‘House of the Dragon’ toont het moederschap in al haar wreedheid, lust en kracht

De fantasyserie House of the Dragon, die zich afspeelt in het universum van het zeer succesvolle Game of Thrones, is na tien afleveringen een wereldwijd en veelbesproken succes. De serie van HBO, waarin de geschiedenis van het drakenhuis Targaryen wordt behandeld, heeft het laatste, ongeïnspireerde seizoen van haar voorganger bij het grote publiek doen vergeten. Dat is best opvallend, gezien het feit dat House of the Dragon stukken trager is dan Game of Thrones, en op Shakespeareaanse wijze ruimte biedt aan een handvol uitgekristalliseerde personages met uitwaaierende overdenkingen.

Game of Thrones kreeg in haar nadagen de kritiek misogyn te zijn of de kijker zelfs leedporno voor te schotelen. Natuurlijk kende ook Game of Thrones een aantal sterke vrouwelijke personages, zoals drakenkoningin Daenerys Targaryen, dapper strijdertje Arya Stark of de sluwe koningin Cersei Lannister. Maar ook was daar het steeds terugkerende decor van naamloze, gewillige en naakte vrouwen die de hoofdrolspelers ter wille zijn. Of de verkrachtingsscène van Sansa Stark, waarin niet haar pijn, maar de afschuw van ongewilde toeschouwer en pleegbroer Theon Greyjoy centraal stond.

Bij House of the Dragon is er getracht deze fouten niet te herhalen. Hoewel de showrunner nog steeds een man is, zijn er meer vrouwen toegevoegd aan het team van schrijvers en regisseurs. Dat werpt vruchten af: de strijd om de macht speelt zich af tussen twee vrouwelijke personages: Rhaenyra Targaryen (gespeelde door de non-binaire Emma D’Arcy) en Alicent Hightower (gespeeld door Olivia Cooke.)

Lees ook: ‘House of the Dragon’ moet fans genezen van hun ‘Game of Thrones’-kater

Bevalling

Toch kreeg ook House of the Dragon al te maken met het verwijt een vrouwelijk personage te exploiteren. Al in de eerste aflevering zien we hoe tijdens een gecompliceerde bevalling de barende zonder verdoving opengesneden wordt om de zuigeling te redden. Het geluid van het mes, de bloedplas, het schreeuwen van de vrouw om genade: niets blijft ons bespaard. En dan is het ook nog eens vergeefs: zij en de baby sterven.

Maar de kritiek verstomde snel, waarschijnlijk omdat de critici het niet bij het rechte eind hadden. Deze fatale bevalling was juist revolutionair voor een tv-serie: wat we te zien kregen was de realistische consequentie van veel bevallingen in vroegere tijden. In andere (historische) series en films moesten we het met een karikatuur doen: Een zwangere die steeds bleker wordt. Heen en weer rennende baaksters met natte lappen. Een vage bloedvlek in de witte lakens. Een laatste gil. Een arts die de deur van de slaapkamer achter zich sluit en fluisterend aan de echtgenoot mededeelt dat er niets meer te redden valt. Een shot van de keurig opgebaarde kraamvrouw. En door.

Nog onverteerbaarder: niet zelden is de moeder daarna van geen belang meer: haar rol verdwijnt langzaam naar de achtergrond ten faveure van de kinderloze vrouwen. Of, natuurlijk: mannen.

Strijdtoneel van vrouwen

In House of the Dragon niets van dit alles. We volgen de zwangere koningin Aemma en haar angst voor de bevalling tot dicht op haar huid. We zien haar in bad, opgeblazen, moe. Haar dochter Rhaenyra zegt tegen haar: „Je wordt omringd door bedienden die zich op het kind richten, maar wie zorgt er voor jou?” Een eerste signaal dat hier de moeder, en niet de nakomeling centraal staat. De koningin vertel haar vervolgens dat zwangerschap en bevalling het strijdtoneel van vrouwen zijn, zeker als die vrouwen koninklijke baarmoeders hebben. Dat feit wordt nog eens benadrukt door het doorsnijden van een riddertoernooi met beelden van de fatale ingreep.

Maar helaas: de koningin verliest deze slag en betaalt met haar leven.

Alleen al in de blik waarmee ze zich realiseert dat ze, door de beslissing van de koning, gaat sterven ten gunste van de zoon in haar buik, zit al het woedende verdriet van de vrouw besloten. Niet voor niets zei Medea al: „Liever driemaal naar het front, dan een keer te bevallen van een kind.” Aemma’s strijd is, in tegenstelling tot die van andere moeders in veel series, een leidmotief voor alles wat volgt. Vanaf nu, zo leren we, draait in House of the Dragon álles om moeders.

Jaren later zien we haar dochter Rhaenyra haar derde kind op de wereld zetten. Haar bevalling verloopt wél goed, al wordt de baby direct na de geboorte bij de nieuwe koningin, haar vroegere jeugdvriendin Alicent verwacht. Maar Rhaenyra wil haar kind niet uit handen geven. Van haar tocht door het paleis, bloedend maar onverzettelijk, waarbij ze zelfs de nageboorte staand eruit perst, zien we iedere stap. Alle kijkers die ooit een kind op de wereld zetten, herkennen haar oorlogswonden, in tegenstelling tot de gemystificeerde en vaak ook karikaturale baarpijn in fictie. En ook van latere ongemakken zijn we getuige, zoals wanneer Rhaenyra’s borsten beginnen te lekken aan de regeringstafel.

Macht

Het geweld en de lijfelijkheid van Game of Thrones wordt deze keer ingezet om emancipatoire redenen: het moederschap wordt niet gemystificeerd, maar getoond, in al haar wreedheid, lust en kracht. Het krijgen van kinderen degradeert de vrouwen bovendien niet tot verzorgende schaduwen, maar vergroot de ambitie eerder, alhoewel daar door de hoofdpersonages op verschillende manieren mee wordt omgegaan.

Voor prinses Rhaenyra is de drang om zelf koningin te worden, juist vanwege haar palmares (oftewel: haar kinderschare), alleen maar groter geworden. Voor Alicent Hightower geldt dat zij, als een Lady Macbeth (of koningin Cersei uit Game of Thrones), haar man en zonen op de troon wil zien. Maar, zo wordt haar op een gegeven moment door een oudere tante toegebeten: „Toch zwoeg jij nog steeds in dienst van mannen. Je vader, je man, je zoon. Je wenst niet vrij te zijn, maar een raam te maken in de muur van je gevangenis.”

In de laatste aflevering van het eerste seizoen komt alles samen. Als Rhaenyra hoort dat de kroon die haar beloofd is naar haar jongere broer is gegaan, zet de bevalling van haar zesde kind veel te vroeg in. Zonder hulp te accepteren en woedend om het haar aangedane onrecht, gaat ze haar weeën aan. Ze schreeuwt tegen het kind dat het eruit moet komen: alsof ze geen tijd heeft voor deze bevalling, omdat er een koninkrijk terug te veroveren valt. Als de baby er eenmaal is, dood en klein, kan ze toch niets anders dan het koesteren. En ook in haar oorlogszucht is ze daarna terughoudend. Liever wint ze de troon terug door slim te handelen. Maar als ze niet veel later te horen krijgt dat een van haar andere zonen door haar vijanden gedood is, zien we haar gezicht, in het laatste shot van dit seizoen, verstrakken. Ze is zowel in haar eer als hart verwond. Er is dan ook maar één consequentie mogelijk: vanwege haar zware verliezen op het strijdtoneel van vrouwen zal ze nu dat van de mannen betreden.