IS-vrouwen zitten in Nederland korter in de cel dan in andere Europese landen

Vrouwen die zich aansloten bij terreurgroep IS hebben in Nederland gemiddeld een veel lagere celstraf gekregen dan in omringende landen als België, Frankrijk en Duitsland. Dat blijkt uit onderzoek van het International Center for Counter-Terrorism (ICCT). De 28 vrouwen die hier zijn veroordeeld, kregen gemiddeld 1,6 jaar celstraf opgelegd. In de andere landen die het ICCT onderzocht, is die gemiddelde straf veel hoger: 4,3 jaar in België, 4,7 jaar in Duitsland jaar en 7,6 jaar in Frankrijk.

Een verklaring voor dat verschil in strafoplegging is volgens het ICCT onder meer dat de veroordeelde vouwen in Frankrijk direct betrokken waren bij het voorbereiden of uitvoeren van aanslagen. Bovendien zijn er in Frankrijk, België en Duitsland veel meer IS-vrouwen vervolgd en veroordeeld dan in Nederland. In Nederland lopen nog veel strafrechtelijke onderzoeken.

Inmiddels is in Nederland een trend gaande om hogere straffen te eisen tegen teruggekeerde vrouwelijke IS-sympathisanten. De eerste gerepatrieerde vrouwen werden door het OM niet eens primair als verdachte, maar als getuige beschouwd. Pas na 2015, na publicatie van een kritische analyse van inlichtingendienst AIVD, besloot het OM IS-sympathisanten die in het buitenland actief waren, actief te vervolgen, ook de vrouwen. Inmiddels worden standaard straffen van 5 jaar of meer geëist, meestal op verdenking van lidmaatschap van een terroristische organisatie. Sinds 2021 worden IS-vrouwen die hun kinderen meenamen naar het buitenland, ook vervolgd wegens kinderverwaarlozing.


Lees ook
Post van IS-vrouwen op de Zwolse terrorismevleugel

De Penitentiaire Inrichting Zwolle waar de afgeschermde terroristenafdeling is gehuisvest.

Sinds de opkomst van IS hebben naar schatting driehonderd aanhangers zich vanuit Nederland aangesloten bij terreurorganisaties in Syrië en Irak. Een derde van hen is volgens het ICCT vrouw. Van deze groep zijn tien personen omgekomen en 41 terug gekeerd naar Nederland. Een klein aantal heeft toevlucht gezocht in andere landen. 12 vrouwen wachten nog op repatriëring naar Nederland.

Huwelijk met IS-strijder

Vervolging is gecompliceerd omdat het moeilijk te achterhalen is wat de vrouwen in het buitenland precies gedaan hebben. De verdachten zelf zijn uiterst terughoudend met het geven van informatie over wat ze bij IS hebben gedaan. Telt bij IS-vrouwen het huishouden plots wel mee? Voor het OM is een huwelijk met een IS-strijder en het gezamenlijk voeren van een huishouden inmiddels voldoende om lidmaatschap van een terroristische organisatie bewezen te achten.

Dat is ook zichtbaar in de strafmaat. De vrouwen die tussen 2014 en 2018 terugkeerden, kregen straffen van gemiddeld acht maanden. Voor de tweede groep, na 2018 was dat van dertien maanden tot zelfs zes jaar. Sinds 2021 geldt ook een strenger strafregime. Veroordeelde IS-sympathisanten komen niet meer automatisch vrij na het uitzitten van tweederde van de straf. Het is aan justitie om dat per geval te bekijken en eventueel strengere voorwaarden te stellen aan vrijlating.

Op de terrorismelijst

Aan IS-sympathisanten kunnen ook bestuursrechtelijke sancties worden opgelegd. Personen van wie bekend is dat ze met terroristische motieven zijn vertrokken naar Syrië of Irak komen op een nationale terrorismelijst. Ze mogen niet meer bankieren en kunnen ook niet meer zomaar onderwijs volgen. De meeste veroordeelde IS-vrouwen stonden oorspronkelijk ook op die terrorismelijst, maar zijn daar inmiddels van afgehaald. Daarnaast is het mogelijk om het paspoort in te trekken van iemand die veroordeeld is voor betrokkenheid bij terrorisme. Dat gebeurt bijna automatisch als de veroordeelde een tweede nationaliteit heeft. Deze personen moeten Nederland verlaten.