IJsjes, water en extra pauzes moeten bouwvakkers aan de A10 verkoeling bieden, maar ‘het werk moet door’

Angelo heeft bij de onderdoorgang in station Amsterdam Zuid even de schaduw opgezocht. Als bouwvakkers die aan het Zuidasdok-project werken zich van de ene naar de andere bouwplaats verplaatsen, doet hij het hek open en dicht. Hij prijst zich gelukkig als de zon aan het eind van de ochtend achter een hoog kantoorgebouw kruipt, maar weet: om 14.00 uur komt hij daar weer achter vandaan. Als voorzorgsmaatregel heeft hij een roze parasolletje gekocht en aan een reclamezuil vastgebonden.

De Poolse bouwvakker Lukasz heeft die mogelijkheid niet, als betonreparateur staat hij in de volle zon. Hij slurpt met bezweet voorhoofd aan zijn waterijsje, in de schaduw van een damwand bij de A10, waarvan een deel in een enorme zandvlakte is veranderd. „We raken eraan gewend, en ons lichaam ook. Je hoeft in ieder geval niet naar de wc, want je zweet alles uit”, zegt hij. Twee Poolse collega’s beamen zijn woorden grinnikend. Ze willen net als andere bouwvakkers niet met hun achternamen in de krant.

We raken eraan gewend, en ons lichaam ook. Je hoeft in ieder geval niet naar de wc, want je zweet alles uit

„Die gasten hebben het wel zwaar”, zegt bouwmanager Emiel Vergouw. „Maar we proberen te doen wat we kunnen om het werk in deze omstandigheden te verlichten.” Naast water en ijsjes aanbieden – die alweer moeten worden aangevuld, blijkt bij een inspectie van de koelkast – en drie partytenten om tijdens extra pauzes in de schaduw uit te kunnen puffen, is het belangrijk om elkaar in de gaten houden, zegt Vergouw. Hij overziet voor opdrachtgever Zuidasdok (gevormd door ProRail, gemeente Amsterdam en Rijkswaterstaat) de plaatsing van tunnels, die een volgende fase van het gebied rond de Zuidas mogelijk moeten maken.

„We hebben wel tegen elkaar gezegd dat de uitvoerders daar de leiding in moeten nemen”, zegt veiligheidsdeskundige Ton Ernst van opdrachtnemer Bouwcombinatie Nieuw-Zuid aan. „Als je het bij de werknemers zelf neerlegt, zie je toch dat ze er niet altijd naar handelen.” Hij verwijst naar een paar Indiase betonijzervlechters die aan het project werken. „Die vinden het helemaal niet warm bij deze temperaturen.”

Hittestress

De cijfers liegen er niet om. Werkend Nederland kent een groeiend probleem met ‘hittestress’, de situatie waarin het lichaam meer warmte opneemt dan het kan afvoeren. Dat concludeerde onderzoeksbureau TNO afgelopen week. Zeker 385.000 werknemers per jaar hebben te maken met meer dan tachtig uur hittestress tijdens hun werk. Het onderzoeksbureau ziet klimaatverandering als de belangrijkste oorzaak van hittestress, want hittegolven met veel zonkracht en weinig bewolking komen steeds vaker voor.

Zoom in

Warmterecord na warmterecord sneuvelt. Dinsdag werd het in De Bilt 33,2 graden, de warmste eerste julidag sinds het KNMI de temperaturen bijhoudt. Een dag eerder maakte het instituut melding van de warmste junimaand sinds 1901. Nederland zal dus aan de hoge temperaturen moeten wennen, en zich moeten aanpassen. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Zoom in

Voor een van de bouwketen, die door de airconditioning een graad of tien koeler zijn dan buiten, staat een flacon zonnebrandcrème. Maar hoe verleid je werknemers om daar gebruik van te maken? Verschillende bouwbedrijven hebben de afgelopen jaren smeer- en drinkprotocollen ingesteld, maar voor de uitvoering ervan wijzen ze op de eigen verantwoordelijkheid van de werknemer.

Willian, zweetdruppels op zijn voorhoofd, leunt op een hekje en heeft de pauzetent links laten liggen. Zijn rode armen zijn flink aan het vervellen. „Ze zijn de zon gewend”, zegt hij. „Zonnebrand, dat doe ik niet op, alleen in de vakanties.” Hij moet even wachten op een graafmachine die zand vanaf het talud verspreidt voor hij met de trilplaat aan de slag kan. Warm is het wel, al te zwaar niet, zegt hij.

Zonnebrandcrème, dat doe ik niet op, alleen in de vakanties

Ook de hoge werkdruk is een reden dat werknemers niet altijd even goed voor zichzelf zorgen. „Haast is geboden, want we doen in zestien dagen wat we anders in twee maanden doen. We werken 24 uur per dag door om dat te halen”, vertelt bouwmanager Vergouw. Afgelopen donderdagavond konden ze beginnen, na het verjaardagsfeest van de stad Amsterdam en na de NAVO-top, die andere centrale wegen gesloten hield. Het werk moet op 12 juli klaar zijn, want daarna wordt er in de hoofdstad aan de Coentunnel gewerkt. „We hebben een strakke planning, het werk moet door”, zegt Vergouw.

Bakkers en politieagenten

Naast de bouwmedewerkers kampen beroepsgroepen als politieagenten en bakkers met hittestress. Zij verrichten zwaar fysiek werk in een warme omgeving en dragen vaak dikke beschermende kleding. Lassen of brood bakken in een koelere werkomgeving is nu eenmaal onmogelijk, en ook een politieagent kan moeilijk de straten vermijden op een hete dag.

TNO-onderzoeker Anjoeka Pronk ziet dat er nog nauwelijks nagedacht wordt over hoe je het best omgaat met hitterisico’s op het werk. „Er spelen andere risico’s dan bij mentale belasting bijvoorbeeld, of bij werken met chemische stoffen, waar we meer aan gewend zijn geraakt”, zegt ze. „Hitte is lang gezien als iets dat er nu eenmaal is en niet beïnvloedbaar is, ook niet door werknemers. Nu komt er langzaamaan meer aandacht voor”, aldus Pronk, die benadrukt dat de kennis om hitte te beheersen internationaal aanwezig is, maar vertaald moet worden naar de Nederlandse werksituaties.

Zoom in

Hittetress kan serieuze gevolgen hebben: werknemers kunnen flauwvallen, en er problemen met de nieren, het hart of de luchtwegen aan overhouden. Sinds 2000 nemen incidenten door hitte op de werkvloer in heel Europa toe, schrijft de International Labour Organization (ILO). Zij wijt de toename van incidenten aan stijgende temperaturen in regio’s waar werknemers niet gewend zijn aan hitte. Volgens de ILO leidt hittestress wereldwijd jaarlijks tot 2,1 miljoen verloren levensjaren en tot bijna 19.000 doden op de werkvloer.

Aan de Zuidas gaat het iedereen dinsdagmiddag, als de zon op z’n hoogtepunt is, naar omstandigheden goed. Medewerkers maken gebruik van de extra pauzes en wisselen tips uit: even een beetje water in de helm, toch die extra pauze pakken. Van onder zijn parasol kijkt Angelo naar het grote kantoorgebouw. „Donderdag is de ergste hitte alweer voorbij”, zegt een voorbijganger bemoedigend tegen hem en zijn bezwete collega’s.

Met medewerking van Merve Özdemir

Delen





Mail de redactie