In een planetarium, molen of in een kerk: zo stemt Nederland

Ruim 13,3 miljoen kiesgerechtigde Nederlanders kiezen deze woensdag een nieuwe Tweede Kamer. Het zijn de spannendste verkiezingen in jaren, met volgens de laatste peilingen drie of misschien wel vier partijen die de grootste kunnen worden: VVD, PVV, GroenLinks-PvdA en op enige afstand NSC.

Toch lag de opkomst halverwege de middag iets lager dan in 2017. Dat zijn de meest recente Kamerverkiezingen waar een passende vergelijking mee valt te maken, want die van 2021 vielen middenin de coronapandemie en werden om verspreiding van het virus te voorkomen uitgesmeerd over drie dagen.

Vrijwel alle stembureaus zijn tot 21.00 uur open. Alleen voor bijzondere stembureaus, zoals bijvoorbeeld in musea of mobiele stembureaus, kunnen afwijkende openingstijden gelden. Direct na het sluiten van de stembureaus volgt een eerste exitpoll.

Amsterdamse kiezers kunnen hun stem onder meer uitbrengen in het Anne Frank Huis en kunnen daarna gratis het museum bezoeken. Ongeveer driekwart van de mensen die woensdagmiddag om 15.30 uur in het museum hadden gestemd, deden aansluitend een gratis museumbezoek, meldt persbureau ANP. In principe is het Anne Frank Huis voor ander publiek gesloten, maar als er weinig stemmers komen worden er toch andere bezoekers toegelaten. Er is volgens burgemeester Femke Halsema van Amsterdam speciale aandacht voor de veiligheid van dit stembureau „gelet op de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden”.

Volgens de Anne Frank Stichting is het Anne Frank Huis een plek „die eraan herinnert wat er kan gebeuren als democratie en rechtsstaat verdwijnen”. Stemmers krijgen een rood potloodje met daarop een citaat van Anne Frank: „Hoe heerlijk is het, dat niemand een minuut hoeft te wachten met de wereld te veranderen!”

Er staan bij deze verkiezingen maar liefst 26 partijen op het stembiljet, waardoor het biljet groter is dan ooit. De verwachting is daardoor dat het tellen van de stemmen langer gaat duren dan voorgaande verkiezingen, en dat pas in de loop van de nacht duidelijk wordt welke partij als winnaar uit de bus komt.

Er kan ook gestemd worden op 43 treinstations verspreid over het land. Station Winterswijk ging om 05.00 uur als eerste open. Stationsmanager Guido Bergen zegt tegen persbureau ANP dat het handig is dat mensen bijvoorbeeld onderweg naar hun werk kunnen stemmen. „Je hoeft er dan niet speciaal de deur voor uit.”

Ook in Museum ’t Kromhout en het Planetarium in Amsterdam, de Kerkhovense Molen in Oisterwijk en het Nieuwe Instituut in Rotterdam, mochten stemmers gratis naar binnen. In het Nieuwe Instituut hebben slechts enkele mensen gebruik gemaakt van die mogelijkheid, laat een woordvoerder weten aan persbureau ANP.

Alle kiesgerechtigde Nederlandse bewoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba kunnen ook een stem uitbrengen voor de Tweede Kamerverkiezingen. De zogeheten BES-eilanden doen voor vierde keer mee aan de Kamerverkiezingen. De opkomst was nooit erg hoog. Zo kwam op Bonaire in 2021 maar 22,8 procent van de stemgerechtigden opdagen. Twee jaar geleden werd het CDA de grootste partij in Caribisch Nederland. In 2017 was dat D66 en in 2012 de PvdA.