Elon Musk herhaalt het nog maar een keer: alleen de AfD kan Duitsland redden. Tweemaal zegt hij het, en daar gaat een aanbeveling aan vooraf om als Duitser bij de komende verkiezingen in februari op de AfD te stemmen. Hij doet de uitspraken in een interview donderdagavond met AfD-leider Alice Weidel, op X Spaces (de gespreksruimte van X), waar live zo’n 200.000 mensen naar luisterden. Volgens de titel van het interview is het een gesprek met de ‘leading candidate’ om Duitsland te besturen – al staat de AfD in de peilingen op nummer twee, niet op nummer één.
Met het Weidel-interview gaat Musk weer een stap verder met zijn bemoeienis met buitenlandse politiek. Een interview op X was tot nu toe alleen weggelegd voor ideologische verwanten uit de VS. Heel succesvol waren die steunbetuigingen overigens niet: zowel het gesprek met Ron DeSantis in mei 2023 als met Donald Trump in augustus vorig jaar werden geplaagd door technische problemen. Inhoudelijk leverde het weinig op.
Lees ook
Door Musk moet de Britse premier zich opnieuw verdedigen over het ‘grooming schandaal’
Van technische mankementen is in dit gesprek geen sprake, maar van nieuwe inzichten ook niet. Weidel mag zelf aftrappen met een praatje, waarin ze vooral benadrukt hoezeer Angela Merkel (CDU) en daarna de mislukte stoplicht-coalitie (met Olaf Stolz van de SPD als bondskanselier) Duitsland verpestten, door de grenzen te openen en de nucleaire energiecentrale te sluiten nadat Russisch gas niet meer beschikbaar was vanwege de oorlog in Oekraïne. „Of je bent dan heel dom, of je haat gewoon je eigen land”, constateert Weidel. Musk’s antwoord: „Het is de very stupid-categorie.”
De twee zijn het uitsluitend met elkaar eens. „Het is nieuw voor mij dat ik een normaal gesprek kan voeren zonder onderbroken of negatief weggezet te worden”, zegt Weidel. Af en toe lijkt ze Musk zelfs om advies te vragen, bijvoorbeeld als hij haar vraagt wat haar kijk op Israël is: „Ik wilde jou eigenlijk vragen naar een mogelijke oplossing, want ik zie er geen. Misschien heb jij er een antwoord op?” En over Oekraïne: „Jouw regering gaat de oorlog in Oekraïne snel beëindigen. Welke instrumenten en maatregelen zijn daar volgens jou bij mogelijk?” Een concreet antwoord geeft Musk niet, hij wil niet „voor president Trump spreken”.
Twijfel
De liefde van Elon Musk voor de AfD begon met twijfel. In juni vorig jaar vroeg hij zich op zijn platform X – waar hij 211 miljoen volgers heeft – af waarom er zo negatief wordt gesproken over de Duitse politieke partij. „Mensen zeggen steeds ‘uiterst rechts’, maar het AfD-beleid waar ik over heb gelezen klinkt niet extremistisch. Misschien mis ik iets.”
Een half jaar later was van twijfel geen sprake meer. „Alleen de AfD kan Duitsland redden”, schreef Musk op 20 december op X, als reactie op een video van de rechtse influencer en klimaatontkenner Naomi Seibt. Een week later prees hij de AfD in een opiniestuk in Welt am Sonntag als het „laatste sprankje hoop” voor Duitsland, dat volgens hem op het randje balanceert van een „economische en culturele ineenstorting”. De AfD kan volgens Musk niet extreemrechts zijn, want lijsttrekker Alice Weidel heeft een partner van hetzelfde geslacht uit Sri Lanka. Musk: „Klinkt dat als Hitler voor u?”
Hoe ziet Weidel het dat media de AfD extreemrechts noemen en met nazi’s associëren, vraagt hij haar in het gesprek. Simpel, zegt zij: de nazi’s waren nationaal-socialisten. Hitler was dus een socialist, een communist eigenlijk, die de industrie nationaliseerde en hoge belastingen inde. „Het grootste succes in de geschiedenis daarna was om Adolf Hitler rechts-conservatief te noemen. Hij was het tegenovergestelde.”
‘Immenging’
De openlijke steun van ’s werelds rijkste man voor een partij die door de Duitse veiligheidsdienst wordt beschouwd als „verdacht rechts-extremistisch” valt slecht in Duitsland. Helemaal omdat Duitsland op 23 februari naar de stembus gaat, en de AfD daarbij waarschijnlijk doorbreekt in de landelijke politiek. In de peilingen is de AfD nu met 20 procent van de stemmen de tweede partij, na de CDU/CSU met 31 procent. Tegelijk wil geen van de huidige partijen in de Bondsdag samenwerken met de AfD. Bij drie recente deelstaatverkiezingen in het oosten van het land haalde de AfD ook veel stemmen binnen.
Lees ook
Waarom de klassiek-conservatieve CDU-leider Friedrich Merz nu het tij in Duitsland mee heeft
Friedrich Merz, lijsttrekker van de christendemocraten en zeer waarschijnlijk de opvolger van SPD-leider Olaf Scholz als bondskanselier, zei in reactie op Musks bijdrage in Welt am Sonntag dat hij zich „in de geschiedenis van westerse democratieën geen vergelijkbaar geval van inmenging in de verkiezingscampagne van een bevriend land kan herinneren”. Het interview met Weidel is voor de Duitse autoriteiten mogelijk „verkiezingsreclame door derden” en leidt dan tot een flinke boete voor de AfD.
Musk claimt dat hij zich mag mengen in de Duitse politiek omdat hij veel geld investeert in Duitsland. Hij verwijst daarmee naar de omstreden Tesla-fabriek bij Berlijn, overigens een project waar de AfD zich fel tegen heeft uitgesproken. Maar dat komt in het interview niet aan bod. De weerstand tegen Musks inmenging wél: „Merz waarschuwde de wereld over consequenties van stemmen op Trump”, zegt Weidel. „Over buitenlandse inmenging gesproken.” Zij die de vrijheid van meningsuiting willen beperken, dát zijn de slechteriken, voegt Musk eraan toe.
Duitse opiniepeilers denken niet dat de verbintenis tussen Musk en de AfD de partij veel nieuwe kiezers oplevert. Wel draagt het interview met Weidel, en alle media-aandacht die daarmee gepaard gaat, bij aan het normaliseren van AfD. In een opiniestuk in de Britse krant The Guardian pleitte de Duitse journalist Hanno Hauenstein er woensdag voor om minder te kijken naar Musk en meer naar het overnemen van AfD-ideeën, bijvoorbeeld over migratie, door de gevestigde Duitse politiek.
