Was het, in de woorden van advocaat Tjalling van der Goot, „een vorm van culturele zelfverdediging” door mannen die in de bres sprongen voor hun „beschermde festijn”? Amelanders van wie een beeld is ontstaan dat ze als „een stel wilden vreselijk tekeer zijn gegaan tegen vriendelijke journalisten”, terwijl er, volgens Van der Goot, van geweld noch dreiging sprake was? Of zijn hier, zoals het OM bewezen acht, journalisten belemmerd in hun werk, onder dwang en dreiging van geweld „in vereniging”?
In de rechtbank in Leeuwarden stonden dinsdag twee verdachten terecht die op de avond van 5 december 2023 een cameraploeg van de omroep PowNed hebben geïntimideerd en achtervolgd toen zij het sunneklaasfeest wilden vastleggen. Beelden wekten de indruk van een levensgevaarlijke klopjacht. „Blijf met je poten van journalisten af”, tweette toenmalig justitieminister Dilan Yesilgöz (VVD).
Lees ook
Amelanders zien in de groepsapp: PowNed is op de pont
Iedereen is welkom op Ameland, 363 dagen in het jaar. Maar op 5 en 6 december zijn buitenstaanders niet gewenst. Het sunneklaasfeest vieren ze dan in de dorpskernen, waar groepen mannen verkleed over straat gaan en onder meer vrouwen en minderjarigen proberen te filteren uit groepen onherkenbaar uitgedoste feestvierders. De burgemeester had in een PowNed-item al tegen de verslaggever gezegd dat hun komst niet gewenst was. „Het is een feest van de Amelanders, voor de Amelanders.”
Maar „Pownews is nogal hardnekkig”, zei Rob K. (33) in de rechtbank. Hij en Jesse V. (24) waren taxichauffeurs op het eiland, maar hun vergunning is ingetrokken gedurende het strafrechtelijk onderzoek. De gevolgen van een botinfectie in zijn rechtervoet maken alternatief staand werk voor K. lastig.
Motorkap
Ze voelen zich volledig verkeerd neergezet in een „gemanipuleerde reportage” van PowNed. De omroep bleek niet bereid om de ruwe opnamen ter beschikking te stellen. „Er was geen enkele kwade intentie”, zei K. Maar het OM bracht in dat hij eerder op die bewuste dag ook al een auto met vloggers had gemaand het eiland te verlaten („Dit overleven jullie niet”).
Het groepje mannen, zo zeiden beide verdachten, wilde het „gesprek aangaan” toen de Volkswagen Polo vanaf de veerpont het eiland opreed. Dat daar PowNed-medewerkers in zaten, was vanaf de boot aan hen gecommuniceerd. Volgens V. was de bedoeling hen „de regels uit te leggen van sunneklaas”. Omdat hij niet zo sterk is in uitleggen, ging hij vóór de auto staan.
Toen liep het uit de hand. „In een vlaag van verstandsverbijstering” sprong V. namelijk direct op de motorkap. Had V. dat niet gedaan, erkende hij voor de politierechter, dan „hadden we hier nu niet gezeten”. De chauffeur gaf gas. V. werd tientallen meters meegevoerd, voor hij zich van de motorkap wist te werpen. „Hij heeft zichzelf in die situatie gebracht, waar hij anders had kunnen en moeten handelen”, aldus het OM. De aangifte van V. tegen de PowNed-chauffeur is geseponeerd.
Een aantal andere Amelanders op de pier stapte toen hun auto in, onder wie Rob K. Hem zie je in het PowNed-item op de autoruit kloppen als de crew uiteindelijk langs de kant van de weg stilstaat. „Doe die fucking deur open.” Bedreigend, volgens het OM. „Dit is eigenrichting.”
Politie
Er was ook politie, op zo’n tien meter afstand. Waar is dan, vroeg Van der Goot, „de objectiveerbare vrees” dat PowNed-medewerkers iets aangedaan zou worden? K. had bovendien op de pier al met de politie gebeld. „Op het moment dat je wederrechtelijk bezig bent, bel je niet 112.”
Kort hiervoor vond een aanrijding plaatst met de Polo van PowNed, die aan de rechterzijkant gehavend was. Beelden wijzen op een botsing in het dorp Nes. Daar reed de inmiddels opgekrabbelde V. in zijn Suzuki op de verkeerde weghelft, toen de Polo de bocht doorkwam. Die kon nog net uitwijken. V. pochte in een door het OM ingezien bericht dat hij ze geraakt had – „hun halve zijkant ligt eraf”. Nu stelde hij dat hij zomaar wat zei. Volgens de officier van justitie is V.’s betrokkenheid lastig te bewijzen, vanwege een reparatie aan de Suzuki die mogelijk direct na de botsing werd uitgevoerd. Wel is die „zeer waarschijnlijk”.
Tegen K. en V. eiste het OM 180 uur taakstraf, drie maanden voorwaardelijke celstraf en zes respectievelijk negen maanden rijontzegging. De rechter doet 15 juli uitspraak.
Lees ook
Twee Amelanders vervolgd voor bedreiging en geweldpleging tegen PowNed-medewerkers met Sunneklaas
