Vertrekkend premier Mark Rutte (VVD) had in zijn allerlaatste debat een harde boodschap voor de nieuwe coalitie. PVV, VVD, NSC en BBB spelen straks een hoofdrol in het aanwijzen van een nieuwe Eurocommissaris, maar het is niet de bedoeling dat die commissaris de belangen van Nederland of van deze vier partijen gaat verdedigen, aldus Rutte. Hij verwierp zo een suggestie van NSC en BBB.
Omdat het kabinet van Dick Schoof pas volgende week op het bordes staat, reist Rutte donderdag nog eenmaal als (demissionair) premier af naar Brussel voor een eurotop. Met andere regeringsleiders zal hij zich daar volop mengen in het politieke bal rond de samenstelling van de nieuwe Europese Commissie. Iedere lidstaat draagt één commissaris voor.
NSC-voorman Pieter Omtzigt had er dinsdagavond, in het Kamerdebat voorafgaand aan de eurotop, bij Rutte op aangedrongen dat door Nederland naar een Eurocommissaris ,,wordt gezocht die op hoofdlijnen de hoofdlijnen van het hoofdlijnenakkoord steunt op het Europees beleid’’. Als voorbeelden noemde Omtzigt verzet tegen het aangaan van gezamenlijke Europese schulden en steun voor het landbouwbeleid en de asielparagraaf uit het onlangs gesloten coalitieakkoord.
BBB-Kamerlid Henk Vermeer zei in het debat desgevraagd dat hij het logisch vindt te verwachten dat de nieuwe Eurocommissaris „opkomt voor de belangen van Nederland”.
Nooit geïnstrueerd
Een deel van de toekomstige oppositie moest niets hebben van deze wens van de twee nieuwe coalitiepartijen. Henri Bontenbal (CDA) wees erop dat een Eurocommissaris vijf jaar zit, langer dan het kabinet. „Is het niet een rare vereiste dat een Eurocommissaris een akkoord uit een land moet ondertekenen, terwijl die Eurocommissaris het programma van de Europese Commissie moet uitvoeren?”
Volt-leider Laurens Dassen noemde de suggestie van Omtzigt „zeer onverstandig”. Ook Jan Patenotte van D66 liet zich er kritisch over uit. „Wil hij nu dat iemand ver buiten de Tweede Kamer zich aan het hoofdlijnenakkoord moet houden?”
Rutte deelde deze kritiek. „Het is niet dé Nederlandse commissaris. Het is de commissaris die door Nederland wordt voorgedragen”, stelde de premier. Op vragen van Paternotte zei hij dat door zijn kabinetten voorgedragen kandidaten voor de Europese Commissie in het verleden nooit geïnstrueerd waren om een kabinets- of landsbelang te verdedigen.
Omtzigt vond het „helemaal niet raar”, zei hij. Hij zou het juist opmerkelijk vinden als Nederland geen rekening zou houden met de eigen belangen bij het voordragen van een nieuwe kandidaat-commissaris. „Als je kijkt naar andere landen, zie je dat die nog veel inniger banden met hun Eurocommissaris hebben dan Nederland die heeft. Ik zou deze discussie in Frankrijk niet willen uitleggen, zeg ik u.”
Lees ook
Mark Rutte verlaat Nederland: hij wil géén cadeaus, en géén toespraken
De verwachting is dat de Nederlandse Eurocommissaris nog niet na deze week is aangewezen. Dat geldt wel voor een nieuwe termijn voor de huidige Commissievoorzitter, Ursula von der Leyen. Rutte voerde de afgelopen dagen gesprekken achter de schermen over deze en andere topfuncties: niet namens Nederland, maar namens de liberale Renew-fractie, samen met de Franse president Emmanuel Macron.
De discussie over de postenverdeling was de meest felle confrontatie tijdens een debat dat verder vooral draaide om een mijlpaal: het was Ruttes laatste Kamerdebat. Binnenkort wordt hij vrijwel zeker de nieuwe secretaris-generaal van de NAVO. Hij besloot zijn beantwoording aan het eind van de avond met een woord van dank aan de bodes en aan de Kamerleden.
In debatten, zei Rutte, „moeten visies tegenover elkaar staan, maar wel gericht op het compromis en met behoud van de goede verhoudingen.” Daarna verschenen Kamerleden aan zijn zijde voor een laatste selfie.
