Honderden Turkse Bulgaren die veelal in Nederland wonen, hebben volgens het Openbaar Ministerie het toeslagenstelsel misbruikt. Zij vroegen kinderopvangtoeslag aan zonder dat hun kind in Nederland naar de opvang gaat. Een Nederlands-Turkse verdachte die vanuit Dordrecht een clandestien ‘toeslagenkantoor’ runde, heeft in totaal voor vijf miljoen euro aan toeslagen voor hen geïncasseerd, stelt het OM.
De 61-jarige verdachte moest donderdag voorkomen, omdat de rechter moet beslissen over zijn voorlopige hechtenis. Het OM wilde hem langer vasthouden omdat gevreesd wordt dat de man naar Turkije vlucht. Volgens zijn advocaat was dat niet nodig: „Deze man woont al 44 jaar in Nederland en zal niet naar Turkije vluchten”. De rechter ging daar niet in mee en verlengde de hechtenis van de verdachte. De inhoudelijke behandeling van de strafzaak staat gepland voor volgend jaar.
In april dit jaar meldde toenmalig staatssecretaris Aukje de Vries (Toeslagen, VVD) aan de Tweede Kamer dat opsporingsdienst FIOD signalen onderzocht van fraude met toeslagen door „mensen uit het buitenland, specifiek vanuit Bulgarije”. Nu wordt voor het eerst de omvang van de zaak duidelijk.
Omvang
Volgens het OM hebben in totaal 330 Bulgaren via een tussenpersoon onterecht kinderopvangtoeslag aangevraagd. De omvang is in werkelijkheid misschien nog groter, omdat het onderzoek slechts twee jaar terug in de tijd gaat. Ook is mogelijk gefraudeerd met andere toeslagen, maar dit is niet onderzocht.
Parallel hieraan loopt nog een ander opsporingsonderzoek naar georganiseerde toeslagenfraude door Bulgaren. In dat onderzoek zijn vorige maand vier Bulgaren gearresteerd, die via dezelfde truc kinderopvangtoeslag incasseerden voor mensen uit hun netwerk. De omvang van die zaak wordt nog onderzocht.
De fraudetruc is eenvoudig. De Bulgaren schrijven zichzelf en hun kinderen in bij het gemeenteloket en krijgen een BSN-nummer. Daarmee gaan ze naar hun tussenpersoon die een DigiD aanmaakt, waarmee de toeslag kan worden aangevraagd. Als de Belastingdienst opmerkt dat de aanvraag niet klopt, is het te laat: de voorschotten zijn al uitbetaald.
Sommige Bulgaren in het onderzoek incasseerden voorschotten van 50.000 of zelfs 70.000 euro per persoon, blijkt uit de dagvaarding. Tien procent ging naar de tussenpersoon, als vergoeding voor zijn diensten. Op brieven van de Belastingdienst over de onjuiste aanvragen reageerden de aanvragers niet.
Bulgarenfraude
De zaak toont gelijkenissen met de ‘Bulgarenfraude’ van ruim tien jaar geleden. Destijds keerde de Belastingdienst vier miljoen euro aan zorg- en huurtoeslagen uit aan honderden Bulgaren die daar geen recht op hadden.
De zaak vormde de aanleiding voor de Toeslagenaffaire, waarbij een fraudejacht ontstond op tienduizenden gezinnen die onterecht werden beschuldigd van sjoemelen. Zij moesten hun hele toeslag terugbetalen en raakten in de financiële problemen.
Vanwege het schandaal stopte de Dienst Toeslagen in 2020 met intensieve controles. Pas in december 2023 werden die weer opgestart. Toenmalig staatssecretaris Aukje de Vries suggereerde in april dat de nieuwe Bulgarenfraude mede hierdoor lang onopgemerkt is gebleven. Door het „stilleggen” van de fraudeopsporing kon de Dienst Toeslagen drie jaar lang „niet tot nauwelijks” reageren op „signalen van mogelijk misbruik”, schreef ze.
Het toeslagenstelsel blijft kwetsbaar voor misbruik, stelde De Vries ook. Om te zorgen dat mensen hun kinderopvangtoeslag op tijd ontvangen, krijgen zij een voorschot uitgekeerd voordat is gekeken of de aanvraag klopt. „Dat brengt risico’s op fraude met zich mee.”
Na de herstart van de fraudecontroles komen sinds dit jaar weer signalen binnen van mogelijk onterecht aangevraagde toeslagen. De Bulgarenfraude wordt bij toeval ontdekt als op een dag vanaf hetzelfde IP-adres in korte tijd meerdere aanvragen worden ingediend. Dit wordt opgemerkt door de beheerder van het DigiD-systeem, Logius.
Aanhouding
In juli heeft de FIOD een Turkse zestiger aangehouden die de kinderbijslag voor de Bulgaren zou hebben aangevraagd. Bij hem thuis in Dordrecht zijn volgens bronnen rond het onderzoek lijsten met ruim 700 burgerservicenummers, DigiD-gegevens en bijbehorende wachtwoorden aangetroffen, waarmee hij toeslagen kon aanvragen. Dit zou hij ook vanuit Turkije hebben gedaan. De man wordt verdacht van oplichting en valsheid in geschrifte. Ook een vermeende compagnon is aangehouden, die nieuwe ‘klanten’ zou opsporen om aanvragen voor te doen.
De indieners van de valse aanvragen die gehoord zijn, betreffen Bulgaren met een Turkse achtergrond. Zij zijn verhuisd naar Nederland en zouden via ‘mond-tot-mondreclame’ bij de Dordrechtse hoofdverdachte zijn uitgekomen.
De onterecht uitgekeerde miljoenen zijn waarschijnlijk moeilijk terug te halen. „We doen natuurlijk ons uiterste best”, zei oud-staatssecretaris De Vries eerder in de Kamer, „maar ik moet ook wel eerlijk zijn: dat kan in buitenlandsituaties best ingewikkeld zijn, zeker als er met foutieve adressen is gewerkt en we bij wijze van spreken geen verdere contactgegevens hebben”.
Bovendien zijn door de Toeslagenaffaire de regels voor het terugvorderen van onterecht ontvangen kinderbijslag aangepast. Er wordt meer rekening gehouden met de omstandigheden van de aanvragers. Zo hoeft er minder geld te worden terugbetaald als de onterechte toeslag door een derde is aangevraagd, zoals het geval lijkt bij de Bulgaren.
Lees ook
Van de toeslagen zijn politiek en burger nog lang niet af
