Met het Torentje en het Binnenhof in zicht klinkt zaterdagmiddag in Den Haag luid boegeroep tegen de aanstaande regeringspartij PVV. Want die partij is níet aanwezig bij een demonstratie van honderden mensen uit Heerlen, die met bussen naar Den Haag zijn gekomen. Ze protesteren tegen de dreigende sluiting van de intensive care, spoedeisende hulp voor ernstige gevallen en de afdeling voor spoedbevallingen van het Zuyderland Ziekenhuis.
Vlaggen, spandoeken, hesjes en sjaaltjes van meerdere politieke partijen van links tot centrum-rechts zijn zichtbaar tijdens de demonstratie bij de Hofvijver: SP, GroenLinks-PvdA, CDA, Ouderenpartij Heerlen. De VVD-burgemeester van Heerlen, Roel Wever, houdt op een podium een vlammend betoog voor behoud van alle functies, gesteund door landelijke politici: Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA en Jimmy Dijk van de SP. Ook Henri Bontenbal van het CDA spreekt en demissionair zorgminister Pia Dijkstra (D66).
Waar is de PVV? „De PVV heeft last minute afgezegd, maar ze hebben aangegeven ons wel te steunen”, zegt één van de organisatoren van de demonstratie op het podium. Dat laatste is duidelijk niet voldoende voor de rond de 650 demonstranten uit Heerlen, Kerkrade, Brunssum en andere gemeenten uit de arme, sterk vergrijsde streek. Voor hen is deze ‘mars op Den Haag’, zoals een alliantie van lokale organisaties het noemt, een noodkreet.
Want het besluit van het Zuyderland Ziekenhuis, met zorgverzekeraar CZ, om spoedzorg en IC’s voor 2030 te verplaatsen naar Geleen, 17 kilometer verderop, versterkt het gevoel van verval en achterstelling in de regio. De regio Heerlen houdt een kwart van het huidige aantal ziekenhuisbedden: van de 400 blijven er 110 over.
Lees ook
Ziekenhuis Heerlen verder zonder IC, Spoedeisende Hulp en bevallingen
‘Ze pakken ons alles af’
„Vind je het gek dat hier zoveel mensen zijn? Ze pakken ons alles af”, zegt Yvonne Weinstock uit Heerlen. De ziekenhuizen in Kerkrade en Brunssum gingen al dicht, vertelt ze, er kwamen minder politieagenten in de regio, autobouwer Nedcar in bouwt geen auto’s meer in Born, en chemiebedrijf DSM verhuist zijn hoofdkantoor van Heerlen naar Maastricht. Weinstock (65) vormt een groepje met andere Heerlenaars die borden dragen met de tekst: ‘spoed moet’. „Ik ben… strijdvaardig”, zegt ze. „Ik ben woest”, zegt ze vlak daarna.
Het idee dat er zaken worden ‘afgepakt’ klinkt zaterdagmiddag vaker bij de bewoners uit de voormalige mijnstreek, temidden van de protestmuziek, de fluitjes en de trommels. „Je hebt je hele leven betaald, je doet aan alles mee, en dan pakken ze je alles af”, zegt Yvonne Oldekerken (70) uit Heerlen.
Voor Oldekerken is de nabijheid van het ziekenhuis een zaak van leven en dood gebleken, vertelt ze. „Op Paaszaterdag is mijn partner van de trap gevallen, in zijn slaap. Hij liep een dwarslaesie op. Ik heb 112 gebeld, ze hebben hem kunnen stabiliseren en hij is naar het ziekenhuis gebracht. Met de afstand naar Sittard weet ik niet of hij het had gered.”
Personeelstekorten spelen, zeker in de vergrijzende Limburgse regio, de zorg parten. Het is één van de redenen die wordt genoemd voor ‘concentratie’ van de complexe zorg in Sittard. Maar Oldekerken vraagt zich af waarom er geen werknemers uit het buitenland kunnen worden aangetrokken om gaten in Heerlen te vullen. Daar heeft de regio ervaring mee. „We hebben in het verleden de Italianen gehad in de mijnen, en recentelijk de Polen. Dus waarom kan dat nu niet?”
Openbaar vervoer ondermaats
Irene Plas (53) komt uit Brunssum, waar het voormalige ziekenhuis in 2016 de deuren sloot. „Toen zeiden ze: dat is geen probleem, want we hebben Heerlen, en dat blijft bestaan. Hoe houdbaar blijkt dan zo’n belofte?” Sittard is simpelweg te ver voor velen, zegt ze. Het openbaar vervoer van Brunssum naar Sittard is „ondermaats”. Ook Annie (61) en John (68) Zinken zien niet hoe ze naar Sittard moeten komen. „Je moet drie bussen nemen, en als je te laat komt word je niet meer geholpen”.
De boosheid van de demonstranten richt zich op de politiek, maar ook op de ziekenhuisdirectie en zorgverzekeraar CZ, die in de ‘regiegroep’ zit die onder leiding van onafhankelijk voorzitter Lea Bouwmeester (voormalig Tweede Kamerlid van de PvdA) het besluit voorbereidde. „Stap over naar een andere zorgverzekeraar!”, staat op protestbordjes.
De Tweede Kamer nam de afgelopen tijd meerdere moties aan die aandrongen op een einde aan het verdwijnen van essentiële onderdelen van ziekenhuizen. In het verkiezingsdebat van SBS6 in november haalde Geert Wilders (PVV) de lijsttrekkers van VVD, NSC en PvdA-GL over om het Heerlense ziekenhuis volledig open te houden.
‘De politiek moet leiding nemen’
Maar de politiek kan dit soort besluiten, genomen door ziekenhuisbestuurders en verzekeraars, op basis van de huidige wetgeving niet tegenhouden. Het „allermoeilijkste” is, zegt Frans Timmermans tegen NRC voordat hij het podium betreedt, dat de politiek „niet gaat” over het openhouden van ziekenhuislocaties. „Dat is het eerste wat we moeten aanpakken: dat de politiek weer actief de leiding neemt”. Timmermans’ eigen jongste twee kinderen werden in het ziekenhuis in Heerlen geboren, zegt hij erbij.
Dijkstra noemt personeelstekorten als barrière voor het behoud van een volwaardig ziekenhuis. „Lariekoek”, wordt er geroepen
Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Dijk (SP) houden vurige pleidooien voor het openhouden van het ziekenhuis, óók als er geld bij moet uit Den Haag. Bontenbal (CDA) wil vooral „luisteren”, zegt hij, en wil „eigenlijk niet op het podium”. Van experts uit zijn eigen CDA hoort hij ook andere geluiden: dat de voorgestelde oplossing de beste manier is om de zorg goed en betaalbaar te houden. Demissionair minister Pia Dijkstra (D66) krijgt eerst applaus, maar als ze begint over personeelstekorten als barrière voor het behoud van een volwaardig ziekenhuis in Heerlen, en over „innovatief vervoer” naar Sittard als oplossing, klinkt steeds luider boegeroep. „Lariekoek”, wordt er geroepen voordat de protestbijeenkomst wordt afgesloten. Daarna begint de lange busreis terug naar Heerlen.
