkije en schendt de rechten van meer dan een half miljoen kiezers”, aldus de organisatie in een verklaring.  

Delen

Mail de redactie

De twee verdachte politieagenten drukten elkaar vrijdag in de rechtbank van Utrecht naar eigen zeggen voor het eerst de hand. De vorige keer dat de hondengeleider uit Den Haag en de ME’er uit Rotterdam samen optrokken – zonder elkaar te kennen – was op 14 maart 2021 in Den Haag. Die dag raakten uit verschillende delen van het land aangevoerde ME-eenheden op het Malieveld verwikkeld in een vechtpartij met zo’n 1.500 coronademonstranten. Zij weigerden de demonstratie, die niet was toegestaan, te beëindigen, zoals herhaaldelijk, tevergeefs, door de politie was gevorderd.

Drie jaar en acht maanden later zitten de twee agenten, allebei 38 jaar oud, in politie-uniform naast elkaar in de beklaagdenbank van de zogeheten Blauwe kamer. Dat is de speciale kamer van de rechtbank in Utrecht die oordeelt over agenten die worden verdacht van onrechtmatige geweldsuitoefening tijdens hun werk. De twee agenten worden vervolgd omdat ze volgens het OM demonstrant Tim (39) door een bijtende diensthond en door een reeks van klappen met de wapenstok hebben mishandeld. De agenten wilden Tim, zelf ook verdachte, aanhouden omdat hij eerder op de dag paarden en agenten met een startkabel had bedreigd.

Uit angst voor mogelijk nieuw geweld van demonstranten en doxing wordt de identiteit van de agenten op de zitting geheim gehouden. ‘Meneer de ME’er’ en ‘meneer de hondengeleider’ noemen de rechters de verdachten. Bij aanvang van de strafzitting laten de agenten – beiden al bijna twintig jaar in dienst van de politie – op vragen van de voorzitter van de rechtbank weten weinig begrip te hebben voor hun berechting.

In het onrustige tijdsgewricht van de coronapandemie heeft de politie bijna wekelijks handelend moeten optreden. Agenten moesten de orde bewaren in de 1,5 meter-samenleving waar veel demonstranten, hooligans en complotdenkers graag op de vuist gingen met de politie. „In 2021 maakten politiemedewerkers samen maar liefst achthonderdduizend overuren”, zei de officier van justitie. De coronapandemie „trok een zware wissel op de Nederlandse politie”.

De demonstratie van 14 maart 2021 geldt als uniek. Er werden, aldus het OM, nooit eerder zo veel – meer dan honderd – aangiften tegen agenten gedaan wegens buitensporig politiegeweld. Uiteindelijk is alleen de aangifte van Tim gegrond verklaard en nu staan deze agenten voor de strafrechter in een zaal met een vijftiental sympathiserende collega’s op de tribune. „Dit is de wereld op zijn kop”, klaagt de hondengeleider. De ME’er laat weten dat hij een eventuele veroordeling niet zal kunnen verdragen. „Dan lever ik mijn ME-spullen in en ga ik voortaan vakken vullen bij Albert Heijn.”

Welke ongeoorloofde gewelddadige handelingen hebben geleid tot het vervolgen van de twee agenten wordt in de rechtszaal uitvoerig besproken. Er worden onder meer verschillende beelden getoond van de vermeende mishandeling. De beste opnames zijn opvallend genoeg gemaakt door de hondengeleider die op de fatale dag een zelf aangeschafte bodycam droeg. Hij heeft zijn eigen filmmateriaal vrijwillig ingeleverd bij justitie.

„Ik wilde het gehele plaatje vastleggen”, vertelt de hondengeleider. „Om te voorkomen dat zaken door de media uit zijn verband worden getrokken.” Beide verdachten vertellen ook dat ze demonstrant Tim al vroeg in de smiezen hadden. Op de politiebeelden zie je Tim driftig heen en weer lopen op het Malieveld. „Hij sprong er tussenuit door zijn intense woede. Hij was gevechtsbereid en wilde voor goud gaan”, zag de hondengeleider. „Hij zwaaide woest met een startkabel boven zijn hoofd en niet met een vlaggetje met hartjes. Deze man wilde echt het gevecht aangaan en politiemensen iets aandoen.”

De opnames tonen hoe Tim, die bij de confrontatie met de hondengeleider op de grond valt, door beide agenten meer dan tien keer met de wapenstok wordt geslagen. Fotografen stromen toe en demonstranten staan te schelden tegen de ME’ers. „Dit zijn nazi-praktijken”, wordt er geroepen. Demonstranten klagen ook over „kankerhonden”.

De hond hapt toe en reageert niet meer op commando’s van zijn baas om Tim los te laten. De hondengeleider kan het dier uiteindelijk alleen met een zogenoemde breakstick in de bek loswrikken. De ME’er zegt klappen te hebben uitgedeeld om zijn collega te helpen. De hondengeleider vertelt dat hij de wapenstok uitbundig gebruikte omdat Tim zijn bijtende hond bij de keel greep. De politieman wilde zijn hond beschermen. „Rico is mijn maatje”, aldus de hondengeleider.

Het OM concludeert dat vooral de hondengeleider disproportioneel veel geweld heeft toegepast. Hij liet de hond ook nog bijten toen Tim al op zijn buik was gaan liggen en geen verzet meer bood. Er is door de twee agenten volgens de aanklager onrechtmatig veel geweld gebruikt. Tegen de hondengeleider eiste het Openbaar Ministerie een taakstraf van 20 uur. Bij de ME’er houdt het OM er rekening mee dat hij reageerde op een situatie die door zijn collega werd veroorzaakt. Het OM vroeg hem schuldig te verklaren zonder oplegging van straf.

Dinsdag houden de advocaten van de verdachten hun pleidooi. Op 19 december doet de rechtbank uitspraak. Tim bekeek met vrienden en familieleden de strafzaak via een videoverbinding in een aparte zaal van de rechtbank. Het OM maakte eerder bekend dat hij wordt verdacht van bedreigingen en zware mishandeling. Het OM besluit na het vonnis tegen de agenten wat te doen met de strafzaak tegen Tim.

Delen

Mail de redactie