Japan scherpt wetten rondom seks en verkrachting aan

Hervormingen De wijziging is onderdeel van felbevochten hervormingen van de Japanse wetten die bepalen wanneer er sprake is van een seksueel misdrijf. Ook de definitie van verkrachting is verruimd.
Aan de hervormingen in Japan ging veel maatschappelijk protest vooraf, zoals hier in 2019 in Tokio.
Aan de hervormingen in Japan ging veel maatschappelijk protest vooraf, zoals hier in 2019 in Tokio. Foto Alessandro Di Ciommo/NurPhoto via Getty Images

In Japan gaat de leeftijd waarop een kind oud genoeg wordt geacht om in te kunnen stemmen met seks met een volwassene omhoog van 13 naar 16 jaar, melden internationale persbureaus vrijdag. Nadat de Japanse regering zich al voor de verhoging had uitgesproken, gaf ook het Hogerhuis vrijdag unaniem zijn ja-woord. De wijziging is onderdeel van felbevochten hervormingen van de Japanse wetten die bepalen in welke gevallen sprake is van een seksueel misdrijf.

De huidige Japanse wetgeving over seks stamt nog uit het Meji-tijdperk (1867-1912), toen Japan onder keizer Meji begon af te rekenen met zijn isolement. In rap tempo industrialiseerde het land, en nam het zijn plek op het wereldtoneel in — maar de sekswetten bleven in de geest van Meji hangen. In de meeste Europese landen is de leeftijd waarop tieners op juridisch vlak consent kunnen geven 14 tot en met 16 jaar. In Duitsland geldt 14 jaar, in Nederland 16 jaar.

Seks met iemand van 13 tot en met 15 wordt onder de Japanse hervormingen opvallenderwijs alleen bestraft wanneer de dader minstens vijf jaar ouder is dan de minderjarige. Slachtoffers van verkrachtingen krijgen in de toekomst ook vijf jaar langer de tijd om naar de politie te stappen: twintig in plaats van de huidige vijftien jaar.

Nagoya

Aan de hervormingen was veel vrouwenleed vooraf gegaan, waarvan een misdrijf in de stad Nagoya nog bij veel Japanners in het geheugen gegrift staat. In 2019 kwam aan het licht dat een vader zijn dochter vanaf haar veertiende herhaaldelijk seksueel had misbruikt, maar eenmaal in de rechtszaal moesten de advocaten van de dochter bewijzen dat zij als tiener niet in staat was geweest om zich tegen haar vader te verzetten — en dus was verkracht. Dat lukte in eerste instantie niet, maar na maatschappelijk protest wel.

Lees ook: Langzaam komen er meer vrouwen in de Japanse politiek: ‘Mannelijke collega’s vonden dat ik mijn mond moest houden’

In Japan is in juridisch opzicht pas sprake van ‘verkrachting’ wanneer de seks én zonder toestemming plaatsvond én het voor het slachtoffer „significant moeilijk” was om de ongewenste avances af te slaan. Dat laatste criterium zadelt slachtoffers op met een bewijslast die zij in de praktijk vaak moeilijk kunnen leveren. Bijvoorbeeld in situaties waarbij het slachotffer in shock verkeerde of bevroor, of wanneer sprake is van grooming.

Volgens de in Japan gevestigde mensenrechtenorganisatie Human Rights Now is het simpel: seks zonder wederzijdse instemming is verkrachting. Als onderdeel van de Japanse hervormingen is de definitie van verkrachting nu in ieder geval verbreed: er zijn acht scenario’s geïdentificeerd waarin het lastig is voor een iemand om nee te zeggen. Zoals situaties waarin het slachtoffer onder invloed was van alcohol of drugs, onderwerp van geweld of dreiging daarvan, of simpelweg geschokt.