In een tweede termijn kan Von der Leyen niet dezelfde blijven

Posted on February 18, 2024 by admin

Kan er iemand stoïcijnser glimlachen dan Ursula von der Leyen? Tot nu was het steeds haar onbewogen reactie, als de voorzitter van de Europese Commissie gevraagd werd naar haar toekomstplannen.

Deze maandag doet ze haar mond dan toch open. Tijdens een bijeenkomst van de Duitse christen-democraten in Berlijn zal Von Leyen aankondigen dat ze graag nog een keer voorzitter van de Europese Commissie wil worden. De kans dat de Duitse slaagt is aanzienlijk: niet alleen lijkt haar christen-democratische partij wederom de grootste te worden bij de verkiezingen voor het Europees Parlement, ook is er onder regeringsleiders brede steun voor een tweede termijn van Von der Leyen.

Maar hoe waarschijnlijk het ook is dat ze slaagt, ze krijgt op haar rapport toch wel een flinke lijst aantekeningen mee. Van haar eigen partij, die zich soms flink van haar vervreemd voelde, maar ook van regeringsleiders, die haar vaak te eigengereid vonden. Tel daarbij op de veranderende politieke verhoudingen en verschuivende geopolitieke panelen, en Von der Leyen zal zich op flink wat punten opnieuw moeten uitvinden voor haar tweede termijn.

Iets daarvan zal je in de komende campagne al gaan terugzien. Dit zijn de belangrijkste feedbackpunten voor Von der Leyen.

Een (flink) tandje minder groen

Het is te zien als de belangrijkste erfenis van Von der Leyen: de Green Deal, het ambitieuze programma waarmee de Europese Unie in 2050 klimaatneutraal wil zijn. Ook toen een pandemie uitbrak en Rusland Oekraïne binnenviel, minderde dat programma nauwelijks vaart.

Maar heel voorzichtig ontstonden afgelopen jaar toch barstjes. De oorlog betekende economische tegenwind, die ook het verzet tegen groene plannen voedde. Verschillende regeringsleiders riepen op tot een ‘groene pauze’, net als de christen-democratische partij in het Europarlement. Opflakkerende boerenprotesten hebben de vergroening van de landbouw helemaal tot stilstand gebracht.

Lees ook
Ook in Brussel geldt: de tractoren verschijnen, dus de groene plannen verdwijnen

Het ligt voor de hand dat Von der Leyen in een tweede termijn een stuk minder groen kan en zal zijn. De afgelopen jaren waren groene partijen in het Europees Parlement groot en invloedrijk, maar voor de komende verkiezingen voorspellen peilingen juist een grote overwinning voor radicaal-rechtse partijen. Ook binnen haar eigen christen-democratische partij is het groene enthousiasme flink bekoeld – partijgenoten verbeten zich soms als Von der Leyen een zoveelste ambitieus plan aankondigde.

Von der Leyen krijgt op haar rapport wel een flinke lijst met aantekeningen mee

Pikant is vooral dat de christen-democratische partij, waartoe ook het CDA behoort, in haar verkiezingsmanifest bepleit het verbod op de verkoop van nieuwe brandstofauto’s per 2035 terug te draaien. Als een van de kernwetten van de Green Deal zou dat een flinke impact hebben.

Beter delegeren, meer overleggen

In een crisis, zei Von der Leyen vorig jaar tegen de Financial Times, „heb je de keuze tussen top-down leiden, of niet leiden”. En dus was het volgens haar logisch, dat ze soms kritiek kreeg besluiten wel heel erg naar zich toe te trekken. De EU belandde immers in nogal wat crises: van pandemie tot oorlogsdreiging, via torenhoge energieprijzen tot onrust in het Midden-Oosten.

Von der Leyen kreeg vaak lof, voor de manier waarop ze met lef reageerde op weer een nieuwe uitdaging. Maar de kritiek dat ze wel heel eigengereid opereert en heel centralistisch bestuurt is nooit gaan liggen en afgelopen maanden alleen maar gegroeid. Vooral haar solistische optreden in reactie op de terreuraanslagen in Israël kreeg veel kritiek – Von der Leyen reisde zonder overleg direct af naar Israël, om daar onvoorwaardelijke Europese steun aan het land te beloven.

Zal Von der Leyen de kritiek ter harte nemen en een meer ‘verbindend leider’ worden? Velen in Brussel betwijfelen het. Haar karakter is zoals een betrokkene het omschreef „niet echt van het delen”. Tegelijk kan de Commissievoorzitter de groeiende kritiek ook niet negeren en moet ze zowel EU-lidstaten als haar eigen organisatie wel tevreden houden.

Daarbij komt dat Von der Leyen ook veel naar zich toe kon trekken door een machtsvacuüm elders: in Frankrijk en Duitsland worstelen leiders met grote politieke verdeeldheid, en Charles Michel heeft zich als voorzitter van de Europese Raad afgelopen vier jaar irrelevant gemaakt. Als dat verandert, zal dat ook van invloed zijn op de macht van Von der Leyen.

Streng op rechtsstaat, maar niet te streng

Als er een punt is waarover Von der Leyen het meest in de clinch heeft gelegen met het Europarlement dan is dit het wel: de omgang met rechtsstaatschender Hongarije. Vorige maand kondigden Europarlementariërs nog een rechtszaak tegen de Commissie aan omdat die te makkelijk geld had overgemaakt naar Boedapest, hoewel niet aan de rechtsstatelijke voorwaarden zou zijn voldaan.

De casus ‘Hongarije’ was voor Von der Leyen balanceren op een dun koord. Zeker in aanloop naar de verkiezingen heeft de Duitse de steun van zoveel mogelijk partijen nodig – ook de linkse, die haar veel te soft vinden voor Viktor Orbán. Maar tegelijk heeft Von der Leyen er ook geen enkel belang bij Hongarije te zeer tegen zich in het harnas te jagen en zo door opeenstapelende veto’s helemaal niks meer voor elkaar te krijgen. Ook Orbáns steun heeft ze uiteindelijk nodig om succesvol Commisievoorzitter te blijven.

Lees ook
Escaleren of verzoenen? De EU worstelt met Viktor Orbán

Een nóg geopolitiekere Commissie

Het werd in 2019 als een vrij gewaagde uitspraak gezien. Haar Commissie, zei Von der Leyen als net benoemde voorzitter, zou een „geopolitieke Commissie” worden. Niet iedereen was overtuigd. Brussel slaagde er al jaren matig in een coherent buitenlandbeleid te voeren en om echt een verschil te maken ontbrak het de Commissie aan bevoegdheden.

Als er nu nog kritiek klinkt, dan is het louter nog de roep om een méér geopolitieke Commissie. Bijvoorbeeld in de discussies over het uitbouwen van Europese defensiesamenwerking en -industrie. Of in het groeiende animo voor EU-uitbreiding, om landen in het oosten van Europa aan zich te blijven binden.

Makkelijk wordt dat allerminst voor Von der Leyen. De afgelopen jaren koesterde ze zeer warme betrekkingen met de Amerikaanse president Joe Biden en ontpopte ze zich tot de meest Atlantisch georiënteerde EU-voorzitter ooit. Sommigen in Europa, en dan vooral in Parijs, vonden die banden iets te nauw en pleiten al langer voor een Europa dat minder „slippendrager” van Washington is.

Als straks mogelijk Donald Trump opnieuw verkozen wordt, zal Von der Leyen daartoe sowieso gedwongen worden. Vraag is ook hoe haar China-houding zich ontwikkelt. Afgelopen jaar kwam Von der Leyen met een uitgesproken visie, waarin ze ook meer export- en investeringsbeperkingen aankondigde. Iets minder dan een jaar later is daar nog weinig van gebleken. Onder druk van kritische lidstaten gaat Brussel uiterst behoedzaam te werk en is van stoere maatregelen nauwelijks sprake.

Lees ook
De vijf gezichten van EU-baas Ursula von der Leyen

Twee jaar na de eerste coronabesmetting kampen veel patiënten nog steeds met even hevige klachten

admin
November 25, 2024
0

Ruim twee jaar na het doormaken van een acute coronabesmetting is de helft van de postcovidpatiënten nog steeds niet of nauwelijks hersteld. Dat blijkt uit maandag verschenen onderzoek van het Erasmus MC in samenwerking met C-support, een stichting die in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport mensen met langdurige covidklachten ondersteunt.

Voor het onderzoek vulden 7.750 patiënten in 2022 en in 2023 een vragenlijst in. Tussen die twee meetmomenten steeg het percentage deelnemers dat grotendeels of helemaal was hersteld van 10 naar 26 procent. Maar driekwart van alle deelnemers is slechts half tot helemaal niet hersteld. De helft van de patiënten heeft na twee jaar nog steeds hulp nodig bij de dagelijkse verzorging. Bij de tweede meting beoordeelden de patiënten hun kwaliteit van leven gemiddeld met een 5,7, waar de Nederlandse bevolking gemiddeld een 8,9 scoort.

Het is belangrijk dat we in vervolgstudies ook de mensen betrekken die we nu nog slecht op de radar hebben

Maike ter Wolbeek
projectleider C-support

Het grootste deel van de deelnemers raakte besmet met het coronavirus SARS-CoV-2 voordat er vaccins op de markt waren. Het onderzoek betrof niet alleen vragen naar het verloop van hun klachten of kwaliteit van leven, maar ook werden deelnemers bevraagd over bijvoorbeeld hun participatie op de arbeidsmarkt en hun financiële situatie.

Het onderzoek benadrukt dat veel postcovidpatiënten langzaam herstellen en dat hun klachten grillig kunnen verlopen. 40 procent ervoer tussen de twee meetmomenten dat hun klachten afnamen, 17 procent ging in die periode juist achteruit.

Nagenoeg

Postcovid is een complex syndroom waarbij verschillende systemen in het lichaam een rol spelen. De aandoening kent daardoor „veel verschillende gezichten”, aldus de onderzoekers in het rapport. Patiënten rapporteerden tussen de meetmomenten gemiddeld zestien soorten klachten. Extreme vermoeidheid, concentratieproblemen en moeite met prikkelverwerking, komen het meest voor. Die vermoeidheid is zo ernstig dat 80 procent van de deelnemers nog steeds overdag bedrust nodig heeft.

„We willen met dit onderzoek nogmaals op de kaart zetten hóé slecht het gaat met een groot deel van de postcovidpatiënten”, zegt Maike ter Wolbeek, projectleider van het onderzoek vanuit C-support. „Ten tijde van onze eerste vragenlijst voelde 10 procent van de deelnemers zich weer nagenoeg de oude, na de tweede meting steeg dat naar 26 procent. Zij hopen dat ze nu definitief genezen zijn, maar we zien ook dat bijna driekwart van de mensen binnen een jaar nog veel terugvallen heeft.”

Voor de andere patiënten, die nog steeds geen vooruitgang ervaren, bestaat de kans dat postcovid chronisch wordt, zegt Ter Wolbeek met enige aarzeling, want het is geen hoopvol bericht. En herstel kán nog steeds, benadrukt ze. „Alleen de tijd kan uitwijzen hoe deze patiënten zich ontwikkelen. Daarom is het zo belangrijk om postcovidpatiënten de komende jaren goed te blijven volgen.”

Erkenning

Volgens Ter Wolbeek worstelen veel postcovidpatiënten met een gebrek aan erkenning vanuit hun omgeving. „Het kan voor vrienden of collega’s lastig zijn om begrip op te brengen voor [de dingen] waar deze patiënten tegenaan lopen, zeker als het al jaren duurt. Terwijl zij al zo ziek zijn, moeten patiënten zich naar hun omgeving continu verantwoorden voor hun klachten en ze moeten leven met de realiteit dat er op dit moment geen goede behandeling is. Dat is een erg zware last.”

Ook op de rest van de maatschappij heeft deze ziekte impact, laat het onderzoek zien. Postcovidpatiënten komen moeizaam mee op de arbeidsmarkt. Voor hun coronabesmetting had 95 procent van de respondenten betaald werk, in 2023 was dat 71 procent. Het gemiddelde aantal werkuren per week halveerde sindsdien.

Hoewel het onderzoek van het Erasmus MC en C-support een grote groep deelnemers volgde, benadrukken de onderzoekers dat de respondenten niet representatief zijn voor álle postcovidpatiënten in Nederland. „Dit zijn mensen die zich vrijwillig hadden aangemeld bij C-support”, zegt Ter Wolbeek. „Zij weten dus al goed de weg naar hulp te vinden. Het is echt belangrijk dat we in vervolgstudies ook de mensen betrekken die we nu slecht op de radar hebben: mensen met een migratieachtergrond bijvoorbeeld, en patiënten die zo ziek zijn dat ze bijna niet mee kunnen doen aan onderzoeken. Er valt op dit terrein nog ontzettend veel te leren.”

Toeristenboot gezonken in Rode Zee, 17 mensen vermist

admin
November 25, 2024
0

Een boot met toeristen is maandag bij de Egyptische kust gezonken. Dat melden internationale persbureaus. Reddingswerkers zoeken nog naar 17 mensen die vermist zijn geraakt. Op de duikexcursie waren 31 toeristen en veertien bemanningsleden aan boord. Tot nu toe werden 28 mensen gered uit de Rode Zee.

De boot vertrok zondag vanuit havenstad Marsa Alam voor een vijfdaagse excursie. Op maandagochtend vroeg zond de bemanning van het schip een noodsignaal uit. Zaterdag zou een waarschuwing voor hoge golven en ruig weer afgegeven zijn door de Egyptische weerautoriteit. Schepen werd afgeraden de zee op te gaan volgens persbureau AP.

Volgens het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken waren er geen Nederlanders betrokken bij het incident, meldt persbureau ANP. Het is nog niet bekend uit welke landen de toeristen wel kwamen en waardoor de boot precies is gezonken.

Reepjes perkament in boekrug blijken versregels van Nedersaksische ridderroman

admin
November 25, 2024
0

In het archief van Overijssel, dat tegenwoordig Collectie Overijssel heet, werden tientallen jaren geleden een paar kleine fragmentjes van een onbekende ridderroman gevonden. Het heeft heel lang geduurd voordat duidelijk werd om wat voor tekst het ging. Onderzoeker Hedzer Uulders, tegenwoordig verbonden aan het Gelders archief en van huis uit gespecialiseerd in Franse middeleeuwse literatuur, heeft nu ontdekt dat het gaat om een Nedersaksische vertaling van een Hoogduitse ridderroman.

Dat is bijzonder, want tot nu toe hadden we in Nederland alleen Middelnederlandse ridderromans en ridderromanfragmentjes, en geen enkele Nedersaksische tekst of tekstfragment in dat genre. De fragmenten staan op twee stukjes 14de-eeuws perkament, die gebruikt zijn bij het inbinden van een 16de-eeuws boek. „Als rugversteviging van een katern”, legt Uulders uit. „Met zo’n stukje perkament eromheen slijt dat minder gauw.” Oude handschriften werden in die tijd op grote schaal gerecycled.

Dertig versregels

Het boek waarin deze stukjes perkament gevonden zijn, komt uit Holtheme, gemeente Hardenberg , niet ver van de Duitse grens. Het is een zogeheten ‘markeboek’: een verzameling administratieve stukken van een ‘marke’, een samenwerkingsverband van boeren, die allerlei afspraken maakten over het beheren van de gezamenlijke gronden. De vier gevonden fragmentjes zijn maar klein. In totaal gaat het om dertig versregels. Uulders vertelt dat hij de afgelopen zeventien jaar van alles heeft gedaan om uit te vinden om wat voor tekst het gaat. „Deze fragmenten hebben een wat typisch taalgebruik”, zegt hij. „Het lijkt Nederlands, maar er zitten ook Duitse elementen in.”

Om een idee te geven van hoe dat klinkt, volgen hier vier verzen: „Do he met den ridder quam” (toen hij met de ridder kwam) „da gereden ouer tfelt” (daar gereden over het veld) „voer des coninx tszelt” (voor de tent van de koning), „sy beisten unde gingen daer in” (stegen ze af en gingen naar binnen).

Ook al gaat het maar om in totaal 140 woorden, het is volgens Uulders duidelijk dat de vertaling gemaakt is onder invloed van maar liefst drie verschillende talen. De tekst bevat een paar Hoogduitse woorden, zoals wie (hoe), saghen (zeggen) en hoelf (hielp). Het merendeel van de tekst is geschreven in de taalvariant die in Nederland Nedersaksisch genoemd wordt en in Duitsland Nederduits. Met woorden als: unde (en), he (hij) en em (hem).

En dan zijn er nog een aantal Middelnederlands aandoende woorden, wat erop wijst dat het om een Nedersaksische (Nederduitse) tekst gaat die geschreven is in het meest westelijke gebied van het Nedersaksisch: dese (deze), hi (hij), ontfingen (ontvingen).

Overduidelijke match

Uulders: „Dus ik dacht: het zou een vertaling kunnen zijn van een Hoogduitse tekst, maar het zou ook een vertaling kunnen zijn van iets in het Middelnederlands. Het mooie is dat het een tekst op rijm is.” Op die rijmwoorden (en vertalingen daarvan) ging Uulders zoeken, op het internet. Uiteindelijk vond hij een overduidelijke match met een Hoogduitse ridderroman uit de 13e eeuw: Willehalm von Orlens. Dat was in het Duitstalige gebied een heel populaire tekst: er zijn meer dan veertig middeleeuwse handschriften van overgeleverd. Als je die Hoogduitse tekst naast de fragmenten legt, zie je heel duidelijk dat het daarin om een Nedersaksische vertaling gaat.

Uulders: „In Noord-Duitsland werd Nedersaksisch gesproken, maar het Hoogduits was daar vaak de literaire taal. Dus die Hoogduitse teksten circuleerden daar ook. De Nedersaksische vertaler kon daardoor af en toe een Hoogduits woord laten staan, omdat het publiek dat woord waarschijnlijk wel begreep.”

Nedersaksische ridderromans zijn er niet zoveel. Er zijn er, in Noord-Duitsland, een paar compleet overgeleverd, en verder zijn daar ook nog wat fragmenten gevonden. Willehalm von Orlens is een klassieke ridderroman, van vele duizenden verzen. Een ridder wil trouwen met een prinses. Maar ze worden uit elkaar gedreven, omdat de omgeving het er niet mee eens is. En dan moet hij allerlei proeven ondergaan, om uiteindelijk haar waardig te zijn en haar te kunnen trouwen.

In deze fragmenten is hij zwaar gewond: hij heeft een speer in zijn lijf en die mag er alleen uit worden verwijderd door een adellijke dame. Dus hij loopt rond met die speer, heeft pijn, wordt op de proef gesteld. Uiteindelijk komt hij op een hof en daar is een koningin die hem van die speer bevrijdt.

De tekst zegt het zo: „dat em die coninginne hoelf” (afhielp) „van den noden sijn” (van zijn nood). Waardoor „die getrouwe reine man weder sijn macht ghewan” (terugkreeg).

Hof van Bentheim

Uulders denkt dat de vertaling net buiten de grenzen van het huidige Nederland gemaakt is: mogelijk aan het hof van Bentheim. „We weten dat ze daar ridderromans hadden.”

Als je de geschiedenis van de Nederlandse literatuur laat ophouden bij de grens met Duitsland, dan horen deze fragmenten er niet bij. Aan de andere kant, de fragmenten laten volgens Uulders mooi zien dat het Nedersaksisch, dat aan weerszijden van die grens gesproken werd (en wordt), soms ook een (internationale) literaire taal kon zijn. „Het Nedersaksisch wordt in Nederland vaak gezien als een verzameling dialecten, als een taal van het platteland van Twente, Salland, de Achterhoek, Drente, Groningen. Maar die taal heeft een eigen cultuur gehad, en ook een eigen literatuur.”