De beroemde Zweedse Wallenberg-familie volgt volgens hun eigen website het motto esse, non videri. Latijn voor: zijn, niet gezien worden. Inderdaad gelden de Wallenbergs als notoir mediaschuw, maar deze week verscheen een zeldzaam interview met twee van de prominentste figuren uit de dynastie, waarin ze zich uitlieten over hun toekomst.
Maandag publiceerde de Britse zakenkrant de Financial Times een interview met de neven Jacob en Marcus. De twee bestieren de prominente investeringstak van de familie, samen met hun derde neef Peter. Maar niet voor lang meer. Het investeringsvehikel van de familie is klaar voor de volgende generatie, was de boodschap van de twee 68-jarige mannen.
De Wallenbergs gelden als één van de invloedrijkste families ter wereld. Ze hebben belangen ter waarde van 30 miljard dollar in talloze bedrijven binnen en buiten Zweden, zoals telecomgigant Ericsson en de Brits-Zweedse geneesmiddelengigant As-traZeneca. Toch zijn ze buiten hun thuisland nauwelijks bekend. Wie zijn deze invloedrijke Zweden?
Basis gelegd in 1865
Het familieverhaal begint bij André Oscar Wallenberg, die in 1865 de basis legde voor het Wallenberg-imperium. Tijdens zijn reizen als marineofficier raakte hij geïnspireerd door boeken over bankieren die hij onderweg verzamelde. Terug op het vasteland richtte hij daarom Stockholms Enskilda Bank op (nu SEB), één van de eerste commerciële banken van Zweden. Deze bank groeide al snel uit tot een belangrijke bank door vooral industriële investeringen te doen, zoals in telecommunicatie, energie en mijnbouw.
In 1916 verbood een nieuwe Zweedse wet banken om industriële bedrijven rechtstreeks te bezitten. Dat was een probleem voor SEB. Ze bedachten iets anders: de belangen in de Zweedse industrie — waaronder het apparatuurbedrijf Atlas Diesel (nu Atlas Copco) en vrachtwagenfabrikant Scania — onderbrengen in weer een nieuw bedrijf, genaamd: Investor AB. Dit werd het centrale investeringsvehikel van de familie, waarmee de Wallenbergs grote invloed en bekendheid verwierven in het Zweedse bedrijfsleven. Maar ook in de politiek en de diplomatie zouden de namen van verschillende familieleden in Zweden bekend worden.
Redder van Joden
De bekendste telg van de familie is Raoul Wallenberg, diplomaat in Boedapest tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij redde tienduizenden Joden door hen valse Zweedse paspoorten te geven, die door de neutraliteit van Zweden bescherming boden tegen deportatie. In 1945 werd hij gevangengenomen door de Russische geheime dienst. Wat er daarna met hem is gebeurd, waarom hij werd opgepakt en wanneer hij overleed, is nooit aan het licht gekomen. Zijn bekendheid verspreidde zich na de oorlog vooral door getuigenissen van overlevenden en door het werk van historici.
Vandaag de dag zit die maatschappelijke betrokkenheid nog altijd in de familie. In een interview in maart met het Financieele Dagblad vertelt Markus dat 80 procent van hun uitgekeerde winst gaat naar onderzoeksprojecten en universiteiten die moeten bijdragen aan het Zweedse landsbelang. Voorbeelden zijn de ontwikkeling van een duurzame buitenwijk in Stockholm, en onderzoek naar de manier waarop planten zich aanpassen aan klimaatverandering.
Unieke beheersstructuur
Bij de Wallenberg-familie zijn er nooit grote interne vetes geweest. En dat heeft een duidelijke reden: de unieke structuur van hun ondernemingsbeheer. De familie bezit geen directe aandelen in de bedrijven die ze beheren. In plaats daarvan zijn deze bedrijven weer ondergebracht in stichtingen die door de familie zijn opgericht. Hierdoor hebben de Wallenbergs geen juridisch bezit, maar kunnen ze alleen een bestuurlijke rol vervullen, waarvoor de neven een salaris van 12,8 miljoen Zweedse kronen (1,1 miljoen euro) ontvangen – niet buitensporig veel voor een familie die zoveel bezittingen heeft. „Familievetes draaien vaak om geld. Maar bij ons kan het nooit over geld gaan, omdat wij niet de eigenaars zijn; we beheren het vermogen alleen. Daarom is er niets om over te kibbelen of te vechten” , zegt Jacob in het FT-interview.
Het Wallenberg-imperium werd altijd beheerd door slechts één tot drie familieleden per generatie. Maar volgens Jacob zal dat bij de zesde generatie veranderen. De neven zijn van mening dat de verantwoordelijkheden breder gedeeld moeten worden, gezien de toegenomen complexiteit van het bedrijfsleven en de regelgeving. En daarbij wordt ook een andere traditie doorbroken: voor het eerst is de familie klaar voor vrouwen in een bestuursrol, iets wat bij de Wallenbergs nog nooit is voorgekomen. „We verwelkomen dat heel, heel erg”, aldus Marcus.
