Hoelang blijven we nog ‘Spa Blauw’ door de wc spoelen?

Posted on by admin

Druk je op de grote knop, dan spoelt er in één klap een litertje of zeven water door de wc. Gezuiverd drinkwater, qua smaak en helderheid in Nederland vrijwel niet te onderscheiden van Spa Blauw. Gemiddeld een kwart van het drinkwater dat een Nederlands huishouden dagelijks gebruikt, gaat door de plee – letterlijk.

Zeker nu drinkwaterbedrijven herhaaldelijk waarschuwen voor aanstaande drinkwatertekorten en samen met het kabinet afgelopen maandag zelfs een heus nationaal actieplan hebben aangekondigd, omdat binnen enkele jaren vrijwel overal serieuze problemen dreigen, komt steeds dringender de vraag op: kan dat niet anders met die wc-spoeling?

Al jaren zijn op diverse plekken in het land experimenten gaande met regenwater of ‘grijswater’ uit douches en gootstenen om de wc door te spoelen. Ook worden op sommige pekken waterloze eco-wc’s beproefd. Maar deze alternatieven willen maar niet doorbreken.

Zo probeerde de Rotterdamse start-upbroedplaats BlueCity de voorbije twee jaar radicaal andere manieren van omgaan met zowel de wc-spoeling als wat er ín de wc belandt. Stel dat poep kan worden gecomposteerd en plas kan worden verwerkt tot schoon water, en je de nutriënten erin weer gebruikt? En wat als regen op en rond het gebouw gebruikt kan worden voor het doorspoelen?

Het idee van BlueCity was: behandel regenwater en uitwerpselen niet langer als afval waar je snel vanaf moet, maar als waardevolle grondstof. Dat kan een potentiële oplossing bieden voor allerlei ecologische problemen en een voorbeeld zijn voor een circulaire samenleving.

Afgelopen december evalueerde BlueCity het experiment. En, legt directeur Sabine Biesheuvel telefonisch uit: „Voorlopig is het benutten van plas en poep te ambitieus.” Met name door het vereiste leidingwerk is het ingewikkelder en duurder dan ze in Rotterdam dachten. „Maar de wc’s doorspoelen met regenwater is wat mij betreft een no brainer. Dat scheelt enorm in het watergebruik.”

Foto Olivier Middendorp

Het bedrijf Hydraloop uit Leeuwarden verkoopt sinds een jaar of tien aan bedrijven en particulieren wereldwijd innovatieve systemen voor hergebruik van bijvoorbeeld douche- en wasmachinewater, onder meer voor de wc. Mede-oprichter Sabine Stuiver: „Het is natuurlijk heel gek dat we, terwijl de klimaat- en natuuruitdagingen evident zijn, nog steeds min of meer hetzelfde doen met water als de Romeinen. Je pompt water uit de natuur, je reinigt het, je transporteert het, gebruikt het – en daarna zien we het allemaal als afvalwater en voeren we het zo snel mogelijk af.” Ze vindt dat veel te lineair gedacht: we zouden water, net als andere grondstoffen, circulair moeten gebruiken.

Dat klinkt logisch, maar het blijkt lastig om het watersysteem daarvoor aan te passen. Voor gebruik van regen- of grijswater moet je een heel nieuwe infrastructuur optuigen, zegt Luuk Rietveld, hoogleraar drinkwater aan de TU Delft. „En het duurste en meest energie- en materiaalintensieve van de watervoorziening is nu net die infrastructuur.”

Volgens Rietveld kost het gemiddeld anderhalve euro om 1.000 liter schoon water bij een kraan te krijgen. Ongeveer 50 cent gaat naar zuivering, en één euro naar transport en distributie. Lees: aanleg en onderhoud van buizen, pompen etcetera. „En ook voor regenwater of grijswater moet je íéts van zuivering of filtering toepassen”, zegt hij. „Want je kan natuurlijk geen modder door de wc spoelen.”

Omdat Nederland nu eenmaal al een heel efficiënt, centraal georganiseerd watersysteem heeft, is het volgens de hoogleraar veel economischer extra te investeren in betere zuiveringstechnieken voor grond-, rivier- en zelfs zeewater. Dat loont veel sneller dan wanneer je een nieuwe infrastructuur optuigt voor hergebruik van reststromen of benutting van regenwater.

Tegelijkertijd waarschuwen ecologen, en ook drinkwaterbedrijven zelf, dat de draagkracht van natuurlijke waterbronnen sterk onder druk staat. Hoeveel meer waterwinning kan de natuur aan? Over die vraag zal het de komende jaren meer en meer gaan nu grenzen duidelijk in zicht komen.

Kraanwater goedkoop

Sabine Biesheuvel van het Rotterdamse BlueCity signaleerde bij haar experiment met de regenwater-wc’s dat het vooral veel geld heeft gekost: „Er is zeker nog geen business case van te maken, ook omdat kraanwater nog zo goedkoop is en het daar moeilijk mee concurreren is.” Om regenwater te gebruiken voor wc’s heb je bovendien grote opslagtanks nodig, en die nemen flink wat ruimte in. En wat doe je in lange periodes van droogte?

Foto Olivier Middendorp

Maar juist omdát een investering in alternatieve watersystemen zo moeilijk uit kan voor particulieren en individuele bedrijven, zouden dit soort innovaties veel meer gestimuleerd moeten worden, vindt zij. Bij schaarste zal de waterprijs op lange termijn immers stijgen, en bovendien gaat het niet alleen om het geld, zegt Biesheuvel: „We moeten echt anders met natuurlijke hulpbronnen en grondstoffen omgaan. Water is slechts één voorbeeld.”

Volgens haar, en ook volgens Sabine Stuiver van Hydraloop, zou de overheid ‘circulaire waterinnovaties’ meer moeten ondersteunen. Dat kan via subsidies, of door dit soort systemen verplicht te stellen bij nieuwbouw van huizen en kantoren. De politieke wind lijken ze tegen te hebben: ‘woonminister’ Mona Keijzer (BBB) wil juist áf van duurzaamheidsverplichtingen en bouwregels.

De meeste drinkwaterbedrijven kijken vooralsnog met name naar de economische kant. Zij experimenteren slechts mondjesmaat met circulair watergebruik en alternatieve wc-technieken. Biesheuvel: „Daartoe hebben ze de laatste tijd ook minder prikkels gehad. Uiteindelijk zijn die bedrijven al eeuwen ingericht op het zo efficiënt mogelijk oppompen, zuiveren en leveren van zoveel mogelijk water.”

Na enkele mislukte experimenten begin jaren 2000 – inwoners van het Utrechtse Leidsche Rijn werden bijvoorbeeld ziek door besmet hergebruikt huishoudwater – gebeurde er lange tijd weinig. Maar Vewin, de vereniging van waterbedrijven in Nederland, wijst op enkele recente experimenten met regenwater en grijswater. Bijvoorbeeld het project Superlocal, in Kerkrade. Een nieuwbouwwijk daar heeft een ‘gesloten waterkringloop’; regenwater wordt in het gebied opgevangen en gezuiverd voor gebruik door 130 huishoudens.

Vewin-woordvoerder Patricia van der Linden wijst evenwel op het belang dat hygiëne en volksgezondheid bij dat soort experimenten gewaarborgd zijn. En dat gaat volgens haar makkelijker via de huidige zuiveringsinfrastructuur. „Gezond en veilig water is het hele bestaansrecht van de sector.”

Het is bovendien niet per se gezegd dat vervangen of aanvullen van al die huidige waterinfrastructuur uiteindelijk echt milieuvriendelijker is. Daarnaar loopt nu onderzoek van gezamenlijke ministeries, waarvan de resultaten waarschijnlijk later dit jaar verschijnen.

Volgens Van der Linden van Vewin zijn de vele belemmeringen voor echt circulair water de reden dat drinkwaterbedrijven de laatste jaren meer inzetten op een lager verbruik dan op hergebruik. „Bijvoorbeeld met campagnes om bij de kleine boodschap de kleine knop te gebruiken.” Dat scheelt per spoelbeurt al de helft.

Kleinschalig en circulair

De vraag hoelang we nog Spa Blauw-achtig water door de wc blijven spoelen, hangt dus nauw samen met veel grotere, om niet te zeggen systemische, kwesties. Moeten centraal georganiseerde systemen zoals de drinkwatervoorziening vooral nóg efficiënter gemaakt worden? En tegen welke ecologische grenzen loop je dan aan? Of zijn er hybride vormen mogelijk, waarbij efficiënte, centrale waterzuivering samengaat met zuiniger gebruik en kleinschalige circulaire oplossingen voor specifieke toepassingen?

Die vraagstukken liggen voor bij politiek en drinkwaterbedrijven. En die kunnen daarmee maar beter snel aan de slag, vinden alle betrokkenen. Genoeg schoon drinkwater blijft een eerste levensbehoefte.

Related Posts

Hoelang blijven we nog ‘Spa Blauw’ door de wc spoelen?

  • admin
  • January 16, 2025
  • 0

Druk je op de grote knop, dan spoelt er in één klap een litertje of zeven water door de wc. Gezuiverd drinkwater, qua smaak en helderheid in Nederland vrijwel niet te onderscheiden van Spa Blauw. Gemiddeld een kwart van het drinkwater dat een Nederlands huishouden dagelijks gebruikt, gaat door de plee – letterlijk.

Zeker nu drinkwaterbedrijven herhaaldelijk waarschuwen voor aanstaande drinkwatertekorten en samen met het kabinet afgelopen maandag zelfs een heus nationaal actieplan hebben aangekondigd, omdat binnen enkele jaren vrijwel overal serieuze problemen dreigen, komt steeds dringender de vraag op: kan dat niet anders met die wc-spoeling?

Al jaren zijn op diverse plekken in het land experimenten gaande met regenwater of ‘grijswater’ uit douches en gootstenen om de wc door te spoelen. Ook worden op sommige pekken waterloze eco-wc’s beproefd. Maar deze alternatieven willen maar niet doorbreken.

Zo probeerde de Rotterdamse start-upbroedplaats BlueCity de voorbije twee jaar radicaal andere manieren van omgaan met zowel de wc-spoeling als wat er ín de wc belandt. Stel dat poep kan worden gecomposteerd en plas kan worden verwerkt tot schoon water, en je de nutriënten erin weer gebruikt? En wat als regen op en rond het gebouw gebruikt kan worden voor het doorspoelen?

Het idee van BlueCity was: behandel regenwater en uitwerpselen niet langer als afval waar je snel vanaf moet, maar als waardevolle grondstof. Dat kan een potentiële oplossing bieden voor allerlei ecologische problemen en een voorbeeld zijn voor een circulaire samenleving.

Afgelopen december evalueerde BlueCity het experiment. En, legt directeur Sabine Biesheuvel telefonisch uit: „Voorlopig is het benutten van plas en poep te ambitieus.” Met name door het vereiste leidingwerk is het ingewikkelder en duurder dan ze in Rotterdam dachten. „Maar de wc’s doorspoelen met regenwater is wat mij betreft een no brainer. Dat scheelt enorm in het watergebruik.”

Foto Olivier Middendorp

Het bedrijf Hydraloop uit Leeuwarden verkoopt sinds een jaar of tien aan bedrijven en particulieren wereldwijd innovatieve systemen voor hergebruik van bijvoorbeeld douche- en wasmachinewater, onder meer voor de wc. Mede-oprichter Sabine Stuiver: „Het is natuurlijk heel gek dat we, terwijl de klimaat- en natuuruitdagingen evident zijn, nog steeds min of meer hetzelfde doen met water als de Romeinen. Je pompt water uit de natuur, je reinigt het, je transporteert het, gebruikt het – en daarna zien we het allemaal als afvalwater en voeren we het zo snel mogelijk af.” Ze vindt dat veel te lineair gedacht: we zouden water, net als andere grondstoffen, circulair moeten gebruiken.

Dat klinkt logisch, maar het blijkt lastig om het watersysteem daarvoor aan te passen. Voor gebruik van regen- of grijswater moet je een heel nieuwe infrastructuur optuigen, zegt Luuk Rietveld, hoogleraar drinkwater aan de TU Delft. „En het duurste en meest energie- en materiaalintensieve van de watervoorziening is nu net die infrastructuur.”

Volgens Rietveld kost het gemiddeld anderhalve euro om 1.000 liter schoon water bij een kraan te krijgen. Ongeveer 50 cent gaat naar zuivering, en één euro naar transport en distributie. Lees: aanleg en onderhoud van buizen, pompen etcetera. „En ook voor regenwater of grijswater moet je íéts van zuivering of filtering toepassen”, zegt hij. „Want je kan natuurlijk geen modder door de wc spoelen.”

Omdat Nederland nu eenmaal al een heel efficiënt, centraal georganiseerd watersysteem heeft, is het volgens de hoogleraar veel economischer extra te investeren in betere zuiveringstechnieken voor grond-, rivier- en zelfs zeewater. Dat loont veel sneller dan wanneer je een nieuwe infrastructuur optuigt voor hergebruik van reststromen of benutting van regenwater.

Tegelijkertijd waarschuwen ecologen, en ook drinkwaterbedrijven zelf, dat de draagkracht van natuurlijke waterbronnen sterk onder druk staat. Hoeveel meer waterwinning kan de natuur aan? Over die vraag zal het de komende jaren meer en meer gaan nu grenzen duidelijk in zicht komen.

Kraanwater goedkoop

Sabine Biesheuvel van het Rotterdamse BlueCity signaleerde bij haar experiment met de regenwater-wc’s dat het vooral veel geld heeft gekost: „Er is zeker nog geen business case van te maken, ook omdat kraanwater nog zo goedkoop is en het daar moeilijk mee concurreren is.” Om regenwater te gebruiken voor wc’s heb je bovendien grote opslagtanks nodig, en die nemen flink wat ruimte in. En wat doe je in lange periodes van droogte?

Foto Olivier Middendorp

Maar juist omdát een investering in alternatieve watersystemen zo moeilijk uit kan voor particulieren en individuele bedrijven, zouden dit soort innovaties veel meer gestimuleerd moeten worden, vindt zij. Bij schaarste zal de waterprijs op lange termijn immers stijgen, en bovendien gaat het niet alleen om het geld, zegt Biesheuvel: „We moeten echt anders met natuurlijke hulpbronnen en grondstoffen omgaan. Water is slechts één voorbeeld.”

Volgens haar, en ook volgens Sabine Stuiver van Hydraloop, zou de overheid ‘circulaire waterinnovaties’ meer moeten ondersteunen. Dat kan via subsidies, of door dit soort systemen verplicht te stellen bij nieuwbouw van huizen en kantoren. De politieke wind lijken ze tegen te hebben: ‘woonminister’ Mona Keijzer (BBB) wil juist áf van duurzaamheidsverplichtingen en bouwregels.

De meeste drinkwaterbedrijven kijken vooralsnog met name naar de economische kant. Zij experimenteren slechts mondjesmaat met circulair watergebruik en alternatieve wc-technieken. Biesheuvel: „Daartoe hebben ze de laatste tijd ook minder prikkels gehad. Uiteindelijk zijn die bedrijven al eeuwen ingericht op het zo efficiënt mogelijk oppompen, zuiveren en leveren van zoveel mogelijk water.”

Na enkele mislukte experimenten begin jaren 2000 – inwoners van het Utrechtse Leidsche Rijn werden bijvoorbeeld ziek door besmet hergebruikt huishoudwater – gebeurde er lange tijd weinig. Maar Vewin, de vereniging van waterbedrijven in Nederland, wijst op enkele recente experimenten met regenwater en grijswater. Bijvoorbeeld het project Superlocal, in Kerkrade. Een nieuwbouwwijk daar heeft een ‘gesloten waterkringloop’; regenwater wordt in het gebied opgevangen en gezuiverd voor gebruik door 130 huishoudens.

Vewin-woordvoerder Patricia van der Linden wijst evenwel op het belang dat hygiëne en volksgezondheid bij dat soort experimenten gewaarborgd zijn. En dat gaat volgens haar makkelijker via de huidige zuiveringsinfrastructuur. „Gezond en veilig water is het hele bestaansrecht van de sector.”

Het is bovendien niet per se gezegd dat vervangen of aanvullen van al die huidige waterinfrastructuur uiteindelijk echt milieuvriendelijker is. Daarnaar loopt nu onderzoek van gezamenlijke ministeries, waarvan de resultaten waarschijnlijk later dit jaar verschijnen.

Volgens Van der Linden van Vewin zijn de vele belemmeringen voor echt circulair water de reden dat drinkwaterbedrijven de laatste jaren meer inzetten op een lager verbruik dan op hergebruik. „Bijvoorbeeld met campagnes om bij de kleine boodschap de kleine knop te gebruiken.” Dat scheelt per spoelbeurt al de helft.

Kleinschalig en circulair

De vraag hoelang we nog Spa Blauw-achtig water door de wc blijven spoelen, hangt dus nauw samen met veel grotere, om niet te zeggen systemische, kwesties. Moeten centraal georganiseerde systemen zoals de drinkwatervoorziening vooral nóg efficiënter gemaakt worden? En tegen welke ecologische grenzen loop je dan aan? Of zijn er hybride vormen mogelijk, waarbij efficiënte, centrale waterzuivering samengaat met zuiniger gebruik en kleinschalige circulaire oplossingen voor specifieke toepassingen?

Die vraagstukken liggen voor bij politiek en drinkwaterbedrijven. En die kunnen daarmee maar beter snel aan de slag, vinden alle betrokkenen. Genoeg schoon drinkwater blijft een eerste levensbehoefte.


Hallo 65-plussers! Praat niet de hele dag over je staaroperatie, rij 100 op de snelweg en stuur een appje voor je ons belt

  • admin
  • January 13, 2025
  • 0

Als het over ‘ouderen in de samenleving’ gaat, hoor je wel eens dat het egoïstische boomers zijn met een misplaatste moraal die totaal niet flexibel zijn, alleen maar groei hebben meegemaakt, in grote afbetaalde huizen wonen, een grote bek hebben en nul zelfreflectie – met hun oorlog, ouderenpartijen, wereldreizen en dat stomme grijze haar in zo’n theaterzaal.

Dat vind ik te makkelijk.

Ik ben m’n hele leven juist respectvol richting ouderen. Tot tien tellen als ze weer eens op de linkerbaan blijven hangen, me inlezen in trapliften en scootmobielen, begripvol zijn over het verlies van de Douwe Egberts-waardepunten, hun wijsheid eren. Maar laatst dacht zelfs ík toch even: ‘jeetje’.

Toen las ik in een bericht van het CBS dat er in 2025 voor het eerst sinds 1900 meer 65-plussers dan 20-minners zijn in ons land, en dat het aandeel 80-plussers van 5 procent in 2024 naar meer dan 10 (!) procent zal stijgen rond 2050. De grijze golf waar we ons al zolang op voorbereiden, gaat ons nu écht overspoelen.

Totaal geen reden om in paniek te raken natuurlijk. Doe mij maar een Arena vol bejaarden, anytime, in plaats van een Arena vol voetbalhooligans. Het lijkt me ook juist heerlijk om met z’n allen naar het einde te snurken.

Maar ik denk dat het wel verstandig is een paar algemene leefregels voor 65-plussers te formuleren. Als je in de meerderheid bent, hoort daar verantwoordelijkheid bij. Is ook nuttig om irritatie te voorkomen, én handig voor onszelf, over tien, twintig jaar. Dat we dan al een beetje weten wat er van ons verwacht wordt. Ja toch? Komen ze.

1. Stop met ‘zomaar’ – dat heet tegenwoordig ‘random’ – mensen bellen. Stuur eerst even een appje. Als iemand niet meteen opneemt, betekent dat niet dat ze dood zijn. Misschien zijn ze even met iets bezig. Weet je nog toen je zelf een baan had, en dingen? Nou, zo.

2. Als je een verhaal gaat vertellen, kom dan niet met een allesverzengend totaalverslag, maar probeer wat relevantie aan te brengen. Dus niet: „Ken je Henk nog, van drie deuren verder? Die hier 38 jaar geleden een half jaar woonde? Nee? Met die vrouw met blond haar, en die hond. Nog steeds niet? Nou goed, die is dus dood.” Maar: „Ik zag vandaag twee koolmezen in de tuin’, „heb je die nieuwe hit van K3 al gehoord – die meiden gaan maar door!”, of: „ik hoorde dat PSV Pepi wéér niet in de basis heeft gezet.”

3. Houd in elk gesprek de stelregel aan dat er maximaal drie doden gemeld mogen worden, vijf ziektegevallen (waarvan maximaal twee ernstig) en niet meer dan tien minuten klagen over pijntjes. Overledenen moeten aantoonbaar door minimaal twee gesprekspartners gekend zijn. Voor elke opmerking over een heupoperatie, staarbehandeling of knieprothese moet minimaal één vraag gesteld worden aan de jongere gesprekspartner.

4. Reken af bij de gewone kassa. De zelfscan is verboden, met je getreuzel. Houd je pas gereed. Dus niet eindeloos die tas open en ‘waar is die pas toch’, terwijl er een rij staat.

5. Zorg dat je gezond blijft. Groente eten, genoeg drinken, en minstens twee keer per week naar de sportschool. Stel de trapflift zo lang mogelijk uit. Sterkere spieren betekent minder vallen, en minder gebroken heupen. Noodzakelijk voor als er straks geen mantelzorgers meer zijn, en überhaupt amper zorg.

6. Zorg dat je gehoorapparaat goed staat afgesteld! Hallo. Dat iemand niet het hele verhaal opnieuw moet vertellen, omdat jij met je draadjes zat te prutsen. Haal, voordat je je vaste telefoon opneemt, het snoer uit de knoop. Zodat je niet de eerste dertig seconden een onverstaanbaar gekraak hoort.

7. Laad je vaste toestel op. Zodat hij niet na twee minuten uitvalt en wij denken dat je dood op de grond ligt. En laad je mobiel op, neem hem mee én: zet hem aan!

8. Verbeter je Engels. Je hoeft geen ‘save the date’, ‘sacrificen’ en ‘challengen’ te gaan zeggen, maar ‘Joej Jork’ kan écht niet meer.

9. Praat niet de hele tijd over je nieuwe vriendin. En dat de seks zo goed is. TMI. Google ‘TMI’.

10. Voer je scootmobiel op. Zes kilometer per uur is écht te langzaam op het fietspad. Plak papieren pijlen met ‘vooruit’ en ‘achteruit’ naast de juiste knoppen, zodat je je niet vergist. Zie ook punt 11.

11. Draag een helm en een lichtgevend vest. Altijd. Ook binnenshuis. Dan ben je ook dáár goed zichtbaar, én vergeet je ze niet als je naar buiten gaat.

12. Maak een keuze: was het vroeger nou beter, of niet? Als je voortdurend zegt: „In de eurlog hadden we geen havermelk”, „vroeger kregen we hooguit één sinaasappel, met Kerst”, of: „ik moest elke dag naar kantoor”; dan kun je niet óók zeggen: „in mijn tijd was alles beter”.

13. Mopper niet over woke. Dat je neef zestig jaar in de kast moest zitten, is niet normaal. Zeg per gesprek maximaal één keer: „Alles wordt zo duur”, „dat regelde je vroeger met één telefoontje”, en „je kunt niet meer bestellen bij een ober”.

14. Houd te allen tijde rechts. Op de roltrap, de snelweg en in het gangpad van de supermarkt. Reis niet in de spits en sta op voor andere bejaarden in het ov. Nu er zoveel 80-plussers zijn, ben jij geregeld de jongste in de coupé!

15. Autorijden? Liever niet, maar als het niet anders kan: eerst KIJKEN voor je achteruitrijdt. En op de snelweg 100 rijden.

16. Stop met klagen over je pen-sioen. Jij hebt er tenminste nog één.

Viel mee, toch?

Dat dacht ik.

Heb je een vraag van de week, hartenkreet, taboe, of ‘kwestie’ voor deze rubriek? Mail naar [email protected]


‘Onze vijfjarige praat buitenshuis niet’

  • admin
  • January 13, 2025
  • 0

Moeder: „Mijn dochter (5) is vlak voor de uitbraak van corona geboren en heeft dus de eerste negen maanden niemand anders gezien dan haar ouders en broer. De hechting met ons is fijn en warm. Mijn dochter is een pienter, vrolijk kind dat erop los kletst, al kan lezen en altijd in beweging is thuis. Dit staat in schril contrast met hoe ze zich buitenshuis gedraagt. Toen ze tweeënhalf was is ze naar de peuterspeelzaal gegaan, waar ze anderhalf jaar niets heeft gezegd. Sinds een jaar gaat ze naar school. Ze praat met niemand, groet niemand en kijkt schuchter om zich heen. Communicatie gaat voornamelijk door te knikken, haar hoofd te schudden of haar schouders op te halen. Toch geeft ze aan dat ze school leuk vindt. Hoe zorgen we ervoor dat ze zich op school zo veilig voelt dat ze haar kwaliteiten ook daar tot uiting kan brengen? En hoe kunnen we het beste reageren op veroordelende reacties van mensen als ze niet antwoordt?”

Naam is bij de redactie bekend. Deze rubriek is anoniem, omdat moeilijkheden in de opvoeding gevoelig liggen. Wilt u een dilemma in de opvoeding voorleggen? Stuur uw vraag of reacties naar [email protected]

In stapjes meedoen

Maretha de Jonge: „Sommige kinderen zijn extravert en hoor je van verre. Andere kinderen zijn introvert en afwachtend in groepen. Bij enkele kinderen is het verschil tussen thuis, waar ze vrijuit kletsten, en buitenshuis heel groot. Zij zwijgen en verstarren. Dat noemen we selectief (situatieafhankelijk) mutisme (niet kunnen praten).

„Het helpt dat uw dochter school leuk vindt. U kunt helpen door met haar te praten over bang zijn en dapper worden. Daar zijn mooie prentenboeken over.

„Samen met de leerkracht kunt u kijken hoe u de kloof tussen thuis en school kan overbruggen. Speel bijvoorbeeld een spelletje met uw dochter en haar leerkracht na school als de groep er niet is. Vraag klasgenootjes te spelen. Zoek samen thuis iets uit om te laten zien aan de leerkracht op een rustig moment. Misschien durft uw dochter thuis een berichtje, raadsel of letter in te spreken voor de leerkracht.

„Sommige kinderen worden geleidelijk aan vrijer als ze kunnen oefenen op een rustig plekje, met een vriendinnetje of juist buiten op het plein. Bij andere kinderen helpt dit niet voldoende. Dan is het verstandig om een behandelaar te betrekken die kan helpen angst te overwinnen en het spreken op gang te brengen.”

Speels begeleiden

Eustache Sollman: „Het begint met de druk eraf halen. Vaak zijn leerkrachten en ouders gericht op het kind laten praten, – ‘Is het gelukt vandaag?’ – maar hoe minder er van uw dochter verwacht wordt, hoe meer ze zal laten zien. Haar stilte mag er zijn.

„Dat betekent niet dat ze moet vermijden wat spannend is. Vijf jaar is een goede leeftijd om te beginnen met een gedragstherapeutische een-op-eenbehandeling, want dit gaat niet vanzelf over. Hoe ouder het kind, hoe lastiger het uit dit patroon komt.

„Behandelaars helpen kinderen spelenderwijs om uit hun comfortzone te komen. Bijvoorbeeld met geluidsspelletjes: hoe doet de slang? Ssssss. Hoe loopt een paard? Klik-klak. Hoe doet de hond? Woef! Zo ontstaat er al een woordje. We werken vanuit wat een kind kan, en breiden dat steeds iets uit.

„Bij sommige kinderen verdwijnt het door een dergelijke behandeling helemaal, andere blijven introvert maar kunnen zich redden.

„U kunt in bijzijn van andere volwassenen voorlopig voor uw dochter antwoorden: ‘Dankjewel namens mijn kind. Ze vindt het nog een beetje spannend zelf iets te zeggen.’ Kijk voor meer advies bij de oudervereniging voor selectief mutisme.”

Eustache Sollman werkt bij de Stichting Speciaal Onderwijs, en is gespecialiseerd in selectief mutisme. Hij schreef Breek de stilte en Lekkere kletskoppen?! Maretha de Jonge is hoogleraar Orthopedagogiek, en verbonden aan het Selectief Mutisme Expertise Team van het Leids Universitair Behandel- en Expertise Centrum.

Reageren op dit artikel kan alleen met een abonnement.
Heeft u al een abonnement, log dan hieronder in.