In Rotterdam vindt de rechter het schrappen van de bed-bad-broodregeling te hardvochtig

Het oorlogsarchief, met daarin dossiers van 425.000 Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog mogelijk collaboreerden met de Duitsers, wordt toch inzichtelijk. Dat heeft minister Eppo Bruins (NSC, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) donderdag gezegd. Maar dan wel alleen na aanvraag en vanuit de studiezaal van het Nationaal Archief mag men het online archief raadplegen.

Het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) zou vanaf januari volgend jaar volledig openbaar worden. Het archief zou ook online inzichtelijk worden. Minister Bruins besloot het openstellen van dit beladen archief echter uit te stellen, nadat de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) waarschuwde over de mogelijke inbreuk op de privacy van nabestaanden.

De precieze details van de openstelling ontbreken nog, maar duidelijk is wel dat het maken van kopieën of foto’s verboden is, dat toestemming tot inzage alleen wordt verleend aan mensen die daar een goede reden voor hebben en dat buiten de studiezaal inzage dus helemaal niet mogelijk is. Op den duur hoopt minister Bruins door middel van het wetswijziging het oorlogsarchief alsnog voor iedereen online inzichtelijk te maken. Het papieren archief is al wel toegankelijk vanaf volgend jaar.

‘Verre van ideaal’

„Deze oplossing is verre van ideaal, maar ik vind het belangrijk om verbeterde toegankelijkheid te bieden aan met name nabestaanden van slachtoffers en onderzoekers”, zegt Bruins volgens persbureau ANP. „Dit oorlogsarchief is van onschatbare waarde voor historisch onderzoek, het levend houden van de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog en voor nabestaanden die op zoek zijn naar informatie.”

De AP, met wie is overlegd bij de totstandkoming van de tijdelijke voorziening, zegt dat het plan van Bruins er „op hoofdlijnen goed uit” ziet. „De manier waarop het Nationaal Archief eerst van plan was om het CABR toegankelijk te maken, ging te ver. Met volledige, online toegang voor iedereen en de mogelijkheid voor iedereen om op elke naam, en op elk denkbaar woord, te zoeken”, zegt een woordvoerder van de AP volgens het ANP. „Het plan dat de minister nu heeft, gaat uit van een beperktere toegankelijkheid en heeft betere waarborgen.”

Delen

Mail de redactie

Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel moeten terechtstaan voor oplichting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in de zogenoemde mondkapjesdeal. De rechtbank in Rotterdam heeft donderdag hun bezwaar tegen de dagvaarding afgewezen.

De mondkapjesdeal, gesloten tijdens de coronapandemie, ging over de levering van miljoenen mondkapjes aan het ministerie. De verdachten presenteerden zich naar buiten toe als weldoeners die via een non-profitstichting handelden, maar sloten de deal in werkelijkheid via een commerciële bv waarmee ze miljoenen winst maakten. Volgens het OM hebben ze het ministerie misleid door deze constructie te verhullen. De drie verdachten stelden dat het ministerie hiervan op de hoogte was en de verdenking van oplichting daarom moest worden geschrapt. De drie worden behalve van oplichting ook verdacht van verduistering, valsheid in geschrifte en witwassen.

Naast de strafzaak loopt er nog een civiele zaak tegen Van Lienden en zijn partners. Daarin eist de Staat 29 miljoen euro terug.

Bijzondere regiezitting

De eerste, voorbereidende zitting werd donderdag gehouden in een volle rechtszaal, met familie van de verdachten, journalisten en burgers aanwezig.

De rechter opende met: „Of het moreel verwerpelijk is om met een kletsverhaal miljoenen te verdienen terwijl de wereld gebukt ging onder corona, is in de media al met een volmondig ‘ja’ beantwoord. Maar wij als rechters gaan die vraag nu niet beantwoorden.”

De drie ondernemers voerden aan dat van oplichting geen sprake kon zijn, omdat het ministerie „van de hoed en de rand wist” en volledig op de hoogte zou zijn dat ze zaken deden met een commerciële bv in plaats van een liefdadigheidsinstelling. De verdediging baseerde zich op verklaringen van topambtenaren, die zowel tegenover accountant Deloitte als de fiscale opsporingsdienst zouden hebben bevestigd dat het ministerie wist dat de mondkapjesdeal winstgevend was. „Topfunctionarissen wisten het, bewindspersonen erkennen het en onafhankelijk onderzoek bevestigt het”, stelden de advocaten.

Daarnaast wezen de advocaten erop dat het ministerie geen aangifte heeft gedaan. „Dat kan maar één reden hebben: het is niet opgelicht. Want als zij aangifte zouden doen, zou dat een valse aangifte betekenen, en dat willen ze niet”, aldus de verdediging.

De rechter wees het bezwaar van de hand. Volgens de rechtbank kan er in dit stadium nog niet worden bepaald of er uiteindelijk een veroordeling kan volgen voor oplichting, in een omvangrijk strafdossier dat meer dan 17.000 pagina’s telt. Hoewel de rechter de argumentatie van de verdachten „sterk” noemde, zei hij ook: „Er kan vooraf niet worden gezegd dat het geschil nu al beslecht is.”

Van Lienden reageerde emotioneel op de afwijzing van het bezwaar. „Het is heel moeilijk om je onschuld te bepleiten. Als ik mijn schuld had erkend, was mijn leven jaren geleden een andere koers ingeslagen. Maar dat heb ik niet gedaan. Ik moet deze weg bewandelen. Ik hoop dat u mij als mens kunt blijven zien, zonder kwaadsprekerij.”

De inhoudelijke behandeling van de zaak zal op een later tijdstip plaatsvinden. De rechtbank heeft hiervoor nog geen exacte datum vastgesteld.

Delen

Mail de redactie

Een „historisch vonnis”, zo stelt de advocaat van de familie van de in 2019 vermoorde Julie Van Espen. De Belgische staat werd donderdag aansprakelijk gesteld voor de verkrachting en dood van de Antwerpse studente. Als de staat geen fouten had gemaakt, was de vermijdingskans van de tragische gebeurtenis 50 procent geweest, oordeelde de rechtbank van Brussel. Over de hoogte van de schadevergoeding moet nog worden getwist.

Justitie verklaart niet in beroep te gaan tegen het vonnis. „We erkennen de fouten en het onnoemelijke leed”, zo liet ontslagnemend minister van Justitie Paul van Tigchelt (Open Vlaamse Liberalen en Democraten) weten in een reactie.

Personeelstekort

De 23-jarige Julie Van Espen uit Schilde werd op 4 mei 2019 van haar fiets getrokken, verkracht en vermoord. Ze was die avond rond 19.30 uur vanuit ’s Gravenwezel onderweg naar vriendinnen in Antwerpen en fietste langs het Albertkanaal.

De dader is Steve B., die al in 2004 werd veroordeeld voor verkrachting. In 2017 werd hij opnieuw veroordeeld voor de „brutale verkrachting van zijn ex”, zo schetsen Vlaamse media. Hij ging in hoger beroep tegen de vier jaar celstraf die hem werd opgelegd. Maar mede door personeelstekort bij het Antwerpse hof bleef zijn zaak ruim twee jaar liggen. Van vluchtrisico was geen sprake, stelde het hof. In afwachting van zijn zaak was hij dus een vrij man.

De familie Van Espen werd jarenlang getergd door de vraag: „Zou Julie nog hebben geleefd als…?” Die ‘wat als’ woog bijzonder zwaar. Om goed samen te kunnen leven in een democratie zijn regels en wetten essentieel, stelt de familie. Daar horen  „voldoende rechters” bij. En precies daar zit het pijnpunt.

Principezaak

De dader werd uiteindelijk veroordeeld tot levenslang. Maar daar kreeg de familie Julie niet mee terug. Zij daagden de Belgische staat wegens ‘systematisch falen’. „Blijft de overheid zonder sanctie, dan wordt de boodschap gegeven aan alle vrouwen: ‘zorg voor uw eigen veiligheid, want de overheid kan er niet voor zorgen’”, zo schetste haar broer Andreas het familiesentiment.

De Belgische staat moet een provisionele schadevergoeding van 1 euro betalen aan de nabestaanden. De werkelijke grootte van de schadevergoeding kan in een andere zaak worden beslecht. Dat is geen simpele kwestie, omdat het een „kansberekening” betreft, stelt advocaat Joachim Meese, universitair docent strafrecht aan de Universiteit van Antwerpen. „Dit was vooral een principezaak, waarbij het toegeven van fouten voorop stond”, gaat hij verder over de zaak die „heel België heeft beroerd”.

Deze uitspraak zorgt ervoor dat de dood van Julie niet voor niets is geweest

Dat wordt beaamd door de familie, die heeft aangekondigd het hierbij te zullen laten. „Deze uitspraak zorgt ervoor dat de dood van Julie niet voor niets is geweest. We hebben opnieuw een steen in de rivier justitie verlegd”, aldus vader Erik Van Espen donderdag op de persconferentie.

Toch blijft de praktijk weerbarstig. „De zaak-Van Espen heeft wel wat bewogen, al kan er nog niet gezegd worden dat er sprake is van een volledige bezetting bij de magistratuur”, besluit strafrechtadvocaat Meese.

Delen

Mail de redactie