Israël stevent af op volledige militaire en humanitaire controle over Gaza, voedsel en water bijna op

In Gaza stierven afgelopen dagen weer kinderen door uithongering, ten gevolge van de voortdurende Israëlische blokkade van hulpgoederen. Baby Jinan Saleh al-Sakafi stierf zaterdag in het Rantisi ziekenhuis nabij Gaza-Stad door ondervoeding en uitdroging. Maandag overleed Youssef al-Najjar, vier maanden oud; hij woog nog maar anderhalve kilo.

Sinds 2 maart legt Israël Gaza opnieuw een blokkade op van alle humanitaire hulp. Die blokkade vormde een schending van het bestand met Hamas, dat behalve de vrijlating van de resterende gijzelaars in Gaza ook in meer humanitaire hulp moest voorzien. Op 18 maart verbrak Israël definitief het bestand met de hervatting van hevige luchtaanvallen.

Na ruim twee maanden volledige blokkade zijn het eten, water en de brandstof in Gaza bijna op. Bakkerijen gaan dicht, gaarkeukens moeten sluiten. Maaltijden worden overgeslagen. De voedselprijzen zijn volgens het Wereldvoedselprogramma met 1.400 procent gestegen, vergeleken met de bestandsperiode.

Uitbreiding bezetting

Ondertussen stevent de Israëlische regering af op verdere militaire controle over Gaza en de bezetting van meer grondgebied. Ook maakt het plannen voor volledige controle over de distributie van hulp in selecte gebieden in Gaza, tot ongenoegen van lokale en internationale hulporganisaties, die hulp kunnen bieden maar worden tegengewerkt.

Afgelopen zondagnacht besloot het Israëlische veiligheidskabinet tot de uitbreiding van  militaire operaties in Gaza. Een Israëlische functionaris zei tegen de Israëlische krant Haaretz dat de bevolking van Gaza daarbij opnieuw naar het zuiden zal worden „verplaatst”. Daarbij zal de bevolking worden aangemoedigd tot „vrijwillige migratie”, een eufemisme gebezigd door verschillende politici voor verdrijving van de Palestijnen uit Gaza naar omliggende landen, aangemoedigd door de Amerikaanse president Donald Trump.

Volgens premier Benjamin Netanyahu zullen de Israëlische militairen Gaza niet binnengaan om zich na aanvallen weer terug te trekken. „De intentie is het tegenoverstelde daarvan”, aldus de premier. Families van de Israëlische gijzelaars hebben woedend gereageerd op het plan. Volgens hen plaatst de regering territoriaal gewin boven de levens van de Israëliërs die door Hamas gevangen worden gehouden.

Tegelijkertijd keurde het Israëlische veiligheidskabinet een plan goed voor de distributie van humanitaire hulp in Gaza, die zal plaatsvinden in zones onder controle van het leger, en in handen zal komen van particuliere bedrijven.

Politieke belangen

De VN, internationale hulporganisaties en ngo’s zijn uiterst kritisch op het Israëlische hulpplan. Niet alleen komt de hulpdistributie daarmee onder Israëlische controle te staan, aansluitend op Israëls politieke en militaire belangen, ook zal de hulp slechts dat deel van de bevolking bereiken die in staat is naar de aangewezen distributiezones te gaan.

Bovendien wordt het hulpsysteem dat al decennia bestaat in Gaza – waar al 80 procent van de bevolking afhankelijk was van humanitaire hulp – door Israël tegengewerkt.

VN-organen en Palestijnse en internationale ngo’s werkzaam in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever schreven zondag dat Israëlische functionarissen pogen het bestaande hulpsysteem in Gaza te ontmantelen, terwijl de distributie van hulp wordt beperkt tot zones onder controle van het Israëlische leger. Het kwetsbaarste en minder mobiele deel van de bevolking zal op die manier geen hulp kunnen ontvangen, en de rest van de bevolking wordt gedwongen zich in gevaarlijke militaire zones te begeven, schrijven de organisaties.

Secretaris-generaal van de VN, António Guterres, zei vorige maand dat de VN geen uitvoering kunnen geven aan een hulpplan waarmee de hulp nog meer door Israël wordt gecontroleerd: „We zullen niet deelnemen aan een regeling die de humanitaire principes niet volledig respecteert: menselijkheid, onpartijdigheid, onafhankelijkheid en neutraliteit”, aldus Gutteres.  

Noodhulpexpert van UNICEF Nederland Wouter Booij licht telefonisch vanuit Den Haag toe dat het „los van de principiële bezwaren, nog weken zal duren voordat het Israëlische hulpplan wordt geïmplementeerd, terwijl de hulp nu nodig is. En dat heeft dodelijke gevolgen.”

Distributiepunt voor water in vluchtelingenkamp Nuseirat.

Foto Eyad BABA / AFP

Tonnen hulp

Er staan duizenden vrachtwagens met hulpgoederen bij de grensovergangen met Gaza, maar Israël laat niets door. Op het vliegveld Ben Gurion in Tel Aviv heeft UNICEF onder meer 180.000 vaccinaties , tientallen beademingsapparaten, en therapeutische voeding klaarstaan. Ook reparatieapparatuur voor watercentrales, die nu nog maar op 15 procent van hun capaciteit draaien, mag Gaza niet in.

Dat terwijl de hulp volgens Booij „acuut nodig is”. Zo is therapeutische voeding cruciaal bij ondervoeding. „Ondervoeding los je niet op door een kind ineens water en normale voeding te geven. Het immuunsysteem en de organen zijn dan al aangetast.”

Volgens UNICEF zijn sinds het begin van het jaar 9.000 kinderen met acute ondervoeding behandeld of nog in behandeling in Gaza. Het aantal kinderen dat op dit moment acuut ondervoed is, ligt vermoedelijk een stuk hoger.

De humanitaire crisis in Gaza komt niet alleen door de hulp die de grens niet over mag, benadrukt Booij. In Gaza is er een humanitair coördinatensysteem, waarbij VN- en hulporganisaties met het Israëlische leger moeten afstemmen dat zij naar een gebied reizen om daar hulp te kunnen verlenen. „Maar nog maar circa 30 procent van de aanvragen wordt toegekend door het Israëlische leger. Dat heeft gigantische gevolgen.”

Uithongering

Het Internationaal Strafhof en het Internationaal Gerechtshof buigen zich momenteel over verschillende zaken die verband houden met de uithongering van de burgerbevolking in Gaza door Israël.

Israël blijft beweren dat het de hulp voor Gaza blokkeert omdat Hamas deze zou stelen. Het hoofd van OCHA, de VN-organisatie voor Humanitaire Zaken, Jonathan Whittall, zei vorige maand dat daar geen bewijs voor is.

Experts en hulporganisaties wijzen er op dat zelfs al er gevallen zijn van plundering door Hamas, dit Israël niet ontslaat van zijn verantwoordelijkheid voor de humanitaire noden van de bevolking in Gaza als bezettingsmacht, en om geen oorlogsmisdaden te plegen.

De afgelopen dagen is door burgers in Gaza op diverse plaatsen voedsel geplunderd, meldden diverse media. Hulporganisaties onderstrepen dat de chaos en plundering het directe gevolg zijn van de blokkade.