De Hoge Raad houdt de veroordeling van Thijs H. wegens drie moorden in stand. Volgens het hoogste rechtscollege heeft het gerechtshof geen fouten gemaakt bij de veroordeling tot 22 jaar en tbs.
Thijs Hermans, die op zijn verzoek met zijn volledige naam genoemd wordt, kreeg die straf voor moord met voorbedachte raad op drie willekeurige wandelaars. Op 4 mei 2019 stak hij in een park in Den Haag een vrouw dood die haar hondjes uitliet, drie dagen later bracht hij opnieuw met messteken twee andere wandelaars om het leven op de Brunsummerheide.
Lees ook
Hoe Thijs Hermans steeds verder weggleed in een psychose: een reconstructie
Het gerechtshof in Den Bosch dat Hermans veroordeelde stelde vast dat hij leed aan een psychische stoornis tijdens de moorden, maar dat hij tegelijkertijd planmatig te werk ging en bewust rationele keuzes maakte. Het hof is daarmee afgeweken van deskundigenadviezen, die oordeelde dat Hermans volledig ontoerekeningsvatbaar verklaard had moeten vanwege een psychose. De Hoge Raad heeft nu bepaald dat rechters zelf tot een oordeel mogen komen of er sprake is van een stoornis en ook in welke mate die stoornis ervoor zorgt dat een verdacht deels ontoerekeningsvatbaar is.
Psychose
Hermans verkeerde in een psychose en handelde omdat hij daar binnen zijn psychotische werkelijkheid opdracht toe kreeg, zo stelden onderzoekers van het Pieter Baan Centrum tijdens de rechtszaak vast. Ze concludeerden dat Hermans volledig ontoerekeningsvatbaar was. Ook de schijnbaar rationele beslissingen die Hermans tijdens de delicten nam, zoals het kiezen van zijn slachtoffers en het uitzetten van zijn telefoon, zouden verklaard moeten worden vanuit die psychose.
Het Pieter Baan Centrum wees zelfs een mogelijke oorzaak voor de psychose aan, namelijk het medicijn dexamfetamine. Dat kreeg Hermans voorgeschreven door ggz-instelling Mondriaan. Mondriaan hield bij het voorschrijven van dat medicijn geen rekening met eerdere mogelijk psychotische periodes van Hermans en gaf hem de diagnose ADD. Een misdiagnose, oordeelde het Pieter Baan Centrum, dat vaststelde dat Hermans een half jaar voor de moorden ook al psychotisch was en een ernstige suïcidepoging had ondernomen. Het voorschrijven van het psychose-aanjagende middel dexamfetamine had daardoor mogelijk de psychose waarin Hermans de moorden pleegde tot gevolg.
Ernstige twijfels
De conclusies en het advies om Hermans ontoerekeningsvatbaar te verklaren werden bevestigd door een tweede deskundigenrapport van het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie. Een derde rapport, gemaakt in opdracht van hof, kwam tot geen enkele conclusie of advies. De nieuwe onderzoekers kregen naar eigen zeggen „onvoldoende zicht op de belevingswereld” van Hermans. Maar ze uitten in hun rapport wel hun ernstige twijfels aan de psychose en zelfs over de ernst van een suïcidepoging van een half jaar eerder.
Mede op basis van dat derde rapport kwam het gerechtshof eerder niet tot een oordeel of Hermans psychotisch was. Het concludeerde wel dat Hermans door zijn schijnbaar rationeel handelen deels toerekeningsvatbaar was.
Die redenering leidde tot veel kritiek in de forensische psychiatrische wereld, die de rechters verweet op de stoel van de psychiater te gaan zitten.
De Hoge Raad introduceert vandaag in haar arrest een „beoordelingskader voor de beantwoording van de vraag of een tenlastegelegd feit aan de verdachte kan worden toegerekend”. Dat beoordelingskader komt erop neer dat rechters ongeacht deskundigenrapporten zelf kunnen bepalen of een verdachte aan een stoornis leidt die ervoor zorgt dat die de strafbaarheid van zijn eigen handelen nog in kan zien.
Daarmee stelt de Hoge Raad vast dat de veroordeling van het hof wegens drievoudige moord met voorbedachte raad „niet onbegrijpelijk gemotiveerd” is, en dus stand houdt. Wel verminderde de Hoge Raad de opgelegde straf met twee maanden, omdat de zaak nu al meer dan vier jaar duurt.
Strafrechtelijk is de zaak daarmee onherroepelijk. Wel loopt er nog een civiele procedure van Hermans tegen Mondriaan over de fouten die zijn gemaakt tijdens zijn behandeling – een interne evaluatie hierover wordt vooralsnog geheim gehouden. Ook loopt er een tuchtklacht tegen de rapporteurs van het derde rapport.
