‘Je kan de motivatie voor abortus niet platslaan tot een rijtje van tien meestgenoemde redenen’, zeggen deze experts

Posted on by admin

Een berg luiers, gratis kinderopvang of een extra slaapkamer: in sommige politieke partijen leeft het idee dat praktische zaken het abortuscijfer omlaag moeten en kunnen brengen, zien onderzoekers Jenneke van Ditzhuijzen en Wieke Beumer. „Abortus wordt vaak als een probleem gezien in onze maatschappij en het is menseigen om de oplossing te willen reduceren tot hapklare brokjes.” Ze werkten namens het Amsterdam UMC aan een onderzoek naar abortus en onbedoelde zwangerschappen.

Dat de werkelijkheid complex is, blijkt uit hun onderzoek, waarvan maandag het tweede en laatste deel verscheen. Het begint met luisteren richt zich op anticonceptiegebruik en ervaringen rondom onbedoelde zwangerschappen. Het eerste deel (Dit is mijn verhaal), dat in 2024 werd gepubliceerd, focuste op motieven om een zwangerschap niet of juist wel uit te dragen.

Veel mensen beslissen op basis van gevoel en intuïtie, later bedenken ze redenen voor de abortus

Wieke Beumer
abortusonderzoeker

Het tweeluik is gefinancierd door het ministerie van Volksgezondheid en uitgevoerd door het Amsterdam UMC, Universiteit Utrecht, Fiom, Rutgers, en UMC Groningen. Het moet een antwoord geven op vragen die het kabinet in 2022 stelde over de redenen voor abortussen. De onderzoekers spraken 78 mensen die t maken hadden met een onbedoelde zwangerschap. Ook kregen duizend mensen een vragenlijst voorgelegd en werd eerder onderzoek geanalyseerd.

Afgelopen maart, toen het eerste deel van het onderzoek al lang en breed was gepubliceerd, laaide het debat over abortussen in de politiek opnieuw op. Het aantal abortussen is afgelopen jaren gestegen van zo’n 33.000 per jaar, naar ruim 35.000 in 2022 en in 2023 – het laatste jaar waarover cijfers bekend zijn – naar 39.332. Politici van NSC, BBB, CU en SGP vroegen opnieuw om redenen, cijfers en verklaringen. In een motie, die werd afgewezen, vroegen ze onder meer om een systeem om die redenen mee te registreren.

„Wij vonden het heel wonderlijk om naar het Kamerdebat te volgen,” zegt Jenneke van Ditzhuijzen. „Het eerste rapport lag al bij de Tweede Kamer. Daarin lieten we zien: je kunt niet vragen naar lijstjes met concrete redenen voor abortussen.”


Lees ook

Het aantal abortussen in Nederland stijgt al enkele jaren. Hoe komt dat?

Illustratie Trui Chielens

Waarom niet?

Wieke Beumer: „Je kunt er wel naar vragen, maar je roept vooral een verantwoordingsneiging op en je krijgt geen eenduidig antwoord, weten wij uit ervaring. Veel mensen beslissen op basis van gevoel en intuïtie, later bedenken ze daar redenen bij.”

Jenneke van Ditzhuijzen: „Een veelvoorkomende reden is dat ze geen kinderwens hebben.”

Bij de keuze voor een abortus spelen vrijwel altijd meerdere omstandigheden een rol, concludeerden jullie in ‘Dit is mijn verhaal’.

Van Ditzhuijzen: „Materiële omstandigheden zoals woonruimte en financiële middelen, levensomstandigheden zoals werk of studie – maar die worden vrijwel nooit genoemd als enige reden. Er spelen allerlei emoties mee, zoals het gevoel dat dit er echt niet bij kan.”

Beumer: „We zien in de loop der jaren een consistent beeld; er komt niet ineens een heel ander motievenpakket naar voren in de periode van de stijging.”

Beantwoordt dit rapport de vragen van politici?

Van Ditzhuijzen: „Ik vind van wel. Maar het is misschien niet precies hoe ze het hadden gehoopt. Ze wilden iets als de tien meestgenoemde redenen. Maar wij hoorden mensen praten en analyseerden talloze eerdere internationale onderzoeken en concluderen dat het niet is plat te staan tot rijtjes met redenen.”

De politiek focust dus op de vraag waarom vrouwen hun onbedoelde zwangerschap niet willen uitdragen. Dit tweede deel van jullie onderzoek moedigt aan te focussen op de ‘voorkant’, op anticonceptie.

Van Ditzhuijzen: „Veel mensen die we spraken die onbedoeld zwanger waren geraakt, hadden negatieve ervaringen met anticonceptie. Ze waren vastgelopen omdat ze niet wisten wat ze moesten kiezen: ze vonden geen anticonceptie die voor hen goed werkte. Precies in die periode van twijfel raakten ze zwanger.”

De hormonale anticonceptie boet de laatste jaren in aan populariteit. Mensen hebben weerzin tegen een middel als de pil, omdat die de cyclus verstoort en bijwerkingen kan hebben, zoals stemmingswisselingen. In de interviews kwam naar voren dat mensen opzien tegen het laten plaatsen van een spiraal.

„Het kan zeer doen en er is niet altijd pijnbestrijding, daar is nog veel te winnen”, zegt Van Ditzhuijzen. „We zien ook dat in die twijfelperiode het idee speelt dat de man misschien een keer wat moet gaan doen aan anticonceptie.”

Jullie spraken ook mannen: hoe keken die hiernaar?

Beumer: „Die benoemden vaak dat ze wel verantwoordelijkheid zouden kunnen nemen. Maar hoe, vragen zij zich af. Voor hun gevoel zijn er super weinig opties.”

Partners moeten meer met elkaar praten over anticonceptie, beveelt het onderzoek ook aan.

Van Ditzhuijzen: „Vrouwen én mannen benoemen scheve genderrolpatronen over wie verantwoordelijk is voor de anticonceptie. Meestal ligt het bij vrouwen. Sommige mannen hebben geen idee wat hun partner gebruikt en vertrouwen haar blind. Zij is heel zorgvuldig, zij regelt het wel, zeggen ze.”

Beumer: „Er meer over praten kan zorgen voor een gedeelde verantwoordelijkheid, wat kan bijdragen aan meer zelfregie van beide partners.”

Van Ditzhuijzen: „We hebben meerdere keren gehoord dat een vrouw met haar partner had besproken dat het tijd was voor sterilisatie, maar dat de man die uitstelde. Het is best duur. Een keer moest iemand de verzekering nog aanpassen om meer vergoeding te krijgen, en precies toen werd ze zwanger. Mannen vinden sterilisatie ook spannend. ‘Ik heb het idee dat ik mezelf verlies’, zeggen ze. Dat lijkt erg op de uitleg van sommige vrouwen die geen hormonale anticonceptie willen: die willen hun natuurlijke cyclus behouden.”

Uit het onderzoek blijkt ook dat mensen willen dat zorgverleners minder oordelen in het gesprek over anticonceptie.

Van Ditzhuijzen: „Als mensen zelf ideeën hebben over hormonen en de impact op hun stemming, wordt dat door zorgverleners vaak snel terzijde geschoven, blijkens de onderzoeksresultaten. Bijwerkingen worden door zorgverleners vaak beschreven in termen van meetbare risico’s op medische problemen, terwijl anticonceptiegebruikers het regelmatig veel meer als een weinig concreet, maar wel sterk gevoel beschrijven. Zo ontstaat een mismatch en dat zit het gesprek over anticonceptie in de weg.”

Beumer: „Mensen benoemden dat het hen heel erg helpt als zorgverleners een oordeel in een gesprek over anticonceptie achterwege laten en beginnen met een open vraag als: ‘Waar zou je mee geholpen zijn?’”

Vrouwen én mannen benoemen scheve genderrolpatronen over wie verantwoordelijk is voor de anticonceptie

Jenneke van Ditzhuijzen
abortusonderzoeker

Een groeiende groep gebruikt een vorm van natuurlijke anticonceptie, waarbij ze soms heel nauwkeurig vruchtbare dagen bijhouden, onder meer door op gezette tijden te temperaturen en hun cyclus bij te houden met een app. Soms doen ze het minder nauwkeurig.

Beumer: „Bij alle vormen van anticonceptie zien we heel veel inconsistente gebruikers. We spraken mensen met een app die zeiden: ‘We wisten wel dat het een oranje dag was [een dag met risico op zwangerschap], maar we hadden toch seks.’ Veel mensen hebben een verzakte en dus slecht werkende spiraal of ze slikken de pil verkeerd, of ze zeggen dat ze condooms gebruiken, maar die ene keer net even niet.”

Van Ditzhuijzen: „Sommige mensen weten dat er een risico op een onbedoelde zwangerschap is, maar vinden dat minder erg dan de bijwerkingen die ze van anticonceptie hebben ervaren.”

Het klinkt alsof er behoefte is aan nieuwe vormen van anticonceptie.

Van Ditzhuijzen: „Er is van alles in ontwikkeling, zoals een hormoonloze anticonceptiepil, maar er stokt ook heel veel. Er zijn financiële belangen; in de zorg – specifiek voor vrouwen – wordt traditioneel minder geld gestoken. Maar het is ook gewoon complex om een bevruchting te voorkomen. Ik denk weleens: doe een condoom om, wat is er nou zo moeilijk aan?”

En, wat is daar zo moeilijk aan?

Beumer: „We weten het niet precies omdat we niet aan de hele bevolking hebben gevraagd wat zij nou van condooms vinden. Maar mensen hebben wel veel bezwaren. Condooms zitten te krap, vertelden sommige mannen bijna trots. Of de man of de vrouw vonden dat ze niet genoeg voelden.

Van Ditzhuijzen: „Het condoom mag best wel populairder worden, vind ik. Er zijn heel veel verschillende soorten en maten, ze moeten op zoek naar wat voor hen het beste werkt. Ermee spelen en uitvinden wat plezierig is.”


Lees ook

Stoppen met de pil is populair

Stoppen met de pil is populair. ‘Natuurlijke anticonceptie’, zonder hormonen, wint aan invloed onder jonge vrouwen. Waarom?




Related Posts

Geen ‘stereotyperende en betuttelende’ vragen meer in het nieuwe inburgeringsexamen

Verpleegster Zara brengt een kopje koffie naar mevrouw Van Dam. Maar mevrouw Van Dam is boos – getuige haar tergende blik op de foto bij de vraag. Wat moet Zara doen? Zelf ook boos worden, rustig blijven, of een klacht indienen bij haar directeur?

Dit soort dilemma’s kregen nieuwkomers jarenlang voorgelegd in het inburgeringsexamen. Maar na kritiek op „te vage” en „stereotyperende” vragen, werd een nieuwe toets ontworpen die vanaf dinsdag 1 juli ingaat. Het aangepaste examen is minder gericht op het bijbrengen van „gewenst gedrag”.

Het examen is onderdeel van de verplichte inburgering. Toegelaten asielzoekers en gezinsmigranten moeten de test binnen drie jaar halen als ze in Nederland willen blijven. Het vorige examen dateert uit 2013 en was volgens critici hard aan vernieuwing toe. „Sommige vragen waren sterk normatief of betuttelend”, zegt Han Entzinger, emeritus hoogleraar migratie- en integratiestudies aan de Erasmus Universiteit. „Zoals vragen over hoe een Nederlander zijn verjaardag viert. Dat verschilt natuurlijk per persoon. Bovendien heeft niemand er wat mee te maken hoe je dat doet.”

Lees ook

Inburgering niet gehaald? Zelf betalen

Inburgering niet gehaald? Zelf betalen

Holocaust

Entzinger leidde de adviescommissie om het examen te herzien. De nieuwe versie is vooral „minder normatief” geworden, zegt hij. De nadruk ligt meer op de werking van de Nederlandse rechtsstaat en „praktische zaken”. „Bijvoorbeeld hoe je DigiD werkt. En dat je in Nederland niet zomaar naar het ziekenhuis kunt, maar eerst een verwijzing van de huisarts nodig hebt.”

Vorig jaar nam toenmalig minister Karien van Gennip (Sociale Zaken, CDA) de adviezen van Entzingers’ commissie over. Ze vond het nog steeds „van belang” dat nieuwkomers „vertrouwd raken met een aantal voor Nederland kenmerkende gewoonten en omgangsvormen”, schreef ze, maar vond dat dit niet moest „ontaarden in bevoogding”.

In de examens stonden veel vragen over uitkeringen. Is het nodig dat nieuwkomers dat allemaal uit hun hoofd leren?

Han Entzinger
emeritus hoogleraar migratie- en integratiestudies

En dus zou in het nieuwe examen „minder nadruk” komen op „hoe de inburgeraar geacht wordt te handelen”. De nieuwe examens gaan nu pas in, omdat het wachten was op nieuwe lesboeken.

Van Gennip voegde zelf nog een extra thema toe aan de examenstof: de Holocaust. Een onderwerp dat de adviescommissie alleen impliciet had laten terugkomen. Entzinger: „Wij hadden jodenvervolging in de stof opgenomen en adviseerden: koppel antisemitisme aan islamofobie, om duidelijk te maken dat geen enkele groep in Nederland mag worden achtergesteld op grond van godsdienst of afkomst. Maar dat leidde tot discussies met het ministerie.”

Vrouwen

Ook werden vragen over andere delen van de Nederlandse geschiedenis aangepast. „De Gouden Eeuw is inmiddels omgedoopt tot de zeventiende eeuw. En er staan vragen in over de slavernij.” Daarnaast is meer aandacht voor de werking van de democratie en de Europese Unie.

Toch heeft Entzinger ook twijfels bij delen van de nieuwe lesstof. „In de proefexamens die ik heb gezien, staan relatief veel vragen over allerlei soorten uitkeringen. Maar is het echt nodig dat nieuwkomers dat allemaal uit hun hoofd leren? Ik weet zelf ook niet waar je al die toeslagen moet aanvragen.”

En dat geldt voor wel meer vragen. „Ze moeten ook de provincie Gelderland aanwijzen op een kaart. Ik denk dat sommige Nederlanders dat ook niet zouden kunnen. In hoeverre moeten we dat dan van migranten verlangen?”

De huidige demissionair staatssecretaris Jurgen Nobel (Integratie, VVD) laat weten dat het nieuwe inburgeringsexamen goed weergeeft „hoe de Nederlandse samenleving in elkaar steekt en hoe we in Nederland met elkaar omgaan”. Met name is hij „blij” met extra vragen over de zelfbeschikking van vrouwen. „Zodat nieuwkomers leren dat je in Nederland als vrouw mag werken en je eigen leven mag inrichten.”

Lees ook

Europese Hof van Justitie: Nederland mag vluchtelingen niet beboeten als die zakken voor hun inburgeringsexamen

Een notitieboekje om Nederlands te leren van een asielzoeker bij het aanmeldcentrum in Ter Apel.

Foto Marco de Swart/ANP


10
vragen

Wie wil inburgeren, moet een examen halen in Kennis van de Nederlandse Maatschappij (KNM). NRC maakte een selectie uit de nieuwe oefenexamens. Doe de quiz.


Op de parkeerplaats van een McDrive krikt de wegenwacht een zwarte Volvo omhoog. Boosdoener? ‘De hitte’

Zijn koelbox heeft de wegenwacht alvast volgestopt met flesjes water. Die deel hij straks uit aan de reizigers die hij aantreft met pech in de berm. Johan Helfensteijn – wit snorretje, fluorescerend groen pak aan – is 64 en werkt al 41 jaar als wegenwacht in de omgeving van Amsterdam en de Zaanstreek. „Geen dag is hetzelfde”, zegt hij terwijl hij zijn gele bus maandagmiddag naar de eerste pechmelding van zijn dienst stuurt: de stekker van een elektrische auto blijft vastzitten in een laadpaal – zo gefixt. In de bus liggen extra accu’s. „Veel mensen denken dat accu’s in de winter kapotgaan, maar eigenlijk kunnen ze heel slecht tegen de warmte.”

De hitte laat zich dezer dagen gelden. Accu’s raken oververhit, auto’s hebben problemen met starten en controlelampjes branden niet. De ANWB verwacht maandag, bij temperaturen van rond de dertig graden, zo’n 4.400 pechmeldingen. Dat zijn er „aanzienlijk meer” dan op andere dagen, zegt een woordvoerder. Normaliter krijgt de organisatie ongeveer 3.800 telefoontjes. „Het piekt in de ochtend, namiddag en avond, wanneer de temperatuur stijgt en mensen de weg op gaan.”

Dinsdag verwacht de ANWB „vanwege de hoge temperatuur ook een drukke dag”. Een cijfer kan de organisatie nog niet geven.

De ANWB werkt met een hitteprotocol. Dat betekent: extra wegenwachters inzetten – wat hun aantal in het totaal op zo’n vierhonderd brengt – en in steden en drukke kustplaatsen een motor of elektrische fiets gebruiken. „Zodat ze sneller ter plaatse kunnen zijn.” Online geeft de organisatie tips, zoals: ramen en deuren openen, de koelvloeistof controleren en niet in de volle zon parkeren.

Helfensteijn deelt een flesje water uit: „Geen dag is hetzelfde.” Foto Olivier Middendorp

Baby

„Hatsikidee”, zegt Helfensteijn bij elke nieuwe pechmelding die hij via de telefoon binnenkrijgt. Het ‘pechaanbod’ in deze regio staat deze middag op 29. Bij 50 spreken ze van code rood – dan mag maximaal 25 minuten aan een auto worden gesleuteld.

Op de parkeerplaats voor een Vomar-vestiging wacht Naomi Nijendorff (29) met haar baby en een vriendin op de ANWB-bus. Nijendorff, tatoeages op de bovenarm en been, roze waaier in de hand, komt uit Almere en pimpt schoenen op bestelling. Ze reden naar Amsterdam om vis te eten – calamari met sardientjes. „Hadden we dat maar nooit gedaan”, zegt Nijendorff. Op een kruispunt sloeg de auto plots af. Een omstander hielp de wagen naar de parkeerplaats te duwen.

Mensen denken dat accu’s in de winter kapotgaan, maar ze kunnen juist slecht tegen de warmte

Johan Helfensteijn
wegenwacht

Ruim een uur staat Helfensteijn gebogen over de motorkap. Zijn handen worden steeds zwarter. In de hitte duurt het wachten lang. De kinderwagen met de baby staat onder de schaduw van een boompje. Dan concludeert Helfensteijn: „We hebben ons best gedaan, maar de ontsteking werkt niet meer.” De auto moet worden weggetakeld naar een garage. Nijendorff heeft geen recht op wat in ANWB-jargon een ‘vas’ wordt genoemd; een vervangende auto. Ze belt een taxi.

De volgende melding. Een vader, moeder en zoon wachten op een houten bankje in de schaduw van hun rijtjeshuis. Hun auto „stottert”. Wegenwachter Helfensteijn concludeert al snel: „Dit gaat ’m niet worden.” Het gasklephuis, dat zich tussen de luchtfilter en de motor bevindt, is stuk. „Dat kan zomaar door de warmte komen.” Ook deze auto moet worden weggetakeld, dit gezin krijgt wel een vervangende auto.

„Als het verkeerd gaat, gaat het verkeerd”, zegt deze man die met tot stilstand is gekomen langs de weg. Foto Olivier Middendorp

Volvo

Later op de middag geeft Helfensteijn een flesje uit de koelbox aan een 74-jarige man die op weg naar Purmerend ook op een takelauto moet wachten. „Als het verkeerd gaat, gaat het verkeerd”, zegt die berustend. Op de parkeerplaats van een MacDrive krikt Helfensteijn even later een zwarte Volvo omhoog. Het rechtervoorwiel is geblokkeerd. „De hitte”, concludeert hij.

Deze dienst valt het mee met de incidenten vanwege de warmte. Eind van de week rijdt Helfensteijn met z’n bus naar de Dordogne, zijn vrouw met hun eigen auto erachteraan. Zes weken lang werkt hij dan voor Nederlandse vakantievierders die op de camping autoproblemen hebben. „Dat avontuur is altijd de kers op de taart, je bent als pechhulp harstikke blij als je erheen mag.”

Helfensteijn, zijn ringtone is de toeterende jingle van NOS Radio Tour de France, is gek van Frankrijk. „Je hebt er nog zoveel ruimte.” Eind van de zomer gaat hij met pensioen, dan rijdt hij naar Frankrijk om zich er te vestigen.

Opmerkelijk: vanuit Zuid-Europa, waar het momenteel boven de veertig graden is, krijgt de ANWB relatief weinig meldingen van Nederlanders met hitteproblemen. „Vakantiegangers passen hun gedrag aan: ze reizen vroeg in de ochtend of later op de dag”, zegt een ANWB-woordvoerder.

Het hitteprotocol van de ANWB betekent: extra wegenwachters en in steden of drukke kustplaatsen een motor of elektrische fiets gebruiken. Foto Olivier Middendorp

Lees ook

De ‘phonefixers’ van de ANWB zijn wegenwacht, maar dan op een bureaustoel : ‘150 zegt u? Bergop? Dan is er niets aan de hand’

De phonefixers zijn niet per se technici van huis uit. Dat hoeft ook niet. Joost Bader (50) is dat wél. Vóór de ANWB werkte hij een jaar of twaalf als ‘master technician’ bij een Skoda-dealer.


Met dansen, zingen en herdenken leert Keti Koti Junior scholieren over de pijnlijke kanten van de Nederlandse geschiedenis

Een paar maanden geleden wist Dina (11) nog niet wat Keti Koti betekent. Ja, iets met vrijheid, dat had haar moeder weleens uitgelegd. Ze was ook een keer met haar zusje op 1 juli naar een soort festival geweest, met optredens van zangers en rappers en veel mooi aangeklede mensen. „Superleuk, maar ik had eigenlijk geen idee waar het echt over ging.”

Nu kan ze je van alles vertellen over de herdenking van de afschaffing van slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen. Over wanneer dat gebeurde („1863”) en wat de tot slaaf gemaakten is aangedaan („Ze werden allemaal mishandeld, verkocht en soms vermoord.”) Dina’s klas, groep 8 van de Amsterdamse basisschool Piet Hein, deed mee aan Keti Koti Junior: een lesprogramma over het Nederlandse slavernijverleden. Ter afsluiting zijn ze deze vrijdag, samen met leerlingen van zestien andere deelnemende scholen, in het Wereldmuseum.

In de monumentale museumhal zitten zo’n driehonderd kinderen op klapstoeltjes – de andere helft komt vanmiddag. Hun enthousiasme is overweldigend: docenten en medewerkers bedekken hun oren als Kofi Ogún het podium betreedt en de scholieren welkom heet. Ogún, bestuurder van het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee) benadrukt nog eens het thema van dit jaar: veerkracht. „Keti Koti gaat natuurlijk over slavernij, maar óók hierover: geloven in jezelf, sterk zijn. Dat is belangrijk. Zonder die kracht zouden we hier nu niet staan.”

Een paar leerlingen houden ‘sankofa’s’ omhoog: mythische vogels uit West-Afrika

NiNsee nam zes jaar geleden het initiatief voor Keti Koti Junior. Het idee van dit educatieve programma is dat kinderen niet alleen les krijgen over de pijnlijke kanten van de Nederlandse geschiedenis, maar er ook zelf mee aan de slag gaan. Ze maken bijvoorbeeld een Keti Koti Junior Journaal en doen creatieve opdrachten, begeleid door kunstenaars.

De resultaten zijn overal in de zaal te zien: op het podium prijkt een diorama – een soort kijkdoos – geïnspireerd op het werk van de Surinaams-Arubaanse kunstenaar Rita Maasdamme. Een paar leerlingen houden sankofa’s omhoog: mythische vogels uit West-Afrika. Ze dragen gouden eieren bij zich en vliegen vooruit terwijl ze naar achteren kijken. Deze vogel, vertelt presentator Raïsha Zeegelaar, symboliseert dat je door te reflecteren op je afkomst met meer inzicht vooruit kunt gaan.

Dima Tkachuk (11), kunstenaar Isan Corinde en Tikhon Romanychev (11) met hun zelfgemaakte ‘voetmat’. Foto Bram Petraeus

Citotoets

Vooralsnog doen alleen Amsterdamse scholen mee aan Keti Koti Junior. NiNsee hoopt het programma landelijk uit te breiden. Veel politici – van onder meer NSC, SP en VVD – pleitten onlangs in een debat in de Tweede Kamer voor meer aandacht voor het slavernijverleden in het onderwijs. Demissionair minister Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken, NSC) liet weten dat opnieuw naar de inhoud van geschiedenislessen wordt gekeken. In de toekomst, zei ze, zal meer worden stilgestaan bij het koloniale verleden van Nederland en de slavernij.

„Focus!” roept Raïsha Zeegelaar op het podium. „Doe maar alsof we een Citotoets gaan maken.” Het is tijd voor een quiz: twaalf kinderen strijden om een boek, maar vooral om de eer van hun school. Ze weten bijna alles: hoe je de oorspronkelijke inwoners van een land noemt (de inheemsen), welke landen géén kolonie van Nederland waren, hoe lang een stuk suikerriet kan worden (zes meter). Er moet een bonusvraag aan te pas komen: hoelang bestaat het slavernijmonument, hier vlak bij in het Oosterpark? Een jongen heeft het juiste antwoord: 23 jaar. Zeegelaar: „Applaus voor deze strijder!”

Slaafgemaakten werden allemaal mishandeld, verkocht en soms vermoord

Dina
(11)

Dina zegt na afloop dat ze het meest genoot van de optredens. Ze heeft veel gedanst en meegezongen. De vrouwen die in koto (Surinaamse traditionele klederdracht) door de zaal liepen, vond ze indrukwekkend: „Zó kleurrijk, zó mooi.” Ze vindt het goed dat steeds meer Nederlanders Keti Koti vieren. „En dat de minister-president sorry heeft gezegd voor wat zijn voorouders hebben gedaan.”

Dat sommige mensen vinden dat de slavernij al heel lang geleden is en niet meer belangrijk, kan Dina zich niet voorstellen. „Als je in een land woont, moet je toch het verleden kennen?”

Dina Tsegaye (11): „Als je in een land woont, moet je toch het verleden kennen?” Foto Bram Petraeus

Lapjesdeken

Klasgenootjes Tikhon (11) en Dima (11) zijn het roerend eens met Dina. Door de Keti Koti-lessen ontdekten ze „meer van de wereld”. Dit onthielden ze zoal:

Dima: „Dat er wel négenhonderd mensen op een schip vervoerd werden.”

Tikhon: „Dat ze zomaar uit hun huis werden gehaald.”

Dima vindt het „gewoon niet normaal” dat door de slavernij heel veel mensen met een zwarte huidskleur stierven. „Mensen in deze eeuw moeten dat ook weten.”

Ze laten het werk zien dat hun klas maakte met kunstenaar Isan Corinde. Het is een ‘voetmat’: een soort lapjesdeken die de kunstenaar tijdens zijn jeugd in Suriname veel zag. Ze leerden ervan, vertellen de jongens, dat de Marrons, de afstammelingen van Afrikanen die door slavenhalers naar Suriname werden gebracht, zelf allerlei producten maakten om te overleven. Dima: „En dat je, als je niks hebt, van niets alles moet maken.”

Dinsdag moeten ze naar school, maar ze hopen dat 1 juli ooit officieel een vrije dag wordt. „Het gaat over heel Nederland, en over iedereen.”

Lees ook

De Keti Koti jeugdherdenking is een rituele performance: ‘Theater is doen alsof, dit is echt’

Pamela Schaap, regisseur van Keti Koti jeugdherdenking. Foto Jamal Leeflang