N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Rapport Zeker 237.000 personen kwamen volgens het Uppsala Conflict Data Program om als gevolg van oorlogen, opstanden en andere conflicten. In 2021 ging het nog om 121.000 dodelijke slachtoffers.
Zeker 100.000 personen kwamen om het leven in de oorlog tussen tussen militairen uit Tigray en het Ethiopische regeringsleger. Foto Leni Kinzli/EPA
Het aantal slachtoffers door gewapende conflicten is in 2022 bijna verdubbeld ten opzichte van het jaar ervoor. Zeker 237.000 personen kwamen om als gevolg van oorlogen, opstanden en andere conflicten, blijkt uit deze week gepubliceerd onderzoek van het Uppsala Conflict Data Program (UCDP). In 2021 waren dat er ruim 121.000. Het maakt 2022 het dodelijkste jaar vanwege conflicten sinds 1994, toen bij de Rwandese genocide honderdduizenden Hutu’s en Tutsi’s omkwamen.
Niet de oorlog in Oekraïne, maar de strijd in de Ethiopische deelstaat Tigray was volgens het UCDP wereldwijd in 2022 het dodelijkste conflict. Zeker 100.000 personen kwamen daar om het leven in de oorlog tussen tussen militairen uit Tigray en het Ethiopische regeringsleger. De oorlog in de geïsoleerde regio brak uit in november 2020, toen de centrale regering de verkiezingen voor het regionale parlement van Tigray weigerde te erkennen. Afgelopen week bracht mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch nog een rapport uit waarin het stelde dat militairen daar nog steeds etnische zuiveringen uitvoeren.
Bij de oorlog in Oekraïne kwamen volgens het UCDP in 2022 zeker 81.000 personen om het leven. Het UCDP noemt onder meer Marioepol, Bachmoet, Charkov en Cherson als steden waar duizenden slachtoffers vielen. De organisatie benadrukt dat het werkelijke aantal doden waarschijnlijk hoger ligt, en bovendien in het afgelopen halve jaar verder is toegenomen.
De onzekerheid over het aantal burger- en militaire slachtoffers in Oekraïne is er al sinds het begin van de oorlog. De Verenigde Naties tellen het aantal burgerslachtoffers minutieus, maar registreren een slachtoffer pas als ze zeker zijn van hun zaak. Mede hierdoor konden de VN tot maart pas 847 burgerslachtoffers bevestigen.
Drugsgeweld Mexico
Opvallend is dat na Ethiopië en Oekraïne de meeste slachtoffers vielen in Mexico. Door voornamelijk geweld tussen drugsbendes onderling of met het leger kwamen daar het afgelopen jaar zeker 14.000 mensen om het leven als gevolg van gewapende conflicten.
Het UCDP telt al ruim dertig jaar het aantal burger- en militaire slachtoffers bij elkaar op. Daarbij baseert de organisatie zich op cijfers van internationale, landelijke en regionale media. De in totaal 50.000 nieuwsberichten die het UCDP-systeem verzamelt, worden vervolgens door medewerkers gecontroleerd op betrouwbaarheid en dubbeling. Het UCDP baseert zich ook op cijfers van mensenrechtenorganisaties, waaronder de Verenigde Naties.
Een pikzwarte stoel, ergens tussen duistere troon en luie tv-fauteuil in, komt langzaam uit het podium naar boven terwijl de schemering inzet in Birmingham, Engeland. En daar zit hij dan: de Prins der Duisternis. Ingezakt en fragiel, met grijze uitgroei tot aan z’n oren. Eigenlijk als de metal-opa die hij (76) al ruim 25 jaar is. Maar dan gaat z’n mond open voor het begin van ‘I Don’t Know’ en is hij honderd procent Ozzy Osbourne. De oude showman zit nog verborgen in dat gebroken lichaam en schreeuwt het uit, bijna als vanouds: „Let the madness begin!”
Het is een emotioneel moment voor alle 40.000 aanwezigen in Villa Park, het stadion van Aston Villa in Birmingham, en voor de miljoenen wereldwijd die het laatste concert van Ozzy en Black Sabbath via de livestream volgden – volwassen mannen en vrouwen stonden tranen met tuiten te huilen. Lang leek het erop dat Ozzy helemaal niet meer zou spelen, gevloerd door Parkinson en een gebroken nek die niet wil helen na een idioot ongeluk (met zijn quad in zijn tuin) en een nog idiotere val (een sprong náást zijn bed). Maar tijdens het speciale ‘Back to the Beginning’-concert zat hij daar toch maar mooi op het podium, kop thee binnen handbereik en een smile om kippenvel van te krijgen. „I love you all”, bracht hij geëmotioneerd uit. Het einde van een tijdperk.
Lees ook
Ozzy Osbourne, Prins der Duisternis, houdt het langer vol dan gedacht, maar aan zijn carrière komt nu echt een eind
Heavy metal-ritueel
En dan moest Black Sabbath, de band waar hij in groot werd, nog beginnen. Voor het eerst in twee decennia stonden ze in de opstelling waarmee ze begonnen en in de jaren zestig, zeventig en tachtig de belangrijkste platen mee maakten, ontelbare heavy en minder heavy bands beïnvloedden en een heel genre definieerden.
Dat werd een zaterdag lang onderstreept met een programma waarin je alle lijnen die Sabbath ooit uit had gezet kon zien worden doorgetrokken. De agressie bij trashmetalband Slayer, de heavy blues in bands als Rival Sons, Halestorm en Pantera, de intense zwaarte van Gojira (samen met de headbangende operazangeres Marina Viotti) en een vlijmscherp en zeer entertainend Metallica (Hetfield: „Thank you for giving us a purpose in life!”) – het zal je voorprogramma zijn.
En dan waren er ook nog twee supergroepblokjes vol onverwachte combinaties. Neem Tobias Forge van Ghost, die Ozzy’s ‘Bark at the Moon’ zong met Vernon Reid (Living Colour) en Nuno Bettencourt (Extreme) naast hem. Of de op 77-jarige leeftijd nog messcherpe Steven Tyler van Aerosmith, die sterk Led Zeppelin’s ‘Whole Lotta Love’ zong, met Travis Barker (Blink 182) op drums en niemand minder dan Ronnie Wood (Rolling Stones) op gitaar.
Songfestival-gevoel
Het was een indrukwekkende operatie om te volgen vanuit huis. Met zoveel acts op één podium hadden ze een handig truukje bedacht: meerdere backlines en drumkits werden opgebouwd op een enorme draaischijf op het podium. Even een slinger aan de schijf en de kit van Charlie Benante (Pantera) was zo hup, omgeruild voor die van Danny Carey (Tool). Met de in de livestream tijdens het ombouwen uitgezonden videoboodschappen van fans én beroemdheden (Dolly Parton! Elton John! Angus Young en Brian Johnson!), en beelden van inwoners van Birmingham, kreeg de dag een enorm warm Songfestival-gevoel. Maar dan heavy.
Anthrax speelt in het voorprogramma van Ozzy Osbourne en Black Sabbath, zaterdagmiddag in Birmingham. Foto Andy Buchanan / AFP
Natuurlijk miste je namen. Tony Martin ontbrak bijvoorbeeld, ondanks dat hij op vijf albums van Black Sabbath de microfoon van Ozzy had overgenomen. En mede-metalpioniers Judas Priest, stadgenoten nota bene, brachten alleen een videoboodschap – gewezen gitarist KK Downing speelde wel met o.a. Billy Corgan Priest-klassieker ‘Breaking the Law’. Ook Iron Maiden was een gemis bij een viering van metalgeschiedenis, die schijnen al jaren ruzie met Sharon Osbourne te hebben, vrouw en manager van Ozzy. Ik had ze liever gezien dan Guns N’ Roses, met de piepzang van Axl Rose die ook nog eens vreselijk uit de maat zong. Ergere dissonant was de aanwezigheid van David Draiman, de zanger van Disturbed die onlangs zware munitie van het Israëlische leger signeerde en zo zijn steun uitsprak voor de genocidale oorlog in Gaza. Hij werd in Villa Park ontvangen met boegeroep, niet wat je wil op zo’n dag.
Maar dat was vergeten bij het vallen van de avond, de opkomst van Ozzy en daarna het afscheid van de band waar het allemaal in Birmingham mee begon. Black Sabbath, met vier songs die ook over 50 jaar nog in alle rock- en metalplaylists met belangrijke nummers staan: ‘War Pigs’, ‘N.I.B.’, ‘Iron Man’ en ‘Paranoid’. En voordat de draaischijf voor een laatste keer zou draaien, met Ozzy („Turn the fucking stage!”) in zijn troon en al, gaat de zon onder in Noord-Engeland, luiden er kerkklokken, verschijnen er donkere silhouetten op het podium en loeit het luchtalarm. Bill Ward tikt af, Tony Iommi zet zijn zwaarste E-akkoord in, Geezer Butler doet op z’n bas rond dat akkoord een loopje en dan, Ozzy Osbourne, met wijd opengesperde ogen alsof hij elk moment uit z’n stoel kan springen, als alleen zijn benen maar mee zouden willen werken: „Let me see those fucking hands. We are Black Sabbath!”
Black Sabbath in 1975, in Londen. Van links naar rechts: Bill Ward, Tony Iommi, Ozzy Osbourne, en Geezer Butler. Foto Roger Morton/Cleopatra Records/Getty Images
Er wordt dankbaar zonnebrandcrème gesmeerd bij de gratis tappunten in de tuinen van Kasteel Groeneveld. Sandalen gaan uit, voeten vinden verkoeling in het gras. Ten minste één man heeft vrijdag zijn shirt uitgetrokken en ligt te zonnebaden. Onder de concerttent aan zijn voeten zingt en speelt (tegelijk!) celliste Hadewych van Gent met pianiste Jeneba Kanneh-Mason liederen van Manuel de Falla. Ogen dicht en je waant je onder de Spaanse zon.
Zulke relaxmomentjes vielen er afgelopen weekend volop te verzamelen tijdens de elfde editie van Wonderfeel, het driedaagse openluchtfestival rond klassieke muziek, met zijpaden richting jazz, wereldmuziek en talloze andere genres. Na tien edities met inmiddels ruim negenduizend bezoekers vond Natuurmonumenten dat de natuur bij buitenplaats Schaep en Burgh, twaalf kilometer verderop over de Noord-Hollandse grens, haar portie festivalplezier wel had gehad. Vanaf dit jaar is het bosrijke kasteelterrein bij Baarn de vaste festivalstek.
De nieuwe plek is voor vaste gasten even wennen: waar je voorheen vrijwel direct tegen het eerste podium aanliep, wacht je hier eerst een halve kilometer oprijlaan. Verder is de opzet vertrouwd: het vaste publiek wandelt rond met kampeerstoeltjes, vogels fluiten hun eigen partij mee en bladmuziek kiest bij een windvlaag de vrijheid. De sfeer onder de vijftigplussers en jonge gezinnen is gemoedelijk. De kalmte is een welkome afwisseling voor de pizzabakkers die vorige maand nog hun oven opstookten op Pinkpop.
Lees ook
Wonderfeel moest na tien jaar verplaatsen naar een nieuwe locatie. Hoe verhuis je een compleet festival?
Verrast worden kan uitstekend op Wonderfeel. Het festival is één grote ontdekkingstocht in brokken van drie kwartier. Fans van klassiek komen goed aan hun trekken.Bijvoorbeeld bij het vocale vrouwenensemble Lyyra dat met hun fijngeslepen samenzang renaissancemuziek aan contemporary choral lijmt. Het Meraki String Quartet speelt onder meer Bartók en Debussy en acteert het vraag-antwoordspel van de muziek lollig mee. De overwegend oudere volwassenen die zijn beland bij dit concert bedoeld voor 2- tot 102-jarigen hebben er zichtbaar schik in.
Westelijke Balkan
Je kunt ook zomaar iets tegen het lijf lopen waarvan je nog niet wist dat het bestond. Zoals het rauwe minimalisme van accordeonist Mario Batkovic, wiens muziek klinkt als Steve Reich op steroïden. Jelena Popržan brengt zingend en altviool spelend cabaretachtige liedjes, waarin ze moeiteloos schakelt tussen een indrukwekkende waaier aan stemgeluiden: van fluisterzang en scat tot een meedogenloze metaluithaal.
Wonderfeel Festival Orchestra o.l.v. Johannes Leertouwer Foto Juri Hiensch
Veel musici uit de Westelijke Balkan betreden het podium: een focus in de programmering ligt op deze regio, die in de klassieke muziek doorgaans niet top-of-mind is. Want zeg eens eerlijk: hoeveel componisten uit Albanië, Servië of Bulgarije kunt u spontaan opnoemen? Op Wonderfeel maken we onder meer kennis met de Kroatische Dora Pejačević (1885-1923). Pianiste Martina Filjak en het festivalorkest onder leiding van Johannes Leertouwer spelen haar Phantasie concertante, die op z’n Rachmaninovs met de deur in huis valt en je daarna een kwartier meesleept op een turbulente rit.
De zangers van de Albanese folkgroep Bilbili treden op in traditioneel kostuum met hun tot UNESCO immaterieel erfgoed verklaarde iso-polyfonie. Er klinkt een lage, lang aangehouden basistoon, waarboven twee of drie andere stemgroepen indringende melodieën zingen. Die worden steeds van onder af aangezwengeld en doven aan het einde weer uit als het opstarten en wegsterven van de maandelijkse sirene.
Verderop slaakt het publiek een zucht van bewondering als een Maastrichtse gitaarstudent de laatste noten van ‘Lente’ uit Piazzolla’s Vier seizoenen van Buenos Aires speelt. In de masterclass die volgt, laat gitaarmeester van dienst Petrit Çeku horen hoe het nóg overtuigender kan. De A4-tjes bladmuziek legt hij als een grote landkaart op de grond: „Je moet de geografie van het stuk zien: waar zitten dalen en de toppen?” Met al die verschillende muzikale lijnen en slechts twee handen is echt niet makkelijk om dit gitaararrangement te spelen, drukt Çeku het publiek op het hart: „Het is alsof je op een koord loopt te jongleren, en iemand gooit er ineens een tennisbal tussen.”
Twee slagwerkers van ensemble HIIIT en elektronicaduo Poulson Sq. breken het stille bosgeruis met Battles & Silences, een universele boodschap voor stilte en vrede. Voor dit stuk werden acht kilo Oekraïense kogelhulzen omgesmolten tot een grote klok, die met analoge tape werd opgenomen en vervormd tot sinistere drone. Daarboven tikt, piept, schraapt, knettert, knispert, rommelt en rinkelt een elektronisch soundscape. Live voegt HIIIT kleur toe met ratelende en suizende slagwerkobjecten. Nu eens dreunen er verre explosies, dan weer snijden kogelinslagen door het geluidslandschap. Het echtpaar dat vlak naast de geluidsboxen in het gras ligt – ogen dicht, rugzakje onder het hoofd – laat het 45 minuten durende slagveld van klanken over zich heen komen en vertrekt geen spier.
De meeste slachtoffers van de natuurramp in Texas kwamen om in Kerr County, in de buurt van San Antonio. Er wordt nog naar veel mensen gezocht, waaronder naar bijna dertig meisjes die een christelijk zomerkamp bezochten. Alhoewel de regenval naar verwachting op zondag zal afnemen, worden miljoenen inwoners van Texas gewaarschuwd voor nieuwe overstromingen.
Hulpverleners bij de Guadalupe-rivier na hevige overstromingen in Kerr County, Texas op 4 juli 2025.
Foto ABC/Reuters
Twee inwoners kijken naar het hoge water veroorzaakt door hevige regenbuien.
Foto Eric Vryn/Getty Images/AFP
In sommige delen van de staat steeg het water tot wel acht meter in minder dan een uur.
Foto Eric Gay/AP
Inwoners staan tussen de ravage. Het water sleurde mensen, bomen en auto’s mee.
Foto Ronaldo Schemidt/AFP
Een huis staat in het midden van de weg nadat de hevige stroming het losrukte van zijn plaats.
Foto Patrick Keely/Reuters
Gevonden lichamen worden gedragen door lokale hulpverleners en handhavers. Het dodental is al opgelopen tot zeker 50 mensen.
Foto Eric Vryn/Getty Images/AFP
Het water trok ook door een zomerkamp.
Foto Julio Cortez/AP
Nog velen zijn vermist, waaronder zo’n dertig meisjes die het kamp bezochten.
Foto Ronaldo Schemidt/AFP
Een moeder en haar kind omhelzen elkaar nadat meisjes uit een ander zomerkamp herenigd werden met hun families.
Foto Jason Fochtman/AP
Vrijwilligers en handhavers zoeken nog naar mensen die worden vermist.
Foto Ronaldo Schemidt/AFP
Ook honden worden ingezet bij het zomerkamp in Kerr County in de hoop om de dertig meisjes te vinden.
Foto Sergio Flores/Reuters
Een bewoner van een trailerpark bekijkt de ravage aan zijn camper die werd meegesleurd.
Foto Christopher Lee/The San Antonio Express-News via AP
Een andere man spoelt met een hogedrukspuit de modder weg die het water met zich meebracht.
Foto Sergio Flores/Reuters
Langzaam wordt het puin van de overstromingen opgeruimd.
Foto Rodolfo Gonzalez/AP
Een vrouw valt terwijl ze met haar kinderen over het puin loopt.
Foto Julio Cortez/AP
Mensen klimmen over een grote boom die ontworteld is door de stroming.
Foto Jim Vondruska/Getty Images/AFP
Een man zit op boomresten aan de oever van de Guadalupe rivier.
Foto Jim Vondruska/Getty Images/AFP
Lees ook
Dodental na overstromingen in Texas loopt op tot zeker 50