Ibram Kendi’s anti-racismecentrum in Boston in opspraak

Ontwaakt of om de tuin geleid? Aan de universiteit van Boston zingt die vraag rond in een schandaal rond het Centrum voor Antiracistisch Onderzoek, opgezet en geleid door historicus, auteur en media-ster Ibram X. Kendi. Het centrum, dat in 2020 van start ging, is in opspraak geraakt door de aankondiging van ontslagen en klachten over onduidelijke besteding van gelden. Oud-medewerkers verwijten de leiding gebrek aan professionaliteit en transparantie.

Het centrum maakte onlangs zelf bekend dat ten minste vijftien personeelsleden zullen moeten vertrekken. Het wil in afgeslankte vorm verder, met fellows van buiten. De aankondiging leidde tot ophef en een stortvloed van vragen over het centrum, dat werd opgericht onder invloed van de Black Lives Matter-beweging en in twee jaar tijd 43 miljoen dollar aan donaties binnenhaalde. Onder meer over de verantwoording van dat geld rijzen nu vragen. Naast opiniestukken op de eigen site produceerde het centrum sinds de oprichting in 2020 maar twee wetenschappelijke artikelen.

Verontwaardiging en ergernis zetten nu de toon bij critici van Kendi. In een opiniestuk in The Washington Post hekelde eco-wetenschapper Tyler Austin Harper (hoogleraar aan een andere universiteit) Kendi als een huckster, een opportunist die munt slaat uit het raciale trauma van de VS. Volgens Harper banaliseren Kendi en zijn geestverwanten als de bestseller-auteur Robin DiAngelo (White Fragility, over ‘witte breekbaarheid’) racisme door er van alles onder te scharen „van terreuraanslagen tot micro-agressies op de werkvloer”.

Morele zuiverheid

Maar Harper ziet Kendi ook als slachtoffer van witte elites die met zijn werk in de hand vooral hun eigen morele zuiverheid willen etaleren. „Witte elites aan beide kanten van het politieke spectrum staan altijd klaar om nieuwe, stralende Zwarte intellectuelen te misbruiken voor hun eigen politieke agenda”, aldus Harper in The Washington Post.

Ibram X. Kendi (1982), geboren in New York als Henry Rogers, maakte naam met een lijvige geschiedenis van racisme in Amerika, Stamped from the Beginning (2016), waar ook een getekende versie van verscheen. Zijn doorbraak kwam drie jaar later met How To Be An AntiRacist (2019), een persoonlijke inleiding in anti-racisme. Kort na de politiemoord op George Floyd in 2020 groeide het uit tot een wereldwijde bestseller en werd Kendi een veelgevraagde spreker.

Het boek draagt het idee uit dat racisme een systemisch verschijnsel is dat alles in de samenleving doortrekt. Het criterium om iets als racistisch aan te merken – taal, gedrag, beleid – zijn niet intenties, maar effecten: alles wat de ongelijkheid tussen etnische groepen vergroot, bedoeld of niet, is racistisch. Er is dan ook geen neutraal terrein, meent Kendi: wie niet anti-racistisch is, is racistisch want houdt een racistisch systeem in stand. Dat geldt wereldwijd: racisme is een van de „snelst groeiende en dodelijkste kankers” uit de geschiedenis.

De universiteit van Boston heeft nu een onderzoek ingesteld naar het centrum. Kendi verdedigde zijn organisatie op X en zei het onderzoek van de universiteit te verwelkomen.