Inname van Bachmoet verandert nog weinig aan de ijzige verhoudingen tussen Wagner en het Russische leger

De Russische propagandashow ‘Vremja’ van sterpropagandist Vladimir Solovjov begon op zondagavond anders dan anders. Geen gekrakeel en luide woorden, geen scheldkanonnade om de kijkers op te warmen voor een twee uur durende propagandashow. In plaats daarvan droeg Solovjov plechtig het metalen, met kogels doorboorde stadsschild van Bachmoet, met daarop het jaartal 1571 – het jaar waarin de stad voor het eerst werd genoemd – een doodstille studio binnen.

„Bachmoet is opnieuw Artjomovsk”, sprak Solovjov al even plechtig de Russische naam van het al maanden belegerde, onbewoonde en totaal kapotgeschoten stadje, dat in Sovjetjaren de naam Artjomovsk kreeg, naar de Russische bolsjewiek Sergej Fjodorov – alias ‘kameraad Artjom’. Met het gebutste naambord voor zijn borst als trofee en omringd door zijn trouwe sidekicks, onder wie RT-hoofdredacteur Margarita Simonjan en de rond 2014 in Nederland actieve politiek analist Vladimir Kornilov, stak Solovjov een lofzang af op de Russische „helden” en hun „succesvolle operatie om de nazi-troepen te vermalen.”

Lees ook Poetin belooft al medailles na ‘verovering’ van Bachmoet, maar is de symbolische frontstad wel écht gevallen?

Zaterdag claimde Wagner-huurlingenbaas Jevgeni Prigozjin de Russische ‘overwinning’ in Bachmoet, gevolgd door het Defensieministerie en president Vladimir Poetin. De claim werd door de Oekraïense president Volodymyr Zelensky vanaf de G7-top in Japan ietwat vagelijk weersproken. Van een militaire overwinning is nauwelijks te spreken: de ooit zeventigduizend inwoners tellende stad werd in een jaar tijd gereduceerd tot een onbewoonbaar armageddon van rokende puinhopen. Daarin zouden naar (westerse) schattingen tussen de twintig– en dertigduizend Russische, en een geheim gehouden, maar waarschijnlijk even groot aantal Oekraïense soldaten zijn omgekomen.

‘Politieke losers en pygmeeën’

Het mocht de triomfantelijke stemming in de studio niet drukken. Solovjov prees de inzet van de Russische ‘helden’ en benadrukte geen onderscheid te maken tussen Wagner-strijders en reguliere soldaten. „Iedereen die voor Rusland vecht is voor mij deel van het Rode Leger”, zei hij, de naam gebruikend waarvan het Sovjetleger officieel al in 1946 afscheid nam. Hij richtte zich tot de westerse leiders met de woorden: „Jullie politieke losers en pygmeeën, stop met spreken uit naam van de wereld, van jullie legitimiteit is niets over.” De enige die er genadig vanaf kwam was Defensieminister Sergej Sjoigoe, die nu eens niet werd afgebrand, maar werd gefeliciteerd met zijn 68ste verjaardag.

Ook in andere propagandashows, in staatskranten en in de vele pro-Russische Telegram-kanalen klonken gejubel en eerbied voor de ‘helden’ van Bachmoet, die de door Poetin gewenste ‘demilitarisering’ en ‘denazificering’ van Oekraïne een stapje verder zouden hebben gebracht. „Glorie voor de jongens die niet zijn geweken, maar op de flanken bleven staan en vochten, gewond raakten en stierven”, schreef de Russische oorlogscorrespondent Aleksandr Sladkov op het Telegram-kanaal van de Kremlingezinde omroep VGTRK. Hij sprak van „een geschenk aan het Russische volk” en schreef zich niet te kunnen voorstellen dat „een overwinning” mogelijk was geweest zonder „de steun van de samenleving.”

IJzige verhoudingen

Toch was afgelopen weekend in de door repressie en angst verlamde Russische samenleving weinig te merken van massale volksvreugde over de ‘overwinning’ in Bachmoet. Geen spontane, noch georkestreerde, uitbarstingen van vreugde, geen uitbundige dankbetuigingen of beelden van opgeluchte soldatenfamilies, en ook het Kremlin hield zich stil. Wel ontstond in Moskou maandag brand in een zes verdiepingen tellend gebouw in het centrum, waar zich naast een spa en een restaurant ook een rekruteringsbureau van het leger bevond. De oorzaak van de brand wordt nog onderzocht.

Volgens de Amerikaanse denktank ISW heeft de strijd om Bachmoet het huurlingenleger Wagner volledig uitgeput

Wat de Russen verder van plan zijn is onduidelijk. Volgens de Amerikaanse denktank ISW heeft de strijd om Bachmoet, die vorig jaar mei begon, het huurlingenleger Wagner volledig uitgeput. Tegelijkertijd zou Oekraïne alweer bezig zijn de stad te omcirkelen en klonken in de Russische grensstad Belgorod meerdere explosies, mogelijk veroorzaakt door Oekraïense drone-aanvallen. Vraag is ook of de geclaimde overwinning de ijzige verhoudingen tussen Wagner-baas Prigozjin en de Russische legerleiding zal verbeteren.

Lees ook Wie is de Russische krijgsheer Prigozjin die angst zaait in Oekraïne – en in Rusland?

Afgelopen dagen herhaalde Prigozjin dat hij niet van plan is verder op te rukken en de strijd overdraagt aan de reguliere strijdkrachten. Toch meldden Russische media zondagnacht dat Wagner-huurlingen zich op het naast Bachmoet gelegen dorpje Chromove (Artemivske) zouden richten, maar dat nieuws werd door Prigozjin ontkracht: „Wagner is vandaag nergens heen gegaan en heeft geen gebieden ingenomen. Alle gebieden die we beloofden te veroveren, hebben we tot op de laatste vierkante centimeter veroverd. Wij bestormen Chromove niet, dat is de taak van het ministerie van Defensie”, aldus Prigozjin op zijn Telegram-kanaal.

Ook over de door Poetin beloofde medailles voor getoonde moed liet hij zich sceptisch uit. „Medailles hebben plussen en minnen. Na [de slag in het Syrische] Palmyra kregen alle deelnemers een medaille, tot en met ambtenaren, de muzikanten, artiesten en allerlei defensievriendjes aan toe. Behalve Wagner, hoewel de overwinning aan Wagner te danken was. Als Vladimir Vladimirovitsj [Poetin] opnieuw iedereen wil gaan belonen, dan zeg ik: ‘laat maar zitten’. Maar als hij de direct betrokkenen, dat wil zeggen de Wagner-strijders en de vele hulptroepen in de regio Donetsk, wil onderscheiden, dan ben ik daar zeker voor.”