In Ierland stapt premier Leo Varadkar onverwachts op.. Hij vertrekt per direct als partijleider van Fine Gael maar blijft als premier aan tot de partij een opvolger voor hem heeft. Tussentijdse verkiezingen zijn niet nodig. Waarschijnlijk duurt de opvolging enkele weken.
De aankondiging van Varadkars vertrek als Taoiseach (premier) kwam als verrassing. De geruchten kwamen pas woensdagmorgen op gang toen ambtenaren overhaast een persconferentie begonnen voor te bereiden.
Daarin zei Varadkar dat hij zowel „politieke als persoonlijke redenen” heeft voor zijn vertrek. Politici zijn ook mensen, zei hij, en „we geven alles tot het moment komt dat we dat niet meer kunnen”. Na zeven jaar leiderschap vindt hij zichzelf „niet meer de juiste persoon” om bij de komende verkiezingen nog volop campagne voor Fine Gael te voeren.
En er komen allerlei verkiezingen aan in Ierland: in juni zijn, zoals overal in de EU, de verkiezingen voor het Europese Parlement en lokale verkiezingen. Landelijke verkiezingen worden uiterlijk in maart volgend jaar gehouden. Fine Gael doet het al een paar jaar matig in de opiniepeilingen. De centrum-rechtse partij is op economisch gebied conservatief en op sociale onderwerpen progressief. Het linkse Sinn Féin staat consequent op een ruime voorsprong.
Brexit
Leo Varadkar (nu 45) brak bij zijn aantreden als premier in juni 2017 op allerlei manieren met oude tradities: hij was de jongste premier in de Ierse geschiedenis, de eerste openlijk homoseksuele en de eerste met een deels Indiase achtergrond. Vorig jaar zei hij dat „homofobie helaas weer een klein beetje meer acceptabel lijkt te zijn geworden” in Ierland en dat hij en zijn partner in het openbaar voorzichtiger waren geworden.
Lees ook
Een opiniestuk van Leo Varadkar: Ierse premier na Brexit: klimaat nieuwe opdracht EU
Als een van zijn politieke hoogtepunten noemde Varadkar woensdag de onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk over het uittreden van dat land uit de Europese Unie. Dat was voor Ierland een belangrijk en complex proces omdat het als enige EU-lidstaat een landsgrens heeft met het VK. Hoewel in Ierland in het algemeen wordt gedacht dat Varadkar de Ierse positie goed had verdedigd, profiteerde zijn partij bij de verkiezingen van 2020 daar amper van en Fine Gael eindigde als derde partij. Onderdeel van de coalitieafspraken daarna was dat Varadkar en partijleider Micheál Martin van Fianna Fáil het premierschap zouden delen en om de beurt de leiding zouden krijgen.
Blunder
Afgelopen maart begingen Varadkar en zijn regering een blunder bij een referendum over de positie van vrouwen en moeders in de grondwet, iets dat ook zal hebben meegewogen bij zijn bekendmaking van woensdag. Het idee was om enkele artikelen uit de grondwet te moderniseren, maar de gevolgen van die wijzigingen waren voor veel Ieren onduidelijk en dus wezen ze de voorstellen met overtuigende meerderheden af.
Er gaan geruchten dat Varadkar een baan in Brussel wel ziet zitten, bijvoorbeeld bij de Europese Commissie die na de Europese Verkiezingen opnieuw wordt samengesteld. Tijdens zijn verklaring zei Varadkar dat hij „niks heeft geregeld” en dat alle opties voor hem open liggen. „Ik weet dat de discussie over mijn echte beweegredenen volop zal worden gevoerd, maar dit zíjn mijn echte beweegredenen.”
