In het raadhuis van Wassenaar is opnieuw sprake van ‘verstoorde verhoudingen’

Het speet haar dat ze het hardop in de raadzaal van het Zuid-Hollandse Wassenaar moest zeggen. Maar een van de drie andere wethouders had „banale woorden geuit” over een insprekende inwoner en over raadsleden. „Grote kut” en „hoeren”.

Caroline Klaver-Bouman (VVD) noemde die „bejegening” – ook naar medewerkers – „uitermate bedreigend en buiten alle normale omgangsvormen”. Het was geen incident maar structureel, zei ze half december, en van een dergelijke bestuurscultuur wilde ze geen onderdeel uitmaken.

Het was haar afscheidstoespraak als wethouder Mens en Maatschappij nadat haar partij uit de coalitie was gestapt en zij onmiddellijk haar ontslag indiende. Om wat in eerste instantie louter leek op een inhoudelijk politiek verschil over de verhoging van de onroerendezaakbelasting (ozb) naar 20 procent. Maar achter de schermen lijkt er – opnieuw – meer aan de hand in het statige Wassenaarse raadhuis De Paauw. Afgelopen maandag kondigde burgemeester Leendert de Lange (VVD) een extern onderzoek aan naar de integriteit en de bestuurscultuur.

Op de nieuwjaarsreceptie afgelopen dinsdagavond is de burgemeester streng. Eerst heeft hij het in zijn toespraak over alle positieve dingen die er in Wassenaar zijn gebeurd. Maar voor een volle zaal, waar alle raadsleden en collegeleden zijn, hij heeft hij het ook over de „politiek bestuurlijke instabiliteit”. De Lange verwijst naar de koning die het in zijn kersttoespraak had over respectvol samenwerken en verbinding.

Ordentelijk besturen

De burgemeester zegt later: „De bestuurscultuur is hier vaak scherp, en dat is prima als het over de inhoud gaat. Maar nu staat het ordentelijk besturen in de weg.” Hij heeft het over „signalen” van sociale onveiligheid. Hij spreekt „bewust” in meervoud, Klaver-Bouman was niet de enige die bij hem kwam. „Mede de historie van Wassenaar kennende”, kon hij „niet anders” dan een onderzoek uitzetten, zegt de burgemeester.

Lees ook: Wassenaar gaat van crisis naar crisis

Want het is niet voor het eerst dat de bestuurscultuur van Wassenaar aandacht trekt. Al bijna twintig jaar zijn er afsplitsingen van partijen, bestuurscrises en relletjes en ruzies. In 2012 adviseerde Joop van den Berg, emeritus hoogleraar parlementaire geschiedenis daarom dat alleen een college van „pacificatie” de „bedorven” politieke verhoudingen kon doorbreken. Daar zat De Lange toen als wethouder zelf in.

Even werd het toen rustig. Maar in 2017 signaleerde waarnemend burgemeester Charlie Aptroot dat de verstoorde verhoudingen „steeds ernstiger” waren geworden. Dat via sociale media politici elkaar en – kwalijker vond hij – ambtenaren zwartmaakten. En dat er sprake was van „cliëntelisme”: college- en raadsleden hadden „regelmatig toezeggingen gedaan aan inwoners, ondernemers en verenigingen in gesprekken die onder vier ogen zijn gevoerd”. Vlak voor zijn afscheid zei hij eind 2017 dat zijn interventie nog „niet bij iedereen tot noodzakelijke resultaten” had geleid, maar noemde hij de sfeer „flink verbeterd en werkbaar”.

Lees ook: In Wassenaar denken inwoners mee over het coalitieakkoord

Wethouders ‘herkennen zich niet’

Nu lijkt het dus opnieuw mis, al zegt het college in een brief aan de gemeenteraad dat de zittende wethouders „zich nadrukkelijk niet herkennen” in wat Caroline Klaver-Bouman zegt. Henri Hendrickx (Bestuur en Middelen, Hart voor Wassenaar), Bart Boon (Fysieke Leefomgeving, Lokaal Wassenaar) en Aart van Slooten (Natuur, Klimaat en Mobiliteit, GroenLinks) schrijven dat ze uitgebreid hebben gereflecteerd” op wat er sinds de zomer, toen zij aantraden, is gebeurd. Ze hebben „de sfeer in de collegevergaderingen niet negatief ervaren”.

Klaver-Bouman had het in haar afscheidstoespraak ook over een gebrek aan collegiaal bestuur. Er was, zei ze, „geen team dat opereerde om belang van de Wassenaarders te dienen en uitvoering te geven aan het coalitieakkoord”. Elke collegevergadering moest „opnieuw onderhandeld” worden, zei ze.

Wethouders Boon en Van Sloten lieten aan de brief toevoegen „dat zij inmiddels begrepen hebben dat de opmerkingen van mevrouw Klaver-Bouman niet gericht waren op hun wederzijdse persoonlijke verhoudingen.” Boon wilde er op de nieuwjaarsreceptie verder niet veel over kwijt, hij wacht het onderzoek af. Burgemeester De Lange wil „geen inkleuring geven” nu er een extern onderzoek is gestart, maar zegt te hebben gemerkt dat Klaver-Bouman „worstelde”.

Hoewel de opgestapte wethouder Henri Hendrickx niet bij naam noemde, is het daardoor duidelijk dat de beschuldigingen over hem gaan. Op de nieuwjaarsreceptie zegt hij dat haar woorden voor hem „ins Blaue hinein” kwamen. „Als het zo is, zou ik hier toch in een hoekje staan zonder dat iemand me aansprak?” Dat de relatie al langer niet goed was, vertelt hij ook. Bij de coalitieonderhandelingen werden volgens hem beiden daar „scherp” over ondervraagd.

De vier coalitiepartijen zeggen blij te zijn dat er een onderzoek naar de bestuurscultuur komt. Hendrickx staat er „pal achter”. VVD-fractievoorzitter Gerbrand Nijman vindt het belangrijk dat „alle partijen gehoord worden”, ook ambtenaren, én er wederhoor plaatsvindt. Sonja Hibbert, fractievoorzitter van GroenLinks, vindt het vooral goed dat dat „over meerdere periodes” gaat: „Een cultuur ontstaat niet uit het niets.” Jeroen Gankema, fractievoorzitter van Lokaal Wassenaar, zegt: „Als er een goede verstandhouding was geweest, was de ozb-verhoging opgelost.” Het moet volgens hem meer om de inhoud dan „om mensen en omgangsvormen” gaan draaien in Wassenaar.