„Ik ben pro-Palestijns, maar ik vind niet dat we onze levens op stop moeten zetten omdat anderen lijden”, zegt Lovelyn (16). Lovelyn zit met drie andere tieners – Kaoutar (18), Taïsha (19) en Stephan (13) op het picknickbankje voor de McDonald’s aan de Korte Lijnbaan in Rotterdam. Wegens privacyredenen en hun jonge leeftijden willen ze niet met achternaam in de krant.
Ze gaan niet stoppen met het eten bij McDonald’s, zegt Lovelyn, want ze hebben niks te maken met de situatie in Gaza. Ze zijn op de hoogte van de boycots tegen het bedrijf vanwege de vermeende steun van de fastfoodketen aan Israël. „Je moet wel aan de situatie in Gaza denken en helpen waar je kunt”, vindt Lovelyn. Zelf ziet ze betere manieren om iets bij te dragen. Ze helpt bij het inzamelen van kleding voor de Palestijnen die zijn getroffen door het conflict.
Lovelyn, Kaoutar, Taïsha en Stephan zijn familie van elkaar, Stephan is op bezoek uit Kaapverdië. Dit is de eerste keer dat hij bij de McDonald’s eet, want op de Kaapverdische Eilanden is er geen filiaal van het Amerikaanse fastfoodrestaurant te vinden. Hoe smaakt het? Hij haalt zijn schouders op en neemt een hap uit zijn burger. „Het smaakt naar niets”, zegt hij. Lovelyn heeft ondertussen haar Happy Meal uitgepakt. Ze geeft toe dat ze het menu niet voor het eten heeft gekocht, maar voor het speeltje dat erbij zit: een plastic Minion-poppetje uit de tekenfilm Verschrikkelijke Ikke. „Ik ben nog jong, hè?”
Boycots
McDonald’s, Burger King, Eazy, Taco Bell, Waw Burger, Halal Fried Chicken; de Korte Lijnbaan voelt aan als de fastfoodcategorie in de Thuisbezorgd-app. Het is een warme zomeravond en de zon schijnt op de grijze tegels die de hele straat bedekken. Het is het drukst bij de Amerikaanse fastfoodketen McDonald’s, de grootste restaurantketen ter wereld met meer dan 40.000 vestigingen in meer dan 100 landen. Maar het gaat niet lekker met de burgergigant. McDonald’s heeft in het tweede kwartaal van dit jaar voor het eerst sinds 2020 minder fastfood verkocht.
Vorige week maakte McDonald’s bekend dat de wereldwijde omzet 1 procent lager uitkwam dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. De nettowinst over dezelfde periode daalde met 12 procent tot 2 miljard dollar (1,8 miljard euro). Dit jaar is het aandeel al met 15 procent in waarde gedaald.
Dit is het gevolg van de hogere verkoopprijzen en goedkopere concurrentie, maar ook van de boycots tegen het bedrijf vanwege de vermeende steun van de fastfoodketen aan Israël.
Er zijn sinds 7 oktober vele influencers en activisten die oproepen tot consumentenboycots. Op sociale media en pro-Palestijnse websites gaan lijstjes rond van bedrijven die zouden profiteren van de Israëlische bezetting in Palestina of op een andere manier bijdragen aan de mensenrechtenschendingen tegen Palestijnen.
Wij tonen ons respect voor de Palestijnen en boycotten McDonald’s
De restaurants die McDonald’s over de hele wereld heeft, worden vaak gerund door zelfstandige franchisenemers. De fastfoodketen is het doelwit van boycots sinds de Israëlische franchisenemer Alonyal kort na de Hamas-aanval van 7 oktober gratis maaltijden uitdeelde aan duizenden Israëlische soldaten. Sindsdien beschuldigen activisten het bedrijf van steun aan het Israëlische leger.
Het moederbedrijf McDonald’s Corporation heeft in november afstand genomen van Alonyals actie in een verklaring op de sociale media-accounts van dochterondernemingen in het Midden-Oosten. Volgens het moederbedrijf was het besluit om gratis maaltijden uit te delen genomen door lokale franchisenemers. In april kocht McDonald’s 225 vestigingen in Israël op van Alonyal, dat de restaurants ruim 30 jaar had gerund. „McDonald’s Corporation financiert of ondersteunt geen enkele regering die bij dit conflict betrokken is”, laat McDonald’s Nederland aan NRC weten na contact met McDonald’s Corporation.
De internationale BDS Movement (Boycotts, Divestment, Sanctions), blijft mensen oproepen McDonald’s te boycotten. „De handelingen van een franchisenemer van McDonald’s kunnen niet los worden gezien van de wereldwijde activiteiten van het bedrijf”, reageert BDS Nederland in een e-mail.
‘Genoeg andere fastfoodzaken’’
Voor de jongeren die NRC sprak is het niet helemaal duidelijk hoe McDonald’s – of andere merken op de boycotlijst, zoals Burger King, Starbucks en Zara – zou bijdragen aan het leed van de Palestijnen. Maar het vermoeden dat het bedrijf zich schuldig maakt aan mensenrechtenschendingen tegen de Palestijnen is voor de meesten van hen reden genoeg om het te vermijden.
De vrienden Eymen (17) en Emre (15) zijn net gaan eten bij een Turkse eettent om de hoek van de Korte Lijnbaan. Beide jongens eten uit principe niet meer bij McDonald’s. „Wij als moslimgemeenschap staan achter de Palestijnen”, legt Eymen uit. „De Palestijnen zijn net als wij moslim en hun land wordt bezet. Wij tonen ons respect voor hen en boycotten McDonald’s.”
Eymen zegt dat het nieuws over het uitdelen van gratis maaltijden aan Israëlische soldaten ook voor mensen binnen de islamitische gemeenschap reden is om te stoppen met eten bij McDonald’s.
Eymen en Emre vinden dat er genoeg andere fastfoodzaken zijn. Friet en kip zijn bijna overal verkrijgbaar. „Ik eet niet vaak buiten de deur, maar ga meestal naar een Turkse tent in Breda waar ik een Turkse pizza kan scoren voor 3,95 euro”, zegt Eymen. „Daar voel ik me meer thuis. Mensen die ik ken komen er. Ik vertrouw het eten beter.”
Shari Ramesar (19) zegt dat ze niet denkt dat ze ooit nog een McDonald’s binnen zal stappen. Ze heeft een smartphone in haar hand met een Hello Kitty-hoesje. De schattige Japanse cartoon van een meisje dat lijkt op een kat is terug te vinden op haar riem en sneakers. „Het is heel erg wat er in Palestina gebeurt en ik steun dat echt niet.” Ze zegt dat ze op Instagram en Tiktok aangrijpende video’s heeft gezien over fastfoodketens en kledingzaken die Israël steunen. „Daarin wordt gezegd dat wanneer je geld uitgeeft in een McDonald’s, dat weer gebruikt wordt voor bommen of wapens om kinderen dood te maken. Of dat je dan bloed aan je burger hebt zitten. Sinds het zien van die video’s kan ik echt niet meer naar McDonald’s.”
Ze steunt veel liever lokale eetgelegenheden, zoals ramenrestaurant Takumi of het Koreaanse kiprestaurant Soju Bar. „Het eten is daar toch iets gezonder dan bij een McDonald’s, Burger King of KFC.”
